SEPA to program Unii Europejskiej mający na celu stworzenie spójnego europejskiego obszaru rozliczeniowego bez podziałów, granic i barier, gdzie międzynarodowe transakcje będą realizowane równie łatwo, jak lokalne, a ponadto będą równie niedrogie. Proces zaczął się wraz z wprowadzeniem euro (1 stycznia 2002) i późniejszą unijną regulacją, wymagającą ujednolicenia opłat za płatności transgraniczne i krajowe w euro.
Rzeczywistość wygląda tak, że gotówka jest obecnie wyłącznym środkiem płatniczym, traktowanym jednakowo w całej strefie euro, w związku z czym SEPA jest programem rozszerzającym ujednolicenie unijnego systemu rozliczeniowego na inne środki płatnicze.
2) Jakie środki płatnicze obejmuje obszar SEPA?
SEPA obejmuje tak naprawdę wszystkie detaliczne środki płatności, takie jak na przykład gotówka, karty płatnicze, obciążenia rachunku, przelewy kredytowe. Program koncentruje się bardziej na płatnościach detalicznych niż na sektorze business-to-business.
Gotówka została uwzględniona w SEPA, ponieważ pomimo wprowadzenia euro, harmonizacja postępowania i procedur pomiędzy krajami europejskimi i ich bankami centralnymi nie została jeszcze zakończona.
Czeki wyłączono z programu SEPA, gdyż od dawna nie są uważane za znaczący środek płatności, tym bardziej wybiegając w przyszłość i patrząc na rok 2010.
Karty kredytowe uwzględniono w SEPA, mimo, że istnienie szerokiej sieci akceptacji oraz globalnych systemów, takich jak MasterCard i Visa, oznacza, że karty kredytowe postrzegane są ogólnie jako kompatybilne z SEPA. Program SEPA koncentruje się między innymi na oszustwach, a więc będzie miał wpływ zarówno na kredyty, jak i na debety. Podobna sytuacja dotyczy również kart typu charge. Główny rodzaj kart, na jakich koncentruje się SEPA, to karty debetowe.
3) Czy istnieje definicja obszaru SEPA i jego wymagań?
Europejska Rada Płatności (European Payments Council, EPC – europejski organ bankowy powołany do zaplanowania i wprowadzenia SEPA) definiuje SEPA następująco:
SEPA będzie obszarem, na którym obywatele, podmioty gospodarcze i inni uczestnicy rynku będą, zrównani pod względem swoich praw i zobowiązań, będą mieli możliwość dokonywania i otrzymywania płatności na obszarze Europy w euro, na takich samych zasadach, bez względu na charakter lokalny czy ponadgraniczny transakcji i miejsce, w którym będą prowadzić działalność.
Europejski Bank Centralny i Europejska Rada Płatności przełożyły ten cel na zestaw wymogów:
– Jednolita akceptacja i procedury płatnicze dla posiadaczy kart
– Efektywna, międzynarodowa konkurencja (również w odniesieniu do udzielania licencji SEPA)
– Zharmonizowanie zasad cenowych w SEPA, z uwzględnieniem wymiany wzajemnej danych o transakcjach pomiędzy bankami akceptantów i wydawców kart
– Szeroka standaryzacja technologiczna
– Przejrzysta struktura prawna
– Spójna, międzynarodowa walka z oszustwami w transakcjach płatniczych ze szczególnym uwzględnieniem transakcji transgranicznych oraz e-commerce
4) Jakie kraje obejmuje obszar SEPA?
Program SEPA to propozycja adresowana obecnie do 12 państw strefy euro, a ponadto umożliwiająca przystąpienie do wspólnych standardów i udział we wspólnym systemie płatniczym także 13 pozostałym państwom Unii Europejskiej i tym, które odrzuciły euro – Dania, Szwecja i Wielka Brytania). Europejski Bank Centralny koncentruje się na krajach członkowskich tej wąskiej strefy euro.
Europejska Rada Płatności rozszerzyła definicję obszaru w celu włączenia wszystkich 25 krajów członkowskich oraz trzech dodatkowych krajów, które tworzą Europejski Obszar Gospodarczy – Islandię, Norwegię i Lichtenstein, ale także Szwajcarię. A zatem jest to łącznie 29 krajów.
W pierwszej kolejności SEPA zostanie wprowadzona na obszarze Eurolandu. Organizacja płatnicza MasterCard Europe silnie optuje za łączną definicja Europy, odwzorowującą kształt przyszłej europejskiej rzeczywistości. Realnie, powinniśmy odnosić SEPA do 28 krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Logika naszego rozumowania jest taka, że jeśli rozwiązania mogą być wypracowane dla 28 krajów, będą także z pewnością działały w odniesieniu do 12 krajów strefy euro.
5) Jakie władze wspierają SEPA i jakie są ich poszczególne zadania?
Wszystkie europejskie władze publiczne wspierają SEPA, dzięki czemu program zostanie na pewno wprowadzony.
Ze względu na fakt, iż u źródeł powstania SEPA leży spójny, jednolity rynek europejski, który tworzy podwaliny całej Unii Europejskiej, Komisja Europejska silnie wspiera sfinalizowanie rzeczywistego programu SEPA. Oczywiście Europejski Bank Centralny także jest zorientowany na wprowadzenie SEPA – szczególnie ze względu na szybki wzrost, który pozwoliłby stworzyć spójnego europejskiego rynku, obejmującego ponad 240 milionów obywateli.
Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny wyznaczył cele i zakresy działań dla SEPA, jednakże to sektor bankowy zadecyduje, jak go wprowadzić – władze nie będą interweniować, dopóki zrealizowanie programu nie będzie niosło ze sobą żadnych wątpliwości. Ten model samoregulacji jest najbardziej pożądany.
6) Jak odpowiedział europejski sektor bankowy?
W obliczu stworzenia SEPA, europejski sektor bankowy powołał Europejska Radę Płatniczą
w 2002 roku. Jest to komitet, złożony z 64 przedstawicieli banków i stowarzyszeń bankowych, którego zadaniem jest nadzorowanie działań programu, a także decydowanie o sposobach i czasie wdrażania SEPA.
Europejskiej Radzie Płatniczej podlegają Grupy Robocze, które zostały powołane, aby rozwijać szczegółowe propozycje dla każdej metody płatności zawierającej się w SEPA. Grupa robocza najbardziej istotna dla MasterCard Europe to Grupa Rozwoju Kart (Cards Working Group, CWG) złożona z 22 banków i stowarzyszeń bankowych.
Europejska Rada Płatnicza prowadzi regularny dialog z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Centralnym na temat programu SEPA; Europejski Bank Centralny bierze również faktyczny udział w spotkaniach Europejskiej Rady Płatniczej jako obserwator.