Banki twierdzą że, gwarantują bezpieczeństwo zgromadzonego na depozytach kapitału, a dodatkowo zapewniają pewny zysk. Niestety, nawet największe instytucje popadają czasami w kłopoty finansowe. Czy w takiej sytuacji klienci powinni obawiać się o swoje oszczędności?
Nad bezpieczeństwem depozytów zgromadzonych w polskich bankach czuwa Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Podstawę prawną jego działania stanowi ustawa z 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Nadzór nad BFG sprawują: minister finansów, sejm, do którego kierowane są roczne sprawozdania z działalności finansowej Funduszu, oraz rada ministrów, która zatwierdza sprawozdania.
System gwarantowania środków pieniężnych jest obowiązkowy. Oznacza to, że uczestniczą w nim wszystkie banki komercyjne i spółdzielcze posiadające polską licencję bankową. Źródłem finansowania Funduszu są głównie obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez instytucje objęte systemem gwarantowania. Jeżeli któryś bank ogłosi upadłość, banki-członkowie składają się na wypłatę gwarantowanych depozytów.
Ile można odzyskać z BFG
Fundusz gwarantuje ochronę oszczędności zgromadzonych m.in. przez klientów indywidualnych i firmy. Gdy bank ogłosi bankructwo, fundusz zapewnia deponentowi zwrot środków, które lokował w banku, wraz z należnymi odsetkami naliczonymi do dnia wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości banku, do równowartości kwoty 100 tys. euro. Środki te podlegają stuprocentowej gwarancji. W przypadku środków na rachunkach wspólnych (np. współmałżonków) limit 100 tys. euro dotyczy każdego współposiadacza rachunku. Nadwyżek ponad gwarantowane 100 tys. euro można dochodzić na zasadach prawa upadłościowego i naprawczego.
Podstawę do obliczania kwoty gwarantowanej stanowi zatem suma środków ulokowanych na wszystkich rachunkach. Wszystkie środki zgromadzone przez jedną osobę w jednym banku, np. lokatach terminowych, rachunkach bieżących czy oszczędnościowo-rozliczeniowych, traktowane są jako jeden depozyt. Wypłata środków następuje zawsze w złotych, niezależnie od waluty, w jakiej zdeponowane były oszczędności. Kursem stosowanym dla wszystkich przeliczeń jest kurs NBP z dnia zawieszenia działalności banku.
Fundusz rozpoczyna procedury gwarancyjne dopiero w momencie, gdy Komisja Nadzoru Finansowego podejmie decyzję o zawieszeniu działalności banku. Cała procedura wypłat nie może jednak przekroczyć 20 dni. Na odebranie oszczędności z upadłego banku klienci mają 5 lat. Terminy i miejsca odbioru środków są podawane do publicznej wiadomości, najczęściej za pośrednictwem ogłoszeń prasowych. Pieniądze można odebrać w gotówce lub zlecić ich przekazanie na rachunek w innym banku.
Gwarancje polisolokat i złożonych produktów lokacyjnych
Nie wszystkie produkty oszczędnościowo-inwestycyjne w ofertach banków są objęte gwarancjami BFG. Gwarancjom nie będą podlegać np. polisy lokacyjne, czyli lokaty sprzedawane w formie ubezpieczeń. Za bezpieczeństwo środków zgromadzonych na polisach odpowiada natomiast Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Z tego funduszu klient może odzyskać tylko połowę środków, ale nie więcej niż 30 tys. euro.
W przypadku lokat sprzedawanych razem z jednostkami funduszy inwestycyjnych ochronie podlegać będzie tylko część kapitału zdeponowana na lokacie terminowej. Gwarancjami objęta jest również tylko część certyfikatów depozytowych.
Gwarancje SKOK-ów i banków zagranicznych
Systemem gwarancji BGF nie są objęte także lokaty w Spółdzielczych Kasach Oszczędnościowo-Rozliczeniowych. Nad bezpieczeństwem depozytów członków Kas czuwa Kasa Krajowa SKOK i Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych SKOK. Podobnie jak w przypadku systemu gwarancji bankowych, oszczędności każdego członka SKOK-u gwarantowane są w stu procentach do kwoty 100 tys. euro.
BFG nie gwarantuje bezpieczeństwa depozytów wpłaconych do banków działających w Polsce w formie przedstawicielstwa banku zagranicznego. Oszczędności klientów w takim przypadku objęte są gwarancjami obowiązującymi w krajach, gdzie banki mają główną siedzibę, i tam klienci muszą kierować swoje roszczenia. W Polsce w formie oddziału banku zagranicznego działa np. Polbank EFG.
Listę banków objętych obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów można znaleźć pod adresem na stronie internetowej BFG.