Od czasu kryzysu gospodarczego problem etyki w biznesie stał się jedną z najważniejszych kwestii, z jakimi musi się zmierzyć globalna społeczność biznesowa.
Nadal jednak wiele firm nie jest świadoma, że etyka stanowi klucz do zrównoważonego biznesu, decydujący o sukcesie bądź porażce danej organizacji w perspektywie długofalowej. Czy istnieje ścisły związek pomiędzy dobrymi wynikami ekonomicznymi a etyką? Jaką właściwie rolę odgrywa etyka w biznesie i jak funkcjonuje w polskim środowisku biznesowym?
Na te i inne pytania dotyczące sposobu kształtowania etycznego wizerunku przedsiębiorstw i uwzględniania kwestii etycznych w długofalowej strategii organizacji odpowiadali eksperci zaproszeni na debatę merytoryczną pt. „Etyka w biznesie – czy to się opłaca” zorganizowaną 16 listopada 2010 r. przez Chartered Institute of Management Accountants (CIMA) w Warszawie.
W debacie wzięli udział Ray Perry, Dyrektor Zarządzający ds. Rozwoju i Marki CIMA, Tanya Barman – Menedżer ds. Etyki, CIMA, Irena Pichola – Lider Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu, PricewaterhouseCoopers Polska, Katarzyna Tyczkowska-Kochańska – Menedżer Relacji i Etyki Biznesu/Business Integrity Manager GlaxoSmithKline oraz Maurice Delbar – Prezes Zarządu Start People, Agencji Pracy i Doradztwa Personalnego. W trakcie debaty zostały zaprezentowane wnioski z najnowszego raportu CIMA pt. „Incorporating ethics into strategy – developing sustainable business models” (Włączanie etyki w strategię rozwoju firmy – opracowywanie zrównoważonych modeli biznesowych) w oparciu o polski kontekst biznesowy.
Czy jest miejsce na etykę w biznesie?
W dobie kryzysu finansowego, coraz bardziej popularne stały się krótkoterminowe rozwiązania na zapobieganie i unikanie negatywnych skutków globalizacji rynków. Standardem jest ograniczanie kosztów zewnętrznych, wydłużenie terminów realizacji kontraktów oraz terminów płatności i regulacji zobowiązań. Firmy często prowadzą działania, które mają doraźnie zniwelować problemy, zapominając o długofalowych perspektywach zrównoważonego rozwoju. Walka na konkurencyjnym rynku bywa zacięta, więc dlaczego nie stosować etycznie wątpliwych rozwiązań, w sytuacji gdy dla konsumentów liczy się jedynie niska cena? „Dla wielu firm perspektywa krótkoterminowych zysków osiąganych dzięki przymykaniu oka na kwestie etyczne może być niezwykle kusząca. Jednak nieetyczne rozwiązania, które w najbliższym czasie mogą przynieść określone zyski, w przyszłości mogą generować niepomiernie większe koszty. Tę nową i eksponowaną pozycję etyki można wyjaśnić na wiele sposobów m.in. rosnącym zainteresowaniem opinii publicznej problemami standardów etycznych w biznesie, co jest skutkiem postępu w technologii komunikacji i poprawienia standardu życia. Zwłaszcza ludzie młodzi są znacznie bardziej świadomi globalnych, społecznych i ekologicznych skutków działalności przedsiębiorstw i znacznie bardziej krytyczni wobec tych podmiotów, które uważają za współodpowiedzialne za taki stan rzeczy. Wielu z nich nie chcę pracować dla firm, które stosują nieetyczne rozwiązania. Z kolei przedsiębiorcy powinni pamiętać, że etyczne działanie firm to nie tylko krótkotrwałe projekty – to systematyczne i długotrwałe budowanie, a także wzmacnianie już istniejących standardów i schematów organizacyjnych. Dobrze prosperująca, zrównoważona firma to taka, która stawia sobie za cel włączenie standardów etycznych do strategii we wszystkich jej przejawach oraz taka, która świadomie posługuje się nimi w swojej działalności biznesowej. Przykładami firm, które zyskały stosując takie rozwiązania są m.in. Kimberly-Clark, Unilever oraz Johnson & Johnson” – mówi Tanya Barman – Menedżer ds. Etyki, CIMA.
Etyka w firmach
Organizacje kierujące się zasadami etyki nie są z pewnością w biznesie zjawiskiem nowym. W czasie rewolucji przemysłowej w Stanach Zjednoczonych i Europie wiele firm wzrastało na tradycjach filantropijnych. Tym, co odróżnia współczesne podejście do etyki, jest konieczność uwidocznienia jej decydującej roli w strategiach biznesowych i zakorzenienia w strukturach zarządzania wszystkich szczebli. – „Jako firma doradcza patrzymy na etykę i zrównoważony rozwój z dwóch perspektyw: naszej codziennej praktyki biznesowej oraz pracy doradczej z klientem w tym zakresie.
W pracy z klientami w zakresie etyki, społecznej odpowiedzialności biznesu, czy zrównoważonego rozwoju obserwujemy trendy światowe, które powoli są także odzwierciedlane w praktykach na rynku w Polsce. Dla firm na świecie integracja wartości, etyki, odpowiedzialności wobec środowiska czy społeczeństwa jest już powszechną praktyką. Podobnie jak przejrzyste i wiarygodne komunikowanie w tym zakresie czy to poprzez specjalnie wydawane raporty (Sustainability) czy też poprzez coraz bardziej popularne zintegrowane raporty prezentujące tak dane finansowe, jak i pozytywny i negatywny wpływ firmy na otoczenie i środowisko. W Polsce debata wokół tych tematów dotychczas odbywała się w ograniczonym gronie, a lista firm mogąca się pochwalić takimi świadomie prowadzonymi praktykami nie przekraczała 100. Od mniej więcej dwóch lat to się zmieniło i cieszy, że także na forum „ludzi finansów” dyskusja o etyce i odpowiedzialności firm ma miejsce.” – mówiła Irena Pichola, Lider Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu PricewaterhouseCoopers.
Etyka i wizerunek
Obecnie coraz większe znaczenie strategiczne mają działania z zakresu tzw. employer brandingu – tak nazywane są aktywności podejmowane przez przedsiębiorstwa, służące budowaniu wizerunku organizacji jako najlepszego miejsca pracy zarówno wśród obecnych, potencjalnych jak i byłych pracowników oraz wśród głównych partnerów biznesowych i klientów. Termin ten powstał już na początku XXI w., ale w ciągu dekady zdobywa coraz większą popularność. „Dzieje się tak głównie ze względu na zmianę zależności pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, która odchodzi od modelu podporządkowania, zmierzając w kierunku relacji partnerskich. Niezależnie od wybranych narzędzi budowania wizerunku pracodawcy „z wyboru” najważniejsze jest przekazywanie wiarygodnych i zgodnych z rzeczywistością informacji. W sytuacji, gdy pracodawca dopuści się nawet najmniejszej nieścisłości, musi liczyć się z tym, że pracownicy bardzo szybko zaczną dyskredytować organizację, a efekt będzie odmienny od zakładanego. Natomiast jeśli działania tego typu będą prowadzone zgodnie z rzeczywistością, powinny przełożyć się bezpośrednio na zwiększenie skuteczności rekrutacji, zmniejszenie fluktuacji, zwiększenie produktywności pracowników, ich lojalności, zaangażowania i satysfakcji, co z kolei powinno zasadniczo wpłynąć na wyniki finansowe firmy” – mówi Maurice Delbar, Prezes Zarządu Start People.
Źródło: Chartered Institute of Management Accountants (CIMA)