Najpierw konstytucja
W pierwszej kolejności wymagać będzie zmiany art. 227 ust. 1 ustawy zasadniczej, który mówi, że wyłączne prawo emisji pieniądza należy do NBP. Określa też cele działalności, w tym kształtowanie polityki pieniężnej przez ten bank. W opinii dr. Andrzeja Bisztygi z Katedry Prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa Uniwersytetu Śląskiego przepis ten w obecnym brzmieniu pozostać nie może, gdyż wraz z wejściem do strefy euro NBP część swoich uprawnień przekaże faktycznie Europejskiemu Bankowi Centralnemu (EBC). Podobnie zmianie powinien ulec art. 198 konstytucji gwarantujący niezależność członków Zarządu NBP i członków Rady Polityki Pieniężnej, w tym prezesa NBP, który w myśl prawa jest odpowiedzialny za naruszenia konstytucji przed Trybunałem Stanu. Natomiast według statutu Europejskiego Banku Centralnego powodem zwolnienia prezesa banku krajowego może być niespełnianie przez niego koniecznych warunków do sprawowania funkcji lub poważne uchybienie. Przepisy statutu przewidują, że prezes banku krajowego odpowiada przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości.
Polska może zastosować rozwiązania podobne do tych, które przyjęła Słowacja (przyjmuje euro już za miesiąc). Na pewno nie będą one takie same.
– Sformułowania słowackiej konstytucji są na tyle ogólne, że Słowacja może wejść do strefy euro bez jej zmiany – twierdzi z kolei dr Marek Porzycki z Katedry Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Natomiast regulacje polskiej konstytucji o NBP są bardziej szczegółowe, dlatego przed wprowadzeniem euro w Polsce konieczna będzie jej zmiana – dodaje.
Eksperci NBP widzą jednak alternatywne rozwiązanie problemu. Przykładem może być Estonia, która zamierza zachować bez zmian przepis o krajowym banku centralnym, który jest sprzeczny z Traktatem Wspólnotowym. Dodaje ona jednak przepis o pierwszeństwie Traktatu przed konstytucją.
Co jest warunkiem przyjęcia euro ? Kto podejmuje decyzję o uchyleniu zasady derogacji ? Co powinna określić tzw. ustawa horyzontalna ? Jakie jeszcze ustawy i przepisy muszą zostać zmienione ?
Katarzyna Żaczkiewicz
Więcej: Gazeta Prawna 27.11.2008 (232) – str.2-3