Znaczenie ekologii w naszej rzeczywistości z każdym rokiem jest coraz większe. Takie pojęcia jak „green economy” czy też „green banking” są coraz popularniejszymi hasłami nawiązującymi do łączenia tematyki ekonomii z ekologią. Czymże zatem jest green banking? Jedna z definicji znalezionych w Internecie stanowi, iż green banking means promoting environmental-friendly practices and reducing your carbon footprint from your banking activities.„
Działalność banków w green bankingu może być uwidoczniona w obszarze finansowym i niefinansowym. Obszar finansowy jest dla przeciętnego klienta bardziej zauważalny i obejmuje produkty i usługi bankowe, które wspierają realizację przedsięwzięć ekologicznych, m. in. działalność kredytowa w postaci finansowania budownictwa energooszczędnego, termomodernizacji budynków czy wreszcie budownictwo pasywne lub instalacje odnawialnych źródeł energii. Drugi obszar jest bardziej intuicyjny i obejmuje problematykę tzw. CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu) – np. sadzenie drzew, politykę zielonych biur, promowanie zdrowego trybu życia, spełnianie środowiskowych norm ISO, a także edukację w zakresie ekologii i ochrony środowiska wśród dzieci.
Obydwa obszary sprowadzają się do jednego – poprawy wyniku finansowego banku. Obszar finansowy stymuluje stronę przychodową za sprawą sprzedawanych produktów, obszar niefinansowy/CSR wpływa na zmniejszenie kosztów, np. poprzez przejście na elektroniczne wyciągi, czy wdrożenie standardów zmniejszających zużycie wody i energii elektrycznej w biurze.
Na świecie można znaleźć wiele przykładów banków, które już od dawna z ekologią są „za pan brat”. Sposób i skala ich funkcjonowania jest różna. Przykładem banku funkcjonującego na „lokalnym podwórku” jest amerykański PNC (bank nieznany w zasadzie szerszemu gronu poza granicami USA, pomimo plasowania się w pierwszej 10. pod względem aktywów). Innymi przykładami „lokalnych banków” są niemiecki UmweltBank czy też australijski bankmecu. Natomiast przykładem banku operującego w skali międzynarodowej jest holenderski Triodos Bank, który działa m.in. w Belgii, Hiszpanii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Istotną cechą wszystkich tych banków jest, iż poza rozwijaniem gamy produktów i usług wspierających realizację przedsięwzięć ekologicznych/środowiskowych, duży nacisk kładą na to, by inne procesy codziennej działalności były wykonywane z poszanowaniem środowiska. Szczególną wagę przy tym przywiązują do komunikacji z klientem oraz aspektów PR-owych.
Najbardziej znanym zielonym bankiem w Polsce jest Bank Ochrony Środowiska, który jest też jednym z pierwszych polskich banków. Działa od 1991 roku i specjalizuje się we wspieraniu przedsięwzięć i działań na rzecz ochrony środowiska. Jako jedyny spośród działających w Polsce banków komercyjnych ma w swojej strukturze m.in. stanowisko głównego ekologa. Zgodnie z informacją zawartą na stronie BOŚ, bank w ciągu 23 lat działalności przeznaczył około 12,5 mld zł na finansowanie projektów ekologicznych, a całkowita wartość inwestycji zrealizowanych wyniosła ponad 40 mld zł.
Uzupełnieniem działalności bankowej BOŚ jest aktywność w ramach CSR. Bank powołał Fundację Banku Ochrony Środowiska, która m.in. prowadzi projekty edukacyjne promujące zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną i ekologię wśród dzieci i młodzieży. Bank także aktywnie uczestniczy w rozwoju serwisu internetowego eko-Polska.pl, który jest portalem społecznościowym o tematyce ekologicznej. BOŚ jako pierwszy bank w Polsce obliczył także wielkość emisji gazów cieplarnianych, wynikających z prowadzonej działalności i wdrożył plan ich kompensacji, poprzez akcję sadzenia drzew.
Jednak monopol BOŚ w zakresie specjalizacji w promowaniu ekoproduktów i ekokomunikacji z klientem nie jest niezagrożony, konkurencja bowiem nie próżnuje. Od jakiegoś czasu zauważalny jest wzrost aktywności innych instytucji finansowych w „ekobankowaniu”.
W obszarze finansowymgreen bankinguzauważalny jest wzrost liczby banków absorbujących zarówno środki finansowe zagraniczne, jak i unijne do rozwoju własnej oferty produktowej na cele proekologiczne. Kolejne banki nawiązują (lub rozszerzają) współpracę z następnymi zagranicznymi instytucjami finansowymi (EBI, BRRE, EFI, BŚ), aby uzyskać atrakcyjnie oprocentowane środki na finansowanie m.in. prośrodowiskowych inwestycji –mówi Piotr Matuszewski, Prezes Professional Benchmark Consulting.
Równie dużym powodzeniem cieszą się programy i środki krajowe – szereg banków (m.in. Getin Bank, BZ WBK) posiada w ofercie kredyt wykorzystujący mechanizm dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obydwa banki oferują kredyt hipoteczny z możliwością otrzymania dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) na częściową spłatę kapitału kredytu – wysokość dofinansowania uzależniona jest od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do celów ogrzewania i wentylacji (EUco) oraz od spełnienia innych warunków wymienionych w wytycznych, stanowiących załącznik nr 3 do Programu Priorytetowego NFOŚiGW.
Produkt Getin Banku – Kredyt hipoteczny EKO(z dofinansowaniem z NFOŚiGW) – umożliwia, poza sfinansowaniem do 95 proc. wartości nieruchomości, także możliwość sfinansowania opłat okołokredytowych (jak koszty notarialne, koszty agencji nieruchomości). Kredyt może być udzielony nawet na 35 lat. Kredyt BZ WBK udzielany na krótszy okres (30 lat) i mniejszą kwotę (90 proc. LtV), jednak wartym odnotowania jest, że oprocentowanie kredytu jest identyczne jak zwykłego kredytu hipotecznego.
W obszarze niefinansowym wartym zauważenia jest uzyskanie przez Citi Handlowy, jako pierwszej organizacji w Polsce w sektorze bankowym, certyfikatu ISO 50001:2011. Jest to certyfikat, który dotyczy Systemu Zarządzania Energią. Oznacza to, że bank staje się coraz bardziej przyjazny dla środowiska.
Aktualny rynek proekologiczny w Polsce oceniany jest na ok. 13 mld zł rocznie, a w horyzoncie 2020 r. szacowane jest zapotrzebowanie na ok. 100 mld zł nakładów inwestycyjnych w tym obszarze. Kolejne 300 mld zł to zapotrzebowanie na modernizację polskiego sektora energetycznego (w tym inwestycje w rozwój OZE i EWE, tj. efektywnego wykorzystania energii). W ocenie ekspertów PBC, tym co wstrzymuje inne banki przed aktywnym wejściem w finansowanie projektów eko, jest m.in. niepewność co do finalnego kształtu i wydłużającego się procesu legislacyjnego projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Krajowe instytucje finansowe coraz częściej wdrażają „eko” zasady do swoich wartości korporacyjnych. W niektórych przypadkach działania „ekologiczne” są jedynie środkiem do cięcia kosztów lub wzmocnienia wizerunku, ale należy zauważyć, że nawet wtedy przynoszą wymierne korzyści dla środowiska – podkreśla Piotr Matuszewski z Professional Benchmark Consulting. Obserwując jednak trendy panujące na Zachodzie, można się spodziewać, że zielona polityka i ekoprodukty będą pojawiać się w coraz większej liczbie instytucji finansowych.
Niewątpliwym bodźcem będzie wdrożenie programu Prosument przez NFOŚiGW oraz środki unijne z nowej perspektywy 2014-2020. Wielkość środków UE, która będzie przeznaczona na projekty eko i okołoekologiczne nie jest jeszcze znana, natomiast budżet programu Prosument na lata 2014-2020 wynosi 600 mln zł. Inne aktywności i mechanizmy są w fazie analiz i niebawem ujrzą światło dzienne. Jednak, aby rynek kredytów ekologicznych ruszył przysłowiową „pełną parą”, banki – w ocenie ekspertów PBC – powinny zaoferować kredyty eko po korzystniejszych cenach i z lepszymi warunkami brzegowymi (okres, kwota, dokumenty etc.).
Obecnie oferowane kredyty eko w zasadzie są kalkami kredytów hipotecznych – mają podobne warunki cenowe, przez co nie jest wykorzystywany fakt, że mają preferencyjny element w postaci dofinansowania NFOŚ. Powyższe zaciera odbiór korzyści dla przeciętnego klienta. Obniżenie warunków cenowych oraz polepszenie warunków udzielania poprawi atrakcyjność kredytów i skróci stopę zwrotu z inwestycji eko, co powinno przysporzyć większego popytu – uważa Piotr Matuszewski. Czas pokaże jaka będzie odpowiedź i jakimi nowościami zaskoczy nas obecny lider – BOŚ.
Zespół Professional Benchmark Consulting