Dane na temat opieki zdrowotnej oferowanej przez pracodawców europejskich zebrane zostały w ramach badania Mercer „2010 Pan-European Health & Benefits Survey”. Badanie to przeprowadzone zostało w 14 krajach Europy i uwzględnia odpowiedzi 556 pracodawców.
Świadczenia zdrowotne obejmują prywatną opiekę medyczną i szereg innych świadczeń dotyczących zdrowia, takich jak: ubezpieczenia od poważnych zachorowań, programy pomocy dla pracowników, świadczenia stomatologiczne i okulistyczne, badania zdrowia, członkostwo w klubach sportowych (fitness, siłownia) oraz programy typu „wellness”.
Koszty ponoszone przez pracodawców na opiekę medyczną i ochronę zdrowia swoich pracowników wzrosły w Europie o 3,3 % w 2010 roku. Dla wielu europejskich gospodarek był to wzrost silniejszy od wzrostu płac czy inflacji.
W takim samym tempie koszty opieki medycznej wzrosły w Polsce (3,3%) – w tempie wyższym od inflacji choć niższym od wzrostu wynagrodzeń. W Europie najwyższy wzrost kosztów dotyczył Irlandii i Wielkiej Brytanii – 4,9%. Dla porównania, w Stanach Zjednoczonych przeciętny koszt świadczeń zdrowotnych na jednego pracownika wzrósł o 6,9% w 2010 roku.
Wzrost kosztów opieki medycznej jest efektem postępu w medycynie w zakresie badań i stosowanych technologii. Prowadzi to do rozwoju coraz bardziej skutecznych – i coraz bardziej kosztownych – narzędzi diagnostycznych i procedur medycznych. Ponadto, starzenie się społeczeństw i niepewność na rynkach finansowych powodują, że rządy ograniczają poziom świadczeń z publicznej służby zdrowia w odpowiedzi na kurczące się budżety na wydatki publiczne.
– Rządy europejskich państw przenoszą koszty ochrony zdrowia na pracodawców i pracowników w formie wyższych podatków, obniżenia ulg podatkowych, ograniczenia świadczeń z publicznej służby zdrowia, prywatyzacji, wyższych kosztów świadczeń czy ograniczania dostępności usług medycznych. Z drugiej strony presję na pracodawców wywierają pracownicy oraz związki zawodowe, aby sponsorowana opieka medyczna była coraz lepszej jakości – komentuje Krzysztof Nowak, członek zarządu Mercer.
Z badania wynika, że prywatna opieka medyczna (obejmująca zarówno obowiązkowe jak i dodatkowe dobrowolne programy) jest oferowana przez prawie wszystkich respondentów (93% firm) z krajów posiadających publiczną służbę zdrowia finansowaną z podatków (Irlandia, Wielka Brytania, Portugalia, Hiszpania czy Włochy). Natomiast w przypadku krajów, w których funkcjonują ubezpieczenia społeczne (np. Austria, Czechy, Francja, Niemcy, Polska, Szwajcaria i Holandia), prywatna opieka medyczna jest oferowana przez prawie trzy czwarte firm (74%). Niektóre z tych krajów mają niezwykle hojne i efektywne systemy ochrony zdrowia, co zmniejsza wartość sponsorowanego świadczenia medycznego.
Koszty świadczeń zdrowotnych
W krajach, w których publiczna opieka zdrowotna finansowana jest z podatków, pracodawcy wskazywali na nieco wyższy wzrost kosztów świadczeń zdrowotnych na jednego pracownika (średnio 3,7%), niż w krajach w których funkcjonują obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (średni wzrost – 2,9%). Respondenci z Wielkiej Brytanii i Irlandii odnotowali największy wzrost (po 4,9%), następnie Portugalii (4,1%) i Holandii (3,7%). Najniższy wzrost kosztów dotyczył Niemiec i Czech (wzrost odpowiednio o 1,7% i 1,8%).
– Niemcy i Czechy mają niezwykle hojne systemy opieki, dlatego pracodawcy finansują świadczenia typu wellness czy inne profilaktyczne zabiegi częściej niż samo leczenie chorób. Oznacza to, że ryzyko zwiększenia kosztów opieki medycznej w tych krajach jest niższe. Odwrotna sytuacja ma miejsce w Wielkiej Brytanii, Portugalii czy Hiszpanii – kometuje Kamil Skower, konsultant Mercer. – Nasze badanie pokazuje, że pomimo wzrostu kosztów, większość pracodawców niechętnie podchodzi do ograniczania uprawnień, zakresu ochrony czy do przeniesienia większych kosztów na pracownika. Aby obniżyć koszty działalności firmy zazwyczaj koncentrują się nadal na sposobach, które nie wpływają bezpośrednio na pracownika, takich jak negocjacje z dostawcami, poprawa zarządzania planem czy jego monitorowanie – dodaje ekspert Mercer.
Wyniki badania wskazują na różne czynniki stojące za wzrostem kosztów opieki zdrowotnej w różnych krajach Europy. W przypadku Polski, Irlandii, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii wzrost kosztów wynikał z „inflacji medycznej” (czyli wzrostu kosztów leczenia i lekarstw). Natomiast „zwiększone wykorzystanie usług zdrowotnych” miało największy wpływ na ceny w Czechach czy Portugalii. Regulacje/zmiany legislacyjne przyczyniły się do wzrostu kosztów we Francji i Holandii. W Niemczech najbardziej prawdopodobnym powodem był „wzrost złożoności i kosztów procedur medycznych”.
Co ciekawe, w dobie cięć kosztów, większość respondentów (72%) nie wymaga od pracowników współfinansowania kosztów prywatnej opieki medycznej. Chociaż zależy to od kraju. 80% respondentów z Francji wymaga współfinansowania opieki medycznej przez pracowników, w porównaniu do Wielkiej Brytanii, gdzie zaledwie 8% firm nakłada taki obowiązek. Współfinansowanie opieki medycznej dla rodzin pracowników jest znacznie bardziej powszechne. Na przykład w Wielkiej Brytanii 47% respondentów wprowadziło takie rozwiązanie.
Podział kosztów może wydawać się logicznym sposobem na obniżenie stale rosnących rachunków. Fakt, że nie jest to powszechnie stosowane rozwiązanie wynika nie tylko z różnych i utrwalonych praktyk rynkowych, ale również z przyjętych strategii wynagrodzeń, porozumień ze związkami zawodowymi czy zachowań innych firm. W niektórych krajach optymalizacja podatkowa i odliczenia wydatków na opiekę zdrowotną również wpływają na decyzje pracodawców odnośnie wysokości składki – komentuje Krzysztof Nowak.
W przypadku firm, które wymagają współfinansowania składek, średni poziom współfinansowania składki (lub kosztu) na opiekę pracownika wynosi 46% (natomiast 68% składki na opiekę rodziny pracownika).
Cele świadczeń zdrowotnych
Powód niechęci pracodawców do przenoszenia kosztów opieki medycznej na pracowników jest oczywisty: najważniejszym celem oferowania opieki medycznej jest przyciąganie i retencja talentów. 37% wszystkich respondentów wskazało tę odpowiedzieć jako bardzo istotną, a kolejne 36% jako istotną.
– Możliwość wyróżnienia firmy na rynku pracy poprzez zapewnienie jej pracownikom i ich rodzinom dobrych świadczeń jest kluczowa zwłaszcza w czasie, kiedy elastyczność wynagrodzeń jest ograniczona. Firmy mają również świadomość, że zdrowi pracownicy są wydajnymi pracownikami, a ograniczanie świadczeń w dłuższej perspektywie może prowadzić do obniżenia wydajności. W interesie pracodawców leży, aby dać swoim pracownikom dobrą opiekę medyczną – twierdzi ekspert firmy Mercer.
Zarządzanie zdrowiem pracowników zostało ocenione jako bardzo ważny lub ważny cel świadczeń medycznych przez prawie dwie trzecie respondentów (63%). Ponad połowa (53%) wskazała poprawę produktywności jako ważny lub bardzo ważny powód.
Uczestnicy badania z Niemiec i Holandii, a więc z krajów, w których publiczne systemy opieki zdrowotnej są silne, chętniej wskazują na poprawę produktywności niż retencję (opieka medyczna dostarczana przez pracodawców jest postrzegana jako mniej istotna). W krajach, w których jakość publicznej służby zdrowia jest oceniana na średnim poziomie (np. Polska, Wielka Brytania, Irlandia czy Hiszpania) sponsorowana opieka medyczna jest świadczeniem, które wpływa na atrakcyjność pracodawcy.
66% respondentów badania stwierdziło, że przyszłe reformy obowiązkowego systemu świadczeń zwiększą presję wywieraną na pracodawców w celu zapewnienia prywatnego świadczenia zdrowotnego pracownikom.
– W prawie każdym kraju pracodawcy inwestują w programy świadczeń medycznych. Jest to szczególnie widoczne w krajach, w których publiczne systemy opieki zdrowotnej borykają się z następującymi problemami: długie kolejki, słaba dostępność świadczeń, brak personelu medycznego, wysokie koszty i niska jakość świadczeń medycznych. Wyzwaniem przed jakim stoją pracodawcy jest osiągnięcie zwrotu z inwestycji poprzez poprawę produktywności pracy przy jednoczesnym utrzymaniu kosztów świadczeń pod kontrolą – podsumowuje Krzysztof Nowak.
Źródło: Mercer