PEPP – Pan-European Personal Pension Product to indywidualny produkt emerytalny o charakterze oszczędzania długoterminowego. To nowy pomysł władz Unii Europejskiej na harmonizację rynku produktów emerytalnych. Ramy produktu zostały po raz pierwszy zaprezentowane prawie trzy lata temu przez wiceszefa Komisji Europejskiej ds. euro i usług finansowych Valdisa Dombrovskisa.
W ciągu najbliższych 50 lat liczba emerytów wobec osób będących w wieku produkcyjnym w UE wzrośnie dwukrotnie. Obecnie na każdego emeryta przypadają cztery pracujące osoby. Za pół wieku będą to tylko dwie osoby! Niestety dzisiaj mniej niż jedna trzecia (27%) Europejczyków w wieku produkcyjnym oszczędza na prywatną emeryturę.
Sytuację poprawić może podniesienie wieku emerytalnego, co ma miejsce w państwach członkowskich UE, lecz to wciąż za mało. Badania Eurostatu wskazują, że w 2060 r. w Polsce stosunek osób powyżej 65 roku życia do osób w wieku produkcyjnym może wynieść ponad 70%. Co zatem?
Europejski rynek produktów emerytalnych niejednolity
Zdaniem Komisji Europejskiej rynek emerytur indywidualnych jest bardzo rozdrobniony. Takie zróżnicowanie oferty związane są z różnorodnością przepisów na poziomie UE oraz na poziomie krajowym, to zaś utrudnia rozwój konkurencyjnego rynku rozwiązań emerytalnych. Należy pamiętać, że są wciąż państwa, w których oferty produktów zabezpieczenia emerytalnego prawie wcale nie istnieją. Propozycja paneuropejskiego produktu emerytalnego opiera się na 600 odpowiedziach udzielonych w ramach konsultacji społecznych przeprowadzonych przez Komisję w październiku 2016 r. Wzięto również pod uwagę dwa sprawozdania EIOPA z 2014 r. i 2016 r. oraz liczne inne zewnętrzne opracowania.
PEPP będzie dostępny w ofercie firm ubezpieczeniowych, instytucji pracowniczych programów emerytalnych, firm inwestycyjnych, banki oraz podmioty zarządzające aktywami. Co istotne PEPP ma być jedynie uzupełnieniem już teraz funkcjonujących emerytur. Program ten nie zastąpi krajowych systemów opieki emerytalnej. Co również bardzo ważne nowy produkty będzie wspierał opracowany przez Komisję Europejską plan działania na rzecz tworzenia unijnych rynków kapitałowych (Planu Junckera – Planu inwestycyjnego dla Europy), którego celem jest wzmocnienie europejskiego systemu finansowego.
Zakłada się, że w drodze inwestowania przez obywateli UE w jednolity program emerytalny nastąpi zwiększenie podaży kapitału na cele związane z długoterminowymi inwestycjami. Istotną przesłanką dla wnioskodawców tego projektu było również zmniejszenie luki między wynagrodzeniem a pierwszą emeryturą.
To Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) będzie udzielać zezwoleń na prowadzenie działalności jako dostawca PEPP. Oznaczenie PEPP będzie można stosować tylko wtedy gdy EIOPA udzieli odpowiedniego zezwolenia. Sam skrót PEPP ma być swoistego rodzaju znakiem jakości, gwarantem solidności produktu.
Założenie jakie przyświeca temu projektowi od samego początku jest takie, że PEPP muszą być konkurencyjne cenowo w stosunku do obecnych na krajowych rynkach rozwiązań. Jest to warunek konieczny, bowiem w przeciwnym razie nikt nie będzie zainteresowany tym instrumentem zabezpieczenia emerytalnego.
Jak ma działać PEPP
Nadrzędna zasada, jaka ma być stosowana w przypadku PEPP to jednakowe traktowanie pod względem podatkowym w każdym kraju członkowskim. Komisja Europejska zachęca państwa członkowskie UE do zapewnienia jednakowego traktowania PEPP, ale nie tylko – także innych i podobnych krajowych produktów emerytalnych. Generalnie zakłada się, że nowe ramy prawne paneuropejskiego produktu powinny pozwolić dostawcom usług zabezpieczenia emerytalnego obniżyć koszty działalności, co zaś znajdzie odzwierciedlenie w niższych kosztach dla Klientów.
PEPP będzie można przenosić pomiędzy krajami członkowskimi lub w ramach tego samego kraju ale do innego dostawcy co pięć lat (lub zgodnie z warunkami umowy o prowadzenie PEPP – wciąż nie rozstrzygnięte), dzięki czemu osoby oszczędzające na emeryturę będą mogły lokować środki na swoim koncie bez względu na miejsce zamieszkania. Zasada ta ma na celu zagwarantowanie prawa do zachowania wszystkich przywilejów podatkowych związanych z ciągłym i nieprzerwanym inwestowaniem w ten sam produkt. Oszczędzający będzie mógł wnioskować o przeniesienie salda oszczędności z konta PEPP prowadzonego przez dotychczasowego dostawcę w kraju A na konto PEPP założone u nowego dostawcy w kraju B.
Kolejną istotną cechą PEPP będą rygorystyczne wymogi w zakresie informacji dla inwestorów oraz zasady dystrybucji w tym także w internecie. Na etapie przedkontraktowym dostawca i dystrybutor PEPP zobowiązani będą przedstawić kluczowe informacje na temat produktu (zgodne z rozporządzeniem PRIIPS). Na etapie kontraktowym (po zawarciu umowy) dostawcy produktu będą zaś zobowiązani do przedstawiania „Informacji o świadczeniach z PEPP”.
Dostawcy produktu będą musieli posiadać zezwolenie na ich udostępnianie wydane przez Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA). O pozwolenie na dystrybucję PEPP wnioskować mogą podmioty, które mogą tworzyć własne produkty emerytalne oraz pośrednicy ubezpieczeniowi, zarejestrowani zgodnie z postanowieniami dyrektywy IDD (art. 7 rozporządzenia). Co bardzo ważne dostawcy PEPP będą korzystać z paszportu UE w celu ułatwienia transgranicznej dystrybucji. Nadzorem nad prawidłowością konstrukcji produktu PEPP oraz zasad ich dystrybucji w danym kraju członkowskim zajmować się będą zaś krajowe urzędy nadzoru finansowego (te same, które nadzorują produkty PRIIPS).
W okresie fazy akumulacji kapitału dostawca PEPP będzie miał obowiązek w głównej mierze zapewnić bezpieczne i solidne ramy polityki inwestycyjnej, działając jako ostrożny inwestor. Oszczędzający będzie miał możliwość wyboru spośród pięciu wariantów inwestycyjnych, z których jeden będzie domyślnym, gwarantującym odzyskanie przynajmniej zainwestowanego kapitału (w tym także pobranych kosztów).
Organizacja Better Finance (The European Federation of Investors and Financial Services Users) postuluje wprowadzenie dwóch zmian w produkcie PEPP w jego finalnym kształcie. W przeciwnym razie jej przedstawiciele zapowiadają wydanie negatywnej opinii dla tego produktu. Tymi zmianami są:
- wprowadzenie maksymalnego poziomu opłat wynoszącego 0,5% w domyślnym wariancie inwestycyjnym (zamiast proponowanego 1,5%),
- zawarcie w kluczowym dokumencie informacyjnym (KID) informacji na temat negatywnego wpływu inflacji oraz skumulowanych opłat, na realna wartość zgromadzonych środków,
- zawarcie w KID informacji o definicji gwarantowanego kapitału, która powinna obejmować wartość zgromadzonych środków, przed odliczeniem od niej kwoty wszystkich bezpośrednio lub pośrednio ponoszonych opłat i kosztów
Kiedy PEPP
Nowy ogólnoeuropejski indywidualny produkt emerytalny zaproponowany został formalnie przez Komisję Europejską w połowie 2017 roku, a przyjęty w czerwcu 2018 roku przez Radę Unii Europejskiej.
Komisja Europejska we wrześniu 2016 r. w swoim komunikacie pt. „Unia rynków kapitałowych – przyspieszenie reformy” zapowiedziała na czerwiec 2017 r. publikację projektu legislacyjnego, dotyczącego ogólnoeuropejskiego produktu z zakresu indywidualnego zabezpieczenia emerytalnego, co faktycznie się wydarzyło. Warto jednak zaznaczyć, że zarówno Rada, jak i Parlament Europejski zabiegały o tę inicjatywę w swoich stanowiskach już z początku 2016 r.
Szacuje się, że pierwsze produkty PEPP na europejskim rynku pojawią się pod koniec 2021 roku.
Potrzeba zwiększenia świadomości emerytalnej oraz zachęcenie Europejczyków do oszczędzania na spokojną jesień życia jest bezdyskusyjna. Inicjatywa władz Unii Europejskiej mająca na celu harmonizację rynku, obniżenie kosztów produktów emerytalnych, zwiększenie ich transparentności oraz przede wszystkim nadanie im „mobilności” z pewnością pomogą zbliżyć się do modelowego stanu zabezpieczenia emerytalnego mieszkańców Starego Kontynentu, choć przed nami jeszcze bardzo długa droga.
Grzegorz Kaliszuk – ekspert rynku ubezpieczeniowego oraz inwestycyjnego. Od ponad 14 lat zdobywa doświadczenie między innymi w PZU, Nordea oraz Allianz. Specjalizuje się w tematyce produktów inwestycyjnych, życiowych oraz zdrowotnych, jednak jego zainteresowania sięgają także ubezpieczeń ryzyk finansowych.