Zgodnie z tzw. dyrektywami UCTIS (tj. w szczególności z dyrektywą 2001/107/WE oraz dyrektywą 2001/108/WE) fundusz inwestycyjny zarejestrowany i działający w jednym z krajów Unii Europejskiej, w tym w Luksemburgu, po spełnieniu wymogów zawartych w powyższej dyrektywie może prowadzić swoją działalność na terenie wszystkich krajów członkowskich wspólnoty europejskiej. W praktyce oznacza to, iż luksemburski fundusz inwestycyjny może oferować swoje produkty na terenie całej Unii Europejskiej bez konieczności otwierania oddziałów czy przedstawicielstw w poszczególnych państwach wchodzących w skład wspólnoty.
Odmiennie niż fundusze polskie, luksemburskie fundusze inwestycyjne są spółkami, które mogą w dowolnym momencie uzyskiwać lub rezygnować ze statusu funduszu inwestycyjnego, przy czym zmiana statusu nie wpływa w żaden sposób na stan posiadanych przez ten fundusz aktywów. Podstawowymi typami funduszy luksemburskich są: Société d’Investissement a Capital Variable (SICAV), La Société d’Investissement a Capital Risque (SICAR) oraz Specialized Investment Fund (SIF). SICAV jest typowym otwartym funduszem inwestycyjnym, na którego założenie zgodę wyrazić powinna luksemburska komisja nadzoru bankowego, natomiast SICAR to odpowiednik zamkniętego funduszu inwestycyjnego, przeznaczonego do inwestowania w przedsięwzięcia typu private equity oraz venture capital. Możliwość założenia funduszu SIF w Luksemburgu istnieje dopiero od lutego 2007 roku. SIF jest zamkniętym funduszem inwestycyjnym, który w swojej specyfice inwestowania i funkcjonowania zbliżony jest do funduszu SICAV. Założenie SIF nie wymaga zgody komisji nadzoru bankowego.
Fundusze luksemburskie oferują dwie podstawowe jednostki uczestnictwa: jednostki akumulacyjne, w których zysk dopisywany jest do wartości danej jednostki, oraz jednostki dystrybucyjne, z których zysk wypłacany jest w formie dywidendy. W praktyce, rodzaj jednostki uczestnictwa wpływa nie tylko na sposób uzyskiwania zysku z lokowanych w danym funduszu środków finansowych, ale również na sposób opodatkowania tego zysku.
Jednostki akumulacyjne
Na mocy wewnętrznych regulacji luksemburskich, zyski kapitałowe (w tym zyski ze sprzedaży jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych) wypłacane osobie fizycznej niebędącej rezydentem luksemburskim zwolnione są z opodatkowania w Luksemburgu. Nie oznacza to jednak, że zyski takie są całkowicie zwolnione z opodatkowania. Zgodnie z art. 13 ust. 4 polsko-luksemburskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zyski ze sprzedaży jednostek uczestnictwa w funduszu luksemburskim podlegają opodatkowaniu w państwie miejsca zamieszkania sprzedawcy, tj. w Polsce. Zgodnie z polską Ustawą o PIT, zyski ze sprzedaży tych jednostek są traktowane jak dochody kapitałowe i opodatkowane zryczałtowaną 19-proc. stawką PIT. Istotne jest, że w praktyce płatnikiem podatku od zysku uzyskiwanego ze sprzedaży jednostek polskiego funduszu są polskie TFI. Płatnikiem takim nie jest natomiast podmiot zarządzający zagranicznym funduszem inwestycyjnym, wskutek czego należny podatek nie zostaje odprowadzony i polski podatnik powinien z takiego dochodu rozliczyć się indywidualnie, wypełniając PIT-38.
Jednostki dystrybucyjne
Z odmienną sytuacją mamy do czynienia w przypadku, gdy polski inwestor zakupił jednostki dystrybucyjne funduszu luksemburskiego. Podobnie jak w przypadku zysków ze sprzedaży jednostek akumulacyjnych, również dywidenda wypłacana przez fundusz luksemburski osobie fizycznej będącej rezydentem polskim zwolniona jest z opodatkowania w Luksemburgu. Należy jednak zauważyć, że na mocy art. 10 powyższej umowy to Luksemburg uzyskał prawo do opodatkowania dochodu z tytułu wypłacanej dywidendy. W praktyce jednak, jak wspomniano powyżej, dochód taki zwolniony jest z opodatkowania w Luksemburgu. Jednocześnie, zgodnie z art. 24 umowy polsko-luksemburskiej, Polska zwolni od opodatkowania dochód z tytułu dywidend osiągany przez polskiego rezydenta, z zastrzeżeniem, że przy obliczaniu podatku od pozostałego dochodu tej osoby może zastosować stawkę podatkową, która byłaby zastosowana, gdyby dochód zwolniony od opodatkowania doliczany był do pozostałego dochodu podatnika. Zgodnie z poglądem doktryny potwierdzonym przez ministra finansów w interpretacji z 24 października 2006 roku (DD7-033-136/ML/06/5656), Polska przyznaje zwolnienie niezależnie od tego, czy drugie państwo (w tym przypadku Luksemburg) skorzystało z prawa do opodatkowania dywidend czy też nie. Postanowienia konwencji bowiem pozwalają zwolnić państwo miejsca zamieszkania lub siedziby podatnika będącego odbiorcą dywidendy z obowiązku zbadania faktycznego systemu podatkowego stosowanego w danym przypadku w drugim państwie. Tym samym nie jest istotne, że w praktyce Luksemburg nie opodatkowuje dywidend wypłacanych nierezydentom, a jedynie to, że zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania dywidenda taka powinna być opodatkowana jedynie w Luksemburgu.
Fundusze parasolowe
Fundusz parasolowy (ang. umbrella fund) jest rodzajem funduszu złożonego z subfunduszy inwestujących w odmienne instrumenty finansowe lub na różnych rynkach. Fundusze parasolowe, jako nowy produkt na rynku polskim nie są jeszcze popularne, w związku z czym skala ich działalności jest ograniczona. Inaczej jest w przypadku funduszy parasolowych luksemburskich, gdzie w ramach jednego funduszu działać może kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt subfunduszy. Konwersja jednostek uczestnictwa w ramach jednego funduszu luksemburskiego nastąpić może w dowolnym momencie i nie są od niej pobierane żadne opłaty manipulacyjne. Ponadto, na mocy art. 17 ust. 1c Ustawy o PIT przy zamianie jednostek uczestnictwa subfunduszu na jednostki uczestnictwa innego subfunduszu tego samego funduszu inwestycyjnego z wydzielonymi subfunduszami nie powstaje podatnikowi przychód do opodatkowania.
W doktrynie przyjmuje się, że zyski osiągane w ramach jednego subfunduszu mogą być rozliczane łącznie ze stratami osiąganymi z tytułu jednostek uczestnictwa w innym subfunduszu, w ramach jednego funduszu. W konsekwencji, dla celów podatkowych, dochód i strata z tytułu udziału w funduszu powinny być rozliczane jedynie w chwili umorzenia jednostek danego funduszu. Pogląd ten został wyrażony również w interpretacji z 30 stycznia 2007 roku wydanej przez Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu, zgodnie z którą jeżeli nabycie oraz odkupienie jednostek uczestnictwa różnych subfunduszy, w ramach tego samego funduszu inwestycyjnego otwartego, następuje w wyniku jednego zlecenia portfelowego, to opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w ramach danego portfela, nie podlega dochód z odkupienia jednostek funduszu inwestycyjnego każdego subfunduszu oddzielnie. Tym samym, dla potrzeb ustalenia dochodu do opodatkowania PIT, nabycie oraz odkupienie jednostek uczestnictwa różnych subfunduszy jednego funduszu inwestycyjnego w ramach zlecenia portfelowego należy traktować jako jedność, niezależnie od tego w ile subfunduszy prowadzonych przez fundusz inwestycyjny zainwestowana została wpłata polskiego inwestora. Uznać zatem należy, że dochodem podlegającym opodatkowaniu w przypadku odkupienia jednego portfela składającego się z jednostek uczestnictwa co najmniej dwóch subfunduszy jest różnica pomiędzy przychodem otrzymanym z tytułu odkupienia całego portfela, a kosztami poniesionymi przez uczestnika na nabycie tego portfela. Odmienne stanowisko zajął Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w postanowieniu z 5 stycznia 2007 roku (1472/DPC/415-106/06/PK), w rozumieniu którego jednostki uczestnictwa subfunduszy nie są jednostkami uczestnictwa jednego funduszu jedynie związanymi z różnymi subfunduszami. Reprezentują one natomiast odrębne prawa majątkowe i są związane z aktywami poszczególnych subfunduszy. Brak jest zatem podstaw do różnicowania sytuacji, gdy jednostki uczestnictwa subfunduszy są zbywane jednego dnia od sytuacji, gdy są one zbywane w różnych dniach. Ponadto, „w wyniku zbycia z zyskiem jednostek uczestnictwa subfunduszu powstaje przychód z udziału w funduszach kapitałowych, a więc w wyniku zbycia z zyskiem jednostek uczestnictwa dwóch lub więcej subfunduszy powstają dwa lub więcej przychody. W związku z tym w takiej sytuacji obowiązek poboru podatku powstanie tyle razy ile razy powstanie przychód”.
Prywatny fundusz inwestycyjny (SIF)
SIF jest zamkniętym funduszem inwestycyjnym, lokującym swoje środki m.in. w nieruchomościach, innych funduszach (w tym hedgingowych), czy instrumentach finansowych. Zgodnie z wewnętrznym prawem Luksemburga, emisja certyfikatów inwestycyjnych SIF może być skierowana jedynie do profesjonalnych lub instytucjonalnych inwestorów. Możliwe jest również założenie funduszu inwestycyjnego jedynie dla jednego inwestora. Przeciętny czas rejestracji luksemburskiego funduszu nie przekracza 2 miesięcy. SIF może mieć formę luksemburskiej spółki osobowej lub spółki kapitałowej, przy czym forma prawna funduszu nie wpływa na zakres jego działania. Jednocześnie, luksemburskie fundusze inwestycyjne zwolnione są z podatku dochodowego. Istnieje jednakże obowiązek zapłaty podatku (tzw. taxe d’abonnement) od posiadanych przez ten fundusz w wysokości 0,01 proc. wartości netto tych aktywów rocznie.
Podobnie jak w przypadku klasycznych funduszy, inwestor w zamian za wniesione pieniądze lub papiery wartościowe otrzymuje certyfikaty inwestycyjne o określonej wartości. Istotne jest, że wniesienie do funduszu akcji (udziałów) w zamian za obejmowane certyfikaty inwestycyjne nie będzie stanowić dla inwestora przychodu w rozumieniu Ustawy o PIT. Zgodnie bowiem art. 17 ust. 1 pkt 9 Ustawy o PIT, przychodami z kapitałów pieniężnych są w szczególności: nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny. Jednocześnie, na mocy art. 23 ust. 1 pkt 38 Ustawy o PIT, za koszty uzyskania przychodu nie uważa się wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, albo umorzenie jednostek uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych. Wydatki te stanowić będą koszty uzyskania przychodu w momencie odpłatnego zbycia certyfikatów inwestycyjnych.
Autorka jest prawnikiem działu finansowego kancelarii Krawczyk i Wspólnicy