Od 1. stycznia 2010 r. wchodzą w życie przepisy dotyczące obowiązku opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Nowe obowiązki dotyczą pracodawców, którzy zatrudniają pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 r. i jednocześnie wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których to pracach mówi ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.
Płatnik składek obowiązany jest więc opłacać składkę za wszystkich pracowników spełniających powyższe warunki, w tym także za tych, którzy wykonują prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w niepełnym wymiarze czasu pracy. Obowiązek opłacania składek na FEP powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez pracownika prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac.
W świetle przepisów ustawy, za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się także ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym.
W opisanej sytuacji sprawa wydaje się być jasno i klarownie przedstawiona, jednak zdarza się, że pracownik, który wykonując pracę w szczególnych warunkach, zawiera z pracodawcą dodatkową umowę zlecenia lub umowę o dzieło na wykonanie prac, które nie mogą być już uznane za pracę w warunkach szczególnych. Czy w takiej sytuacji pracodawca ma również obowiązek opłacania składek na FEP? Z ustawy wynika jasno, że wykonywanie innych prac niż określone w załącznikach do ustawy nie będzie zaliczone jako wykonywanie prac w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Zatem każda inna praca wykonywana w oparciu o inne zasady niż te wymienione w ustawie i załącznikach nie powinna rodzić obowiązku odprowadzania składek.
Tak wynika z literalnego brzmienia przepisów ustawy i wydawać by się mogło, że tak również będzie je interpretował ZUS. Nic bardziej mylnego. W interpretacji przygotowanej w styczniu 2010 r. przez ZUS możemy przeczytać, iż podstawę wymiaru składek na FEP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, określona w art. 18 ust. 1-2 i ust. 8 oraz w art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej dalej ustawą o sus). Przy ustalaniu składek na FEP stosuje się ograniczenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o sus mianowicie takie, że w odniesieniu do pracowników, którzy wykonywali prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez pełen miesiąc, podstawę wymiaru składek na FEP za ten miesiąc stanowi kwota odpowiadająca podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej zgodnie z art. 18 ust. 1-2 tej ustawy o sus.
Jeśli zatem w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie z art. 18 ust. 1a ustawy o sus, uwzględniony został przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą lub wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy, to będzie on stanowił podstawę wymiaru składek na FEP. Bez znaczenia jest czy przedmiotem takiej umowy cywilnoprawnej będzie wykonywanie prac określonych przez płatnika jako prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Taka interpretacja budzi poważnie wątpliwości ze względu na swój rozszerzający charakter i nie może być uznana za korzystną dla pracodawcy, który poprzez stosowanie innego rodzaju umów, niż umowa o pracę w stosunku do pracownika pragnął w ten sposób ograniczyć wysokość odprowadzanych składek. Informacja przygotowana przez ZUS nie zastąpi jednak indywidualnej interpretacji wydanej przez ten organ, zatem w razie wątpliwości pracodawca powinien o taką właśnie interpretację wystąpić.
Źródło: Kancelaria Radców Prawnych Pałucki Trusiński