Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce i Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH prowadzą od z górą dwóch lat w okresach kwartalnych badanie sytuacji na rynku consumer finance w Polsce. Od I kwartału 2008 rozszerzono je o problematykę kart kredytowych.
Badanie ankietowe prowadzone w ramach wspólnego projektu o nazwie Barometr Rynku Consumer Finance ukierunkowane jest na diagnozowanie i prognozowanie sytuacji na rynku finansowym widzianej z perspektywy gospodarstw domowych. Zadawane co kwartał w ramach tego projektu pytania umożliwiają określenie cech gospodarstw domowych, które z dużym prawdopodobieństwem będą kreowały zmiany na rynku finansowym w nadchodzącym roku. Jednym z segmentów rynku consumer finance, głównie ze względu na dynamikę jego wzrostu, jest segment kart kredytowych.
Jakkolwiek zadłużenie z tytułu kart kredytowych jest na poziome względnie niskim (nieznacznie powyżej 10 mld PLN) w stosunku do analogicznych wielkości w gospodarkach krajów wysokorozwiniętych, to jego dynamika utrzymywała się w okresie ostatnich czterech lat na poziomie 40 – 50% w stosunku rocznym. Tak dynamiczny rozwój wymaga zbadania struktury gospodarstw domowych korzystających z kart kredytowych, ale również tego jak zarządzają one długiem w karcie, kto jest dostawcą kart oraz jaka jest wielkość zadłużenia, z jakiego korzystają klienci tego segmentu rynku consumer finance.
Emitent kart kredytowych
Ponad 90% kart kredytowych w rękach gospodarstw domowych wyemitowanych zostało przez banki, natomiast mniej niż 10% pochodzi z dużych sieci handlowych i od firm pośrednictwa finansowego. W okresie pomiędzy III kwartałem i I kwartałem 2008 roku nie doszło do znaczących zmian głównych emitentów, a pozycja banków na tym polu wydaje się całkowicie niezagrożona. Karty otrzymane w sieci handlowej najczęściej posiadają gospodarstwa domowe o niższych dochodach, osoby o niższym poziomie wykształcenia, a także ze względu na rodzaj wykonywanej pracy – zatrudnione na stanowisku robotniczym.
W przypadku kart sprzedawanych przez pośredników finansowych i przez portale finansowe w Internecie, stopień dotarcia do kredytobiorcy w dalszym ciągu jest bardzo niewielki, ale najprawdopodobniej rozwój rynku doprowadzi do większego ich udziału w tym atrakcyjnym rynku. Dla emitentów ten kanał dystrybucji kart kredytowych może się okazać najbardziej istotna w przypadku mniejszych miejscowości.
Zarządzanie długiem na karcie kredytowej
Gospodarstwa domowe odpowiadały również na pytanie o sposób zarządzania długiem na karcie kredytowej. Największy odsetek gospodarstw domowych, w których obecna jest karta kredytowa dokonuje regularnych spłat zadłużenia unikając płacenia odsetek.
Jednak odsetek tych, którzy choć od czasu do czasu zadłużają się z tego tytułu przekracza 50%. W grupie posiadających kartę kredytową ok. 4% stanowią gospodarstwa domowe, które nie radzą sobie z obsługą długu. Struktura ta wskazuje na fakt, iż nawet w grupie klientów aktywnych na tym rynku, dla finansujących zaciąganie kredytu w kartach istnieje duży potencjał wzrostu dochodów. Ponieważ karty dostępne są głównie dla klientów z grupy Prime, to w strukturze korzystających z kart przeważają ci, którzy świadomie bardzo zarządzają swoim długiem nie dopuszczając do rozszerzania funkcji karty poza funkcję płatniczą, powiązaną z tzw. okresem grace period.
Zadłużenie na karcie kredytowej
Wielkość zadłużenia z tytułu posiadania karty kredytowej jest wciąż na bardzo niskim poziomie. Dług z tego tytułu w wysokości większej niż 1.000 PLN posiada 35,6% gospodarstw domowych posiadających kartę kredytową, a dług powyżej 2.000 PLN 17,5% z nich.
Najbardziej zadłużeni z tytułu długu na karcie są osoby w wieku 50 – 64 lata. Wyższy jest również stan zadłużenia z tytułu posiadania karty kredytowej mieszkańców wielkich miast – względem pozostałych badanych. Opis struktury z punktu widzenia wielkości zadłużenia wskazuje również na duży potencjał wzrostu dochodów z obsługi wydanych już kart, biorąc pod uwagę względnie niski poziom zadłużenia klientów z młodszych grup wiekowych. Profile gospodarstw domowych Analizę struktury profili dla gospodarstw domowych dysponujących kartą kredytową oraz korzystających z niej aktywnie (przyjęto, że gospodarstwo domowe aktywnie korzysta z karty kredytowej, gdy posiadane na niej zadłużenie regularnie wynosi co najmniej 1.000 PLN) przeprowadzono dla roku 2008. W 2008 roku cechy takie jak poziom wykształcenia oraz dochód per capita gospodarstwa domowego nie wpływały znacząco na przynależność do grupy docelowej. Tym samym można stwierdzić, że aktywność gospodarstw domowych związana z aktywnym korzystaniem z kart kredytowych nie jest uzależniona od powyższych cech. Natomiast w strukturze klientów segmentu kart kredytowych ważnym z punktu widzenia opisania cech profilu jest główne źródło dochodów gospodarstwa domowego.
Okazało się, że w profilu aktywnie korzystających z kart jest istotnie więcej gospodarstw domowych utrzymujących się z pracy najemnej na stanowisku nierobotniczym (32% wśród posiadających karty), oraz utrzymujących się z pracy na własny rachunek (11,9% ). Ważnym wnioskiem w odniesieniu do kwestii korzystania z kart jest fakt, iż oferta dociera wciąż praktycznie wyłącznie do segmentu Prime, a gospodarstwa domowe o niższej wiarygodności kredytowej nie chcą korzystać lub nie mają dostępu do tego instrumentu. Analiza struktury profili określonej ze względu na wielkość miejscowości zamieszkania pokazała, że wśród korzystających z kart jest zdecydowanie najwięcej gospodarstw z dużych miast, ponieważ karty kredytowe wciąż oferowane są o wiele częściej przez duże banki, a należy podkreślić, że dostęp do placówek tych banków jest w małych miejscowościach utrudniony.
Na początku drogi
Profil korzystających z kart kredytowych wskazuje na względną nadal niedojrzałość tego segmentu rynku. Gospodarstwa domowe deklarujące aktywne korzystanie z karty kredytowej to najczęściej gospodarstwa domowe z dużych miast, utrzymujące się z pracy najemnej na stanowisku nierobotniczym lub z pracy na własny rachunek, składające się z trzech lub czterech osób i posiadające na utrzymaniu jedno lub dwoje dzieci. Jednocześnie, rynek ten posiada duży potencjał wzrostu, opisany niskim poziomem zadłużenia już aktywnych klientów, niską nadal innowacyjnością i niewielkim poziomem demokratyzacji kredytu w karcie zarówno z punktu widzenia dostępności dla klientów z mniejszych miejscowości, niższych dochodach, jak i z młodszych grup wiekowych. Wydaje się, że pomimo niepewnej sytuacji ekonomicznej, segment kart, dzięki utrzymującym się nadal generalnie dobrym nastrojom konsumenckim, może odgrywać coraz ważniejszą rolę w moderowaniu wzrostem gospodarczym.
Andrzej Roter,
Dyrektor Generalny
Konferencja Przedsiębiorstw
Finansowych w Polsce
|
Artykuł pochodzi
z Numeru Specjalnego Przeglądu Finansowego Bankier.pl Partnerem wydania jest Visa |
Źródło: Bankier.pl