Indeks PENGAB jest syntetycznym wskaźnikiem klimatu koniunktury w placówkach bankowych działających na terenie Polski. Publikowany jest od 1993 roku przez Pentor Instytut Badania Opinii i Rynku we współpracy i na zlecenie Związku Banków Polskich.
Wskaźnik ten jest obliczany na podstawie wyników comiesięcznych sond przeprowadzanych wśród wybranych 200 placówek bankowych z całej Polski.
Pytania zawarte w sondach dotyczą oceny oraz prognozy rozwoju sytuacji w następujących dziedzinach działalności placówki bankowej:
- zmian stanów depozytów złotowych,
- zmian stanu depozytów walutowych,
- zmian stanów kredytów złotowych,
- zmian stanu depozytów walutowych,
- oprocentowania kredytów,
- relacji depozytów walutowych do złotowych,
- relacji kredytów walutowych do złotowych,
- popytu na jednostki funduszy inwestycyjnych,
- popytu na akcje i obligacje,
- ogólnej sytuacji ekonomicznej placówek.
Respondenci mają do wyboru trzy wersje odpowiedzi, dotyczące oceny aktualnej sytuacji w porównaniu do miesiąca poprzedniego: (i) nastąpił wzrost (poprawa), (ii) brak zmiany, (iii) nastąpił spadek (pogorszenie).
Różnice między odsetkiem odpowiedzi pozytywnych i odsetkiem odpowiedzi negatywnych w poszczególnych kategoriach pytań stanowią podstawę dla tworzenia cząstkowych indeksów ocen i prognoz. Te z kolei pozwalają zidentyfikować tendencję w danym obszarze funkcjonowania sektora bankowego i służą do obliczenia ogólnego indeksu koniunktury w placówkach bankowych – PENGAB.
Ponadto respondenci odpowiadają na pytania dotyczące:
- przewidywanego na koniec roku oprocentowania kredytu lombardowego, trzymiesięcznej lokaty i kredytu na cele gospodarcze,
- oczekiwanej stopy inflacji,
- kursu dolara i euro na koniec roku,
- bieżących wydarzeń i spraw istotnych z punku widzenia funkcjonowania sektora bankowego.
Indeks PENGAB mówi o sytuacji w sektorze bankowym. Jednak jest on indykatorem istotnych informacji o ogólnej sytuacji gospodarczej kraju, przedsiębiorstw i ludności, gdyż ta ma bezpośrednie przełożenie na sytuację banków. Posiada również wartość prognostyczną.
Prześledźmy zmiany PENGAB, jakie miały miejsce w ostatnich latach. Pierwszy sygnał pogorszenia koniunktury został wygenerowany w pierwszej połowie 2006 roku a następny w 2007 roku, wówczas PENGAB spadł o 25 proc., znacznie więcej niż rok wcześniej. Kolejne miesiące przyniosły dalsze spadki.
Nie wielu chciało wtedy słuchać ostrzeżeń o powiększającym się prawdopodobieństwie kryzysu. Rósł PKB, indeksy giełdowe osiągały coraz wyższe poziomy, fundusze obrastały w aktywa, drożały nieruchomości.
Drugi szczyt, jaki osiągnął PENGAB był już na niższym poziomie – i to powinno dać do myślenia. Jednak euforia na wszystkich rynkach trwała w najlepsze a banki chętniej udzielały kredytów, nawet na kwoty powyżej wartości nieruchomości.
W ostatnich miesiącach 2007 roku kursy giełdowe akcji zaczęły spadać. Przestały rosnąć ceny nieruchomości. Później w pierwszej połowie 2008 roku nastąpiło jeszcze odbicie na giełdach, po czym indeksy zaczęły powoli zniżkować. Spadki cen obięły również rynki towarowe. Wrzesień 2008 roku ujawnił problemy, które nabrzmiewały latami. Pierwszymi ofiarami kryzysu były potężne banki, stąd przerażenie i konsternacja bankowców na całym świecie, również u nas, osiągnęły zenit. Wraz z indeksami giełdowymi poleciał „na głowę” PENGAB. W marcu 2009 roku osiągnął rekordowo niski poziom 11,4 pkt., jest to o 75 proc. niżej od maksimum z 2007 roku. Później nastroje zaczęły się poprawiać.
Zapoczątkowany na początku drugiej połowy 2009 roku trend wzrostowy wskaźnika utrzymywał się do kwietnia 2010 roku, kiedy świat poznał problemy Grecji a także innych krajów PIIGS. Kolejne miesiące przyniosły spadki wskaźnika, natomiast we wrześniu i październiku indeks znów wzrastał. Po niewielkim spadku na przełomie lat 2010/2011, w lutym br. odnotowano ponownie wzrost wartość PNEGAB do poziomu 30,8 pkt., czyli do stanu z października 2010 roku, co oznacza wzrost optymizmu.
Polski sektor bankowy ma się całkiem dobrze. Rosną obroty i zyski, rośnie akcja kredytowa i depozyty, poprawia się wskaźnik wypłacalności, wzrasta rentowność kapitałów własnych i aktywów. Zagrożeniem jest pogarszająca się jakość portfeli kredytowych.
Na przestrzeni 2010 roku wyraźnie zmniejszył się zakres oddziaływania światowego kryzysu ekonomicznego na sytuację banków w Polsce. Pozytywnie ocenia go dwie trzecie przedstawicieli banków uczestniczących w sondzie. Blisko połowa spodziewa się, że 2011 rok będzie jeszcze lepszy, natomiast 20 proc. bankowców spodziewa się pogorszenia sytuacji, co świadczy, że nie brakuje obaw.
Podobne tendencje kształtują się w polskiej gospodarce, która będzie w tym roku rozwijać się w zadowalającym tempie lecz będą też rosnąć zagrożenia, wynikające z pogarszającej się sytuacji w sektorze finansów publicznych i rosnącego zadłużenia kraju.
Można więc uznać, że PENGAB dobrze odzwierciedla stan sytuacji nie tylko w sektorze bankowym, lecz również w realnej gospodarce i może służyć jako narzędzie wspomagające prognozowanie.
Źródło: Investors TFI