Jednym z największych wyzwań gospodarczych całej Unii Europejskiej jest problem starzejącego się społeczeństwa. Jak podaje Komisja Europejska, w wyniku niskiego wskaźnika urodzeń, wchodzenia w wiek emerytalny powojennego wyżu demograficznego oraz wydłużającego się czasu trwania życia, do 2060 roku liczba seniorów w całej Europie wzrośnie niemal dwukrotnie – z 87 do 153 mln.
Dodatkowo największy, trzykrotny przyrost spodziewany jest w grupie 80+1. Jeszcze kilkanaście lat temu seniorzy byli niedocenianą grupą klientów, a produkty i usługi rzadko były dopasowane do ich potrzeb. Dziś o emerytów walczą banki, sieci komórkowe, biura turystyczne, koncerny medyczne, a nawet samochodowe. Sami seniorzy coraz częściej surfują w Internecie, robią zakupy online i żyją aktywnie. Jakimi są konsumentami? Czy gospodarka odpowiada na ich potrzeby?
W ubiegłym roku emerytury pobierało ponad 5 mln osób2. Obecnie średnia wysokość emerytury w Polsce wynosi 1727 zł netto. Pomimo rządowych reform i propozycji podwyższenia standardu życia na emeryturze, najniższe świadczenie emerytalne ma wzrosnąć o jedyne 27 złotych brutto3. Mimo to, ponad 40 proc. osób w wieku 60 – 65 ocenia swoją sytuację materialną, jako dobrą lub raczej dobrą. W przypadku grupy 66 – 74 lata to samo zdanie ma 39 proc. Wśród emerytów powyżej 75 roku życia – 37 proc.4 Z jednej strony seniorzy walczą z niespłaconymi zobowiązaniami finansowymi oraz długami, z drugiej – rośnie grupa osób przedsiębiorczych, dorabiających na emeryturze lub korzystających z renty dożywotniej. To właśnie ci emeryci, którzy żyją aktywnie, podróżują, uczęszczają na szkolenia, kursy komputerowe czy na zajęcia Uniwersytetów III Wieku stają się konsumentami, o których walczą firmy.
– Współczesny senior jest coraz bardziej aktywny, odważny i świadomy swoich praw. Korzysta z Internetu, podróżuje, uczestniczy w życiu kulturalnym i co najważniejsze – rozwija nowe pasje, zainteresowania, uczy się. Taki emeryt staje się konsumentem, który kupuje, by poprawić jakość swojego życia, a nie „przeżyć do pierwszego”. Coraz więcej firm rozumie, że już dziś seniorzy są klientami, o których warto walczyć, a w przyszłości to właśnie oni będą wyznaczać trendy dotyczące nowych usług czy produktów – tłumaczy Robert Majkowski, Prezes Zarządu Funduszu Hipotecznego DOM, który od 9 lat oferuje rentę dożywotnią, zgłębia potrzeby oraz sposoby komunikacji z seniorami.
Co i jak kupują seniorzy?
Zmieniająca się mentalność seniorów wiąże się z coraz większym apetytem konsumpcyjnym. Emeryci chętniej robią zakupy, które podnoszą jakość ich życia, a nie tylko zapewniają przetrwanie. Okazuje się, że najlepszym argumentem przekonującym do zakupu danego sprzętu lub usługi dla 40 proc. osób w wieku 60-75 lat jest atrakcyjna oferta oraz promocje5. Warto tu zaznaczyć, że dzięki pogłębiającej się informatyzacji seniorów sklepy internetowe coraz częściej obsługują starszych klientów, a osoby powyżej 60 roku życia stanowią już 6 proc. klientów e-sklepów6. Aby przyciągnąć ich uwagę stosowane są m.in. specjalne czcionki oraz szata graficzna. Okazuje się również, że seniorzy chętniej decydują się na zakup samochodu. Zwykle wybierają modele proste i uniwersalne – aż 70 proc. osób powyżej 65 roku życia zdecydowało się na Skodę Fabię w modelu hatchback, z manualną skrzynią biegów, o małej pojemności silnika7.
Kolejnym trendem są podróże. Sektor turystyczny kieruje do tej grupy wiekowej specjalną i coraz szerszą ofertę. Osoby powyżej 60 roku życia – ze względu na brak zobowiązań zawodowych – zwykle decydują się na wyjazd poza sezonowym szczytem. Według serwisu TravelPlanet.pl w sezonie turystycznym na wakacje wybiera się jedynie 24 proc. emerytów. Po sezonie jest ich znacznie więcej. Osoby starsze najchętniej wybierają się nad morze (89 proc.) oraz jeziora (75 proc.)8. Duża część wypoczywa jednak we własnym ogródku, na działce lub wyjeżdża na jednodniowe wycieczki organizowane przez coraz większą liczbę biur turystycznych. – Najważniejszym aspektem udanej współpracy z seniorami jest wysoka jakość obsługi, czytelna i jasna komunikacja oraz czas na podjęcie decyzji. Emeryci lubią porównywać oferty i zadawać pytania. Są grupą społeczną, która potrzebuje znacznie więcej czasu na podjęcie decyzji zakupowej, aniżeli osoby z innych grup wiekowych. Jeśli już zdobędziemy ich zaufanie staną się lojalnym klientem. Jeśli je stracimy, nigdy do nas nie wrócą – podkreśla Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM.
Senior na rynku usług finansowych
Seniorzy są grupą, która aktywnie korzysta z usług finansowych: posiada rachunki bankowe, zaciąga kredyty i pożyczki konsumpcyjne, używa kart kredytowych, korzysta z renty dożywotniej. Według Biura Informacji Kredytowej seniorzy stanowią 18 proc. wszystkich kredytobiorców9. Dodatkowo 12 proc. kart kredytowych należy właśnie do osób w wieku 60+10. Rośnie również liczba osób korzystających z renty dożywotniej, choć Polska, na tle USA, Wielkiej Brytanii, czy innych krajów europejskich, dopiero rozwija się w tym zakresie.
Sami emeryci są dla banków i instytucji finansowych lojalną i solidną grupą odbiorców. Dlaczego? Po pierwsze notują regularne i stałe wpływy, dzięki czemu mogą zaplanować swoje wydatki, uwzględniające comiesięczne płatności ratalne. Rynek finansowy coraz chętniej przygotowuje specjalne oferty dla osób starszych: konta internetowe, lokaty, pożyczki.
Oddzielną usługą jest renta dożywotnia, która funkcjonuje na polskim rynku od 9 lat. Skierowana do osób powyżej 60 roku życia, posiadających swoje mieszkanie lub dom, polega na otrzymywaniu comiesięcznego świadczenia pieniężnego, w zamian za przekazanie (najczęściej funduszowi hipotecznemu) prawa własności do nieruchomości. – Z renty dożywotniej korzystają osoby z całej Polski, posiadające dom lub mieszkanie. Na podstawie indywidualnie przygotowanej oferty senior otrzymuje comiesięczną rentę, która poprawia jego domowy budżet. Średnia wartość wypłacanych comiesięcznie świadczeń, według danych KPF, to 1000 zł, ale mamy klientów, którzy otrzymują 2500-6000 zł co miesiąc. Jest to rozwiązanie uniwersalne – pomaga wyjść na finansową prostą, wyjechać na wakacje czy po prostu poprawić jakość codziennego życia – tłumaczy Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
Senior na rynku pracy
Już dziś mówi się o tym, że kiedyś seniorzy mogą stać się przyszłością rynku pracy – zmiany demograficzne zachodzące w Polsce i na świecie spowodują, że będą oni stanowić dużą grupę potencjalnych pracowników. Już teraz badanie CBOS wykazało, że 14 proc. osób w wieku 60+ jest aktywnych zawodowo, w tym: 10 proc. pracuje na pełen etat oraz po 2 proc. w niepełnym wymiarze godzin lub dorywczo11. Aktywność zawodowa seniorów ma więc tendencję wzrostową. W III kwartale 2016 roku wynosiła 8,2 proc. Dwa lata wcześniej było to 7,1 proc12. Okazuje się, że pracodawcy cenią osoby w wieku 50+ za zaangażowanie (33 proc.), odpowiedzialność (30 proc.), dyspozycyjność (31 proc.) oraz lojalność (27 proc.)13.
Jednocześnie, statystyki pokazują, że w IV kwartale 2016 roku na rynku pracy pojawiło się o 45 tys. mniej młodych osób14. – Część seniorów pracuje, ponieważ chce się rozwijać, poznawać nowych ludzi i czuć się potrzebna. Druga część jest aktywna zawodowo z powodów finansowych. Sytuacja idealna byłaby wtedy, gdyby seniorzy decydowali się na dodatkową pracę zarobkową tylko z pierwszego powodu. Dopóki jednak emerytury będą tak niskie obawiam się, że większość osób starszych będzie szukała dodatkowego finansowania nie tylko w rencie dożywotniej, ale również w dodatkowej pracy – podsumowuje Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM.
Fundusz Hipoteczny DOM
1 http://wyborcza.pl/1,155287,10586858,Europa_sie_starzeje__coraz_mniej_ludzi_do_pracy.html
2 Raport ZUS „Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2016”
3 http://superbiz.se.pl/wiadomosci-biz/waloryzacja-rent-i-emerytur-rzad-pis-ustalil-stawki-najbiedniejsi-seniorzy-dostana-ok-27-zl-brutto_1009376.html
4 http://forsal.pl/artykuly/995510,praca-seniorow-wsrod-polakow-w-wieku-60-aktywnych-zawodowo-jest-tylko-14-proc.html
5 http://www.infor.pl/prawo/prawa-konsumenta/prawa-konsumenta/96179,Seniorzy-jako-znaczaca-grupa konsumentow.html
6 http://natemat.pl/803,babcia-kupuje-przez-internet-czyli-jak-sie-zmienia-polski-klient
7 http://moto.onet.pl/aktualnosci/top-10-jakie-samochody-uzywane-kupuja-seniorzy/2m7sn2
8 „Preferencja i aktywność turystyczna Polaków w wieku 50+” Joanna Górna, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
9 http://kurier.pap.pl/depesza/171733/Seniorzy-zadluzaja-sie-na-potege–Co-piaty-kredytobiorca-to-osoba-po-65–roku-zycia
10 http://www.citibank.pl/poland/homepage/polish/press1/informacje-prasowe-2017-04-19.htm?cat=10195
11 Analiza 13 raportów CBOS wykonanych do sierpnia 2016 roku. Źródło analizy: http://forsal.pl/artykuly/995510,praca-seniorow-wsrod-polakow-w-wieku-60-aktywnych-zawodowo-jest-tylko-14-proc.html
12 http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/1023352,seniorzy-na-rynku-pracy-zatrudnienie-seniorow.html
13 Badanie Work Service „Postawy pracodawców wobec seniorów na rynku pracy”, grudzień 2015
14 http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/1023352,seniorzy-na-rynku-pracy-zatrudnienie-seniorow.html // ‚+’'+e+''+''); // ]]>
karina.chowaniak at gruprabrm dot pl