Obok nieprzestrzegania terminów, gminy często popełniają błędy proceduralne w sprawach o stwierdzenie nadpłaty podatku: wybiórczo traktują dowody dostarczone przez podatnika, nie stosują się do decyzji organów wyższej instancji po otrzymaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia, nie informują o planowanych kontrolach, bądź nie zamieszczają w swoich decyzjach poprawnie skonstruowanych uzasadnień – potwierdzają to decyzje Samorządowych Kolegiów Odwoławczych w sprawach analizowanych przez Alma Consulting Group Polska.
50 przedsiębiorstw, u których Alma Consulting Group Polska wykazała nadpłatę z tytułu podatku od nieruchomości, wystąpiło w 2007 r. o zwrot tej nadpłaty. Jedynie 28% złożonych wniosków organy podatkowe I instancji – czyli wójt gminy, burmistrz lub prezydent miasta, rozpatrzyły w ustawowym terminie*. W pozostałych przypadkach (72% wniosków) czas oczekiwania na decyzje znacznie przekroczył ustawowy termin: w przypadku 20% przedsiębiorstw termin ten wyniósł od 3 do 6 miesięcy, dla kolejnych 32% – od 6 miesięcy do roku. Kilka procent przedsiębiorstw do dziś oczekuje na wydanie decyzji w sprawie zwrotu nadpłaty podatku od nieruchomości.
„Naganne praktyki organów podatkowych wiążą się zwykle z niechęcią do uszczuplania gminnych budżetów lub wynikają z braku fachowości pracowników samorządowych. Wydłużenie terminu rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku od nieruchomości jest działaniem niekorzystnym dla gminy, gdyż zwłoka nie uchroni jej przed wydatkowaniem środków budżetowych” – komentuje dr Andrzej Gorgol, specjalista w zakresie prawa finansowego i wykładowca Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Błędy proceduralne to nie rzadkość
Nieprzestrzeganie ustawowych terminów to jednak tylko jedno z „przewinień” organów podatkowych. W 85% przeanalizowanych przypadków Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO) – organ II Instancji – nakazało gminie ponowne rozpatrzenie sprawy z powodu błędów proceduralnych. Najczęściej wskazywanym przez SKO błędem było wybiórcze potraktowanie dowodów dostarczonych przez podatnika, bądź nie odniesienie się do nich wcale, a także brak poprawnie sporządzonego uzasadnienia dla decyzji odmownej. Często zdarzało się też, że organ podatkowy zakwestionował dostarczone mu dokumenty, nie wzywając jednak podatnika do ich uzupełnienia lub do złożenia wyjaśnień. SKO stwierdzało też odwrotną sytuację – urząd wzywał do dostarczenia dokumentów niesłużących wyjaśnieniu istnienia nadpłaty, co prowadziło do przedłużania się sprawy. Ponadto – o czym nie wie wielu podatników – gmina planując np. oględziny jest zobowiązana powiadomić o tym podatnika. Dość często zdarza się, że gminy nie dopełniają tej formalności, na co często zwraca uwagę SKO w swoich orzeczeniach.
Gminy uczą się na błędach…albo i nie
Mimo jasnych wytycznych w decyzjach SKO, zdarza się, że gminy nie zawsze stosują się do ich zaleceń podczas ponownego rozpatrzenia sprawy i wydają kolejną decyzję z błędami, często je powielając. Tak zdarzyło się w 38% badanych spraw, w których podatnicy otrzymali kolejną odmowną decyzję gminy. Firmy te po raz drugi lub trzeci odwołały się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Organ II Instancji powtórnie stwierdził błędy proceduralne popełnione przez Gminę.
„Gminy są w pozycji silniejszego i niestety często to wykorzystują. Jest to jednak działanie krótkowzroczne. Biorąc pod uwagę, że nadpłata podatku od nieruchomości to często kwota od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych, urzędnicy niechętnie przygotowują decyzje o stwierdzenie nadpłaty. Zgodnie z obowiązującym prawem, jeżeli decyzja stwierdzająca nadpłatę nie zostanie wydana w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku, nadpłata podlega oprocentowaniu w wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych, czyli obecnie ok.15% w skali roku chyba, że do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczynił się podatnik. Gdy sprawa przedłuża się o rok lub dłużej, odsetki narastają do całkiem pokaźnych kwot. W efekcie, zwrot ustawowych odsetek od należnej kwoty jest obciążeniem budżetu gminy i może rodzić zarzuty o niegospodarność gmin. Gminy mogą tego uniknąć idąc za przykładem tych organów podatkowych, które wydają decyzje w terminie i przygotowane są do merytorycznej rozmowy z podatnikami w kwestii nadpłaty” – stwierdza Małgorzata Sypnicka Dyrektor Działu Nieruchomości Alma Consulting Group Polska.
*Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania (Art. 139. § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa).