Dostosowanie systemu emerytalnego do wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństw oraz zaproponowanie innowacyjnych, elastycznych produktów dla przyszłych i obecnych emerytów wymaga dogłębnego zbadania ich oceny obecnej sytuacji oraz oczekiwań na przyszłość. Grupa AXA, jedna z największych firm ubezpieczeniowych na świecie, od czterech lat przeprowadza badania międzynarodowe dotyczące szeroko rozumianej problematyki emerytalnej. Po raz pierwszy badanie zostało przeprowadzone także w Polsce.
Skala projektu daje możliwość dokonania szerokich porównań międzynarodowych, w kwestiach związanych z szeroko rozumianymi problemami demograficznymi, a w szczególności emeryturami.
Badanie podzielone zostało na cztery części. W pierwszej z nich znalazły się pytania dotyczące ogólnego postrzegania przez respondentów kwestii wieku emerytalnego. W drugiej skupiono się na aspektach finansowych systemu emerytalno-rentowego. Trzecia część dotyczy problematyki przewidywanego standardu życia na emeryturze. Ostatnia część nie dotyczy wprost kwestii emerytalnych, skupiając się na nośnym społecznie problemie jakim jest „globalne ocieplenie” i jego wpływie na przyszłe pokolenia.
Badaniem w Polsce objętych zostało 702 osoby. Połowę respondentów stanowiły osoby aktywne zawodowo powyżej 25 roku życia. Drugą połowę stanowiły osoby bierne zawodowo (emeryci i renciści), którzy nie ukończyli 75 roku życia. Badanie zostało zrealizowane telefonicznie w okresie letnim 2007 roku.
Zdaniem dr Macieja Duszczyka, zastępcy dyrektora Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego, autora recenzji polskiej części raportu, badanie dostarcza wiele ciekawych informacji na temat szeroko rozumianych kwestii emerytalnych. „Jego wyniki powinny być wzięte pod uwagę przy pracach mających na celu ukończenie polskiej reformy emerytalnej rozpoczętej w 1999 roku. Obraz jaki wyłania się z badania pokazuje Polaków w pozytywnym świetle jako osoby, które zdają sobie sprawę z wyzwań jakie związane są z okresem emerytalnym oraz gotowych podejmować wyzwania inwestycyjne w zamian za perspektywę otrzymywania wyższych świadczeń emerytalnych. Co bardzo ważne zdecydowana większość Polaków patrzy optymistycznie w przyszłość i jest przekonana, iż standard życia ich dzieci będzie wyższy niż obecnie. Dotyczy to również kwestii emerytalnych. Pozytywnie wyróżnia to Polaków wśród innych narodów, które uczestniczyły w badaniu.”
Z badania wynikają następujące wnioski:
– Polacy chcieliby wcześniej przechodzić na emeryturę niż wynika to z możliwości ustawowych. Może utrudnić to plany wydłużania wieku emerytalnego lub jego zrównania dla kobiet i mężczyzn. Jednocześnie prawie połowa z respondentów planuje kontynuować pracę po przejściu na emeryturę.
– Różne są oczekiwania osób aktywnych zawodowo oraz obecnych emerytów. Ci pierwsi myślą o emeryturze jako o okresie odpoczynku i spokoju. Niestety obecnym emerytom kojarzy się ona raczej jako okres niedostatku i problemów finansowych, czy nawet ubóstwa.
– Polacy wysoko oceniają wartość swojej pracy i w związku z tym oczekują, zdecydowanej poprawy stopy życiowej w przyszłości. Jedna trzecia badanych pracowników uznała, iż ich emerytura nie będzie niższa niż ostatnie wynagrodzenie a blisko połowa osób obecnie pracujących oczekuje, że ich standard życia po przejściu na emeryturę nie ulegnie pogorszeniu.
– Mimo optymistycznych przewidywań, większość osób aktywnych zawodowo ocenia jednak, że ich dochody na emeryturze będą niewystarczające, zaś zdecydowana większość emerytów nie jest w stanie ze względu na swoje dochody zrealizować swoich wcześniejszych planów związanych z okresem emerytalnym.
– Polacy generalnie nie zabezpieczają się finansowo na okres emerytalny. Oszczędzanie na ten cel jest bardziej popularne jedynie wśród osób osiągających wysokie dochody.
– Polacy opowiadają się za budową jednolitego systemu emerytalnego w ramach UE.
Jak pokazuje badanie przeprowadzone przez AXA, gromadzenie oszczędności na przyszłą emeryturę jest w Polsce koniecznością. Nie jest to obserwacja zaskakująca – już bowiem na etapie planowania ostatniej reformy emerytalnej zakładano, że emerytura wypłacana z pierwszego filara, jak i ze środków pomnażanych przez otwarte fundusze emerytalne, nie zapewni oczekiwanej przez przyszłych emerytów stopy życiowej. Lektura raportu może więc być wstępem do szerszej dyskusji o tym, jak zachęcić Polaków do gromadzenia i inwestowania swoich oszczędności przeznaczonych na dodatkową emeryturę.- „Co znamienne, z badania AXA wynika, że Polacy, odmiennie niż mieszkańcy większości innych badanych krajów, nie widzą potrzeby finansowania przyszłej emerytury poprzez własne oszczędności. Uważają, że zadanie to spoczywa na państwie. Dlatego oszczędzanie na emeryturę należy w Polsce promować i wspierać, choćby poprzez zaoferowanie realnych ulg podatkowych w ramach programów, takich jak indywidualne konta emerytalne, pracownicze programy emerytalne czy inne programy systematycznego oszczędzania. Jeśli tego nie zrobimy, w przyszłości koszty społeczne mogą być ogromne” – mówi Maciej Szwarc, Prezes Zarządu AXA Polska S.A.