Państwo będzie miało lepszy wgląd w konta bankowe. Trwają pracę nad ustawą autorstwa MSW, dzięki której ma powstać centralna baza rachunków. Równolegle senatorowie próbują rozwiązać problem tak zwanych martwych kont, czyli rachunków, na których od lat nie było ruchu, a które mogą być ważne dla spadkobierców.
Pierwsze prace nad uregulowaniem tej drugiej kwestii rozpoczęły się latem 2013 roku w Senacie. W ubiegłym roku propozycje przybrały postać projektu ustawy. Zakładał on między innymi utworzenie bazy rachunków kont bankowych oraz SKOK-ów, otwartej dla spadkobierców, posiadających dokumenty potwierdzające nabycie praw do spadku. Dzięki temu łatwiej byłoby im dotrzeć do wszelkich środków, pozostawionych przez zmarłego, w tym tych, znajdujących się na martwych kontach.
W styczniu okazało się jednak, że nie tylko Senat pracuje nad centralnym rejestrem rachunków. Tę kwestię planuje uregulować również MSW, we współpracy z Prokuraturą Generalną i Ministerstwem Finansów. Projekt przewiduje utworzenie bazy, która ma ułatwić ewidencję i wgląd do rachunków instytucji publicznych oraz obywateli. Ma to pomóc między innymi w ściganiu przestępstw gospodarczych.
„Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Ministerstwo Finansów, Prokuratura Generalna podjęły w ubiegłym roku próbę kompleksowego uregulowania tego obszaru, czego wyrazem jest powstały i przekazany do Zespołu Projektowania Prac Rządu w KPRM w połowie 2014 r. projekt założeń do ustawy o centralnej bazie rachunków” — czytamy w piśmie resortu finansów. Baza ma ułatwić ewidencję i wgląd do rachunków instytucji publicznych oraz obywateli.
O ile projekt senacki powstał z myślą o spadkobiercach, prace MSW są nakierowane głównie na sprawy związane z przeciwdziałaniem przestępstwom finansowym i procederowi prania brudnych pieniędzy. Na jakim są etapie, dlaczego resort spraw wewnętrznych obudził się, dopiero kiedy sprawa uśpionych rachunków znalazła się już na finiszu? Nie wiadomo.
„Cel powstania obu instytucji wydaje się jednakowy, a różnica polega na formie prowadzenia działalności czy też jednostce odpowiedzialnej za prowadzenie tejże działalności. Prace nad powyższymi przepisami powinny być zsynchronizowane” — zauważa Komisja Nadzoru Finansowego w opinii do senackiego projektu.
To będzie trudne, ponieważ senatorowie już finiszują z pracami nad ustawą, a resort jest na etapie pisania projektu. Senator Kazimierz Kleina, szef senackiej Komisji Finansów Publicznych, mówi, że projekt ustawy powinien trafić do Sejmu na początku marca.
— Cieszymy się, że nasza inicjatywa ustawodawcza pobudziła również inne instytucje do działania. Analizujemy uwagi do naszego projektu. Mamy miesiąc na wniesienie poprawek. Jesteśmy zdeterminowani przegłosować ustawę jeszcze w tej kadencji parlamentu — mówi senator.
Komentarz eksperta
Katalog rachunków ułatwi kontrolę
Stworzenie bazy danych o rachunkach prowadzonych przez instytucje finansowe miało pierwotnie pomóc spadkobiercom poszukującym majątku pozostawionego przez bliskich. Dziś są oni skazani na pracochłonne i samodzielne „odpytywanie” kolejnych banków, często nie mając pewności, gdzie trafiły oszczędności zmarłego. Tego rodzaju rejestr znacząco ograniczyłby problem tzw. martwych kont, czyli rachunków, których właściciele zmarli, a jednocześnie nie zgłosił się po nie żaden spadkobierca.
Okazuje się, że podobny problem jak spadkobiercy mają organy państwa. Jak pisze w założeniach projektu ustawy MSW, „zmuszone są one do prowadzenia czasochłonnych i kosztownych działań, w tym korespondencji z licznymi instytucjami funkcjonującymi na rynku finansowym, co przekłada się na koszty i nakłady biurokratyczne, jakie muszą ponieść zarówno podmioty uprawnione do składania przedmiotowych zapytań, jak i podmioty przekazujące informacje zwrotne”.
Baza danych o rachunkach znacznie przyspieszy pozyskiwanie informacji i pozwoli dokładniej prześwietlać finanse obywateli i firm. Będzie to kolejny krok w stronę przejrzystości, lub jak mówią inni, inwigilacji finansowej wymuszanej także przez międzynarodowe umowy i zobowiązania wynikające z uczestnictwa w grupie państw walczących ze zjawiskiem prania pieniędzy.