Opublikowana w styczniu 2011r. Rekomendacja S była długo oczekiwanym dokumentem przez środowisko bankowe. Rozmowy w sprawie projektu rekomendacji rozpoczęły się w roku ubiegłym. Pierwotne propozycje zapisów rekomendacji były dość ostro komentowane przez środowisko bankowe, prezentowane było wielokrotnie na spotkaniach przedstawicieli banków, Związku Banków Polskich z przedstawicielami Komisji Nadzoru Finansowego.
Wdrożona Rekomendacja jest kolejną po Rekomendacjach S i T, która wprowadza zmiany w zakresie kredytów hipotecznych. Rekomendacja implikować będzie konieczność zmiany zasad kredytowych w bankach, posiadających już dzisiaj inne zapisy regulacyjne, oraz szacuje się, iż wpłynie na zmiany w zakresie ograniczenia dostępności kredytów hipotecznych.
Realna ocena wyników wprowadzenia Rekomendacji może być jednak dokonana po jej wdrożeniu. Dzisiaj możemy jedyne estymować, jak wprowadzone zmiany wpłyną na wyniki banków, bądź jak zostaną odebrane przez klientów hipotecznych, którzy już dzisiaj planują zakup swojego lokum w najbliższym czasie.
Środowisko bankowe (przedstawiciele banków) aktywnie komentowało zmiany ujęte w projekcie tej Rekomendacji opublikowanym w 2010r.. Bowiem, w pierwotnym kształcie Rekomendacja zakładała jedno z istotniejszy ograniczeń związanych z udzielaniem kredytów walutowych przez Banki. Propozycja mówiła o konieczności wdrożenia limitu na detaliczne ekspozycje kredytowe otwarte na ryzyko walutowe, finansujące nieruchomości w wysokości 50% portfela detalicznych ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości. Ten zapis budził najwięcej kontrowersji w środowisku bankowym. Obawiano się, iż gdyby doszło do jego wprowadzenia, dostępność kredytów walutowych spadłaby znacząco. Wybrane banki nie mogłyby ich po prostu udzielać. Przedstawiciele banków obawiali się, iż wpływ wdrożenia tej zmiany byłby znaczący również w innych sektorach nie tylko kredytowym.
W ostatecznie opublikowanym przez KNF dokumencie Rekomendacji S w styczniu 2011 powyższy zapis został wycofany.
Rekomendacja S zawiera jednak jeszcze inne zapisy, które w wybranych bankach będą implikować konieczność zmiany dotychczas stosowanych zasad kredytowych. Szacuje się, iż te zmiany wpłyną na ograniczenie dostępności kredytów hipotecznych dla wybranych grup klientów.
Rekomendacja mówi m.in., iż w przypadku walutowych detalicznych kredytów finansujących nieruchomości lub zabezpieczonych hipotecznie akceptowalny poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych w stosunku do średnich dochodów netto osób zobowiązanych do spłaty kredytu wynosić ma nie więcej niż 42%.
Zmiana istotna, bowiem dotychczas wskaźnik ten nie powinien być wyższy niż 50% dla klientów detalicznych o dochodach netto nie przekraczających poziomu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce ( jednak nie więcej niż 65%).
Przewiduje się, iż ta zmiana dotknie najbardziej osoby o wyższych dochodach. W jakim procencie to ograniczenie wystąpi, dowiemy się po wejściu w życie tej Rekomendacji. Szacunki na dzisiaj są różne i zależą m.in. od indywidualnych zasad kredytowych obowiązujących w wybranych bankach.
Rekomendacja wprowadza również zmianę zasad dotyczących wyznaczania zdolności kredytowej klientów poprzez wprowadzenie jednego okresu uwzględnianego podczas symulacji zdolności kredytowej w banku dla kredytów wnioskowanych o okresie spłaty dłuższym niż 25 lat. Wskaźnik ten został ustalony na jednym poziomie 25 lat. Co to oznacza? Jeżeli klient będzie wnioskować o kredyt z okresem spłaty dłuższym niż 25 lat, jego zdolność kredytowa będzie liczona tak jakby wnioskował o kredyt z okresem spłaty na 25 lat. Ta zmiana wpłynie na zmniejszenie dostępności kredytów w tych bankach, które w dotychczasowych zasadach wyznaczania zdolności kredytowej klienta, miały ten okres dłuższy niż 25 lat. O tym zapewne przekonają się klienci, którzy niedawno w danym banku posiadali zdolność kredytową, a po wdrożeniu zmiany – mogą jej nie posiadać.
Dodatkowe doprecyzowanie w Rekomendacji dotyczy konieczności uwzględniania prawdopodobnej zmiany wysokości dochodów w momencie nabycia przez Klienta uprawnień emerytalnych. Powyższą analizę dochodów należy dokonać już w momencie wyznaczania zdolności kredytowej klienta. Ta zmiana oznacza, iż klienci, którzy będą spłacać kredyt w trakcie nabycia uprawnień emerytalnych, tę prawdopodobną zmianę dochodów bank będzie musiał uwzględnić już na etapie analizy wniosku o kredyt.
Wielostronicowy dokument Rekomendacji zawiera jeszcze szereg zmian, które w mniejszym bądź w większym stopniu wpłyną na działalność banków.
Realny/mierzalny wpływ wdrożenia tych zmian na dostępność kredytów dla klientów, wielkość akcji kredytowej banków, koszty udzielania kredytów i obsługi zobowiązań po stronie banków/ klientów i szereg innych obszarów będzie można oceniać dopiero po jej wdrożeniu.
Zapewne środowisko bankowe już teraz przygotowuje wdrożenia reguł, które zaczną obowiązywać nie później niż 6 miesięcy od jej opublikowania w zakresie wybranych rekomendacji i do końca 2011 r. w zakresie pozostałych rekomendacji.
Monika Tur
Kierownik Zespołu
Departament Bankowości Hipotecznej
Nordea Bank Polska
Źródło: Nordea Bank Polska