Od 1 czerwca 2024 r. banki, instytucje pożyczkowe, leasingodawcy, notariusze czy dostawcy usług telekomunikacyjnych będą zobowiązani do sprawdzenia numerów PESEL klientów w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Rejestr działa od połowy listopada minionego roku, w tym czasie (do 21.02) już 2 003 500 numerów PESEL zostało zastrzeżonych – wskazuje Centralny Ośrodek Informatyki. Blisko 10 tys. kradzieży tożsamości odnotowano w 2023 r., to rekordowy wynik od co najmniej 2008 r. – wynika z danych Związku Banków Polskich.
Związek Banków Polskich (ZBP) wskazuje, że 296 mln zł kredytów próbowano wyłudzić tylko w ciągu 2023 r. – posługując się cudzymi dokumentami. Takich prób oszustwa, które udało się udaremnić, było w sumie 9,7 tys. przypadków, co stanowi rekord przynajmniej od 2008 r.
Cwani i przebiegli – chcą przechytrzyć nawet bank
Sztuczna inteligencja „pręży muskuły” tworząc coraz bardziej realistyczne obrazy, filmy, dźwięki. Sprzyja ona też oszustom, którzy zyskali narzędzie zdolne do symulowania realnych sytuacji m.in. telefon z banku. Oszuści stają się coraz bardziej wyrafinowani w swoich przedsięwzięciach, zaskakują pomysłowością i przebiegłością, co nawet dla osób o wysokiej świadomości zagrożeń, staje się coraz trudniejsze do wychwycenia.
– Pomimo stale prowadzonych akcji edukacyjnych, informacji medialnych, ale też mimo licznych zabezpieczeń, narzędzi czy procedur ochronnych wciąż złodzieje potrafią zaskakiwać i niechlubnie osiągać swoje cele. Ofiarami oszustwa padają nie tylko starsze osoby, ale też wysoko-świadomi konsumenci, młodzież czy nawet instytucje finansowe. Próby wyłudzeń kredytów czy zawarcia umów abonamentowych na nieswoje dane zdarzają się na co dzień, a gdy dojdzie do takiego przestępstwa – problemy wówczas mają – zarówno wierzyciel, jak i osoba, której dane zostały skradzione – podkreśla Cezary Ciopiński, Business Development Manager w ERIF BIG.
Rejestr zastrzeżeń PESEL rozwija skrzydła
Od 17 listopada 2023 r. Polacy mają możliwość zastrzeżenia swojego numer PESEL w nowopowstałym rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Od tego momentu do 21 lutego b.r. do rejestru wpłynęło 2 003 500 zastrzeżeń i 37 700 cofnięć procedury – wskazuje Centralny Ośrodek Informatyki.
Celem rejestru jest wzmocnienie ochrony przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych osobowych. W szczególności instytucja ta ma ograniczyć skalę zjawiska zaciągania na skradzione dane zobowiązań finansowych i majątkowych. Jednak obecnie rejestr jeszcze nie w pełni spełnia swoją rolę, bo aby się to stało, konieczne jest zobligowanie kluczowych instytucji do weryfikacji numerów PESEL w bazie.
– Przepisy, które zobowiążą m.in. banki, instytucje pożyczkowe, notariuszy czy dostawców usług telekomunikacyjnych do sprawdzenia klientów w rejestrze zastrzeżeń PESEL wchodzą w życie jeszcze tym roku – 1 czerwca. Ten obowiązek sprawi, że Rejestr będzie w zdecydowanie większym stopniu chronił obywateli przed kradzieżą danych i jednocześnie zabezpieczał interesy potencjalnych wierzycieli – mówi ekspert ERIF BIG. – Co ważne, warto mieć na uwadze, że samo zastrzeżenie PESELu nie jest stuprocentowym gwarantem niewykorzystania danych, ale znacząco podnosi poziom bezpieczeństwa i chroni przed potencjalnymi konsekwencjami – dodaje.
Optyka biznesu
Zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy – udzielenie finansowania w sytuacji, gdy numer PESEL był zastrzeżony w rejestrze skutkuje niemożnością domagania się roszczenia z tytułu zawartej umowy, czy też zbycia powstałej wierzytelności.
– Od 1 czerwca 2024 r. wskazane podmioty będą zobowiązane do sprawdzania, czy dane ich klientów nie zostały zastrzeżone w rejestrze PESEL. W sytuacji, gdy np. PESEL osoby wnioskującej o finansowanie będzie zastrzeżony, a podmiot mimo to udzieli finansowania – zamyka sobie drogę do dochodzenia roszczeń. Warto już wcześniej rozważyć wdrożenie narzędzi i rozwiązań, które taką weryfikację przeprowadzają, by w momencie wejścia przepisów w życie, mieć przetestowaną tę ścieżkę – radzi Cezary Ciopiński z ERIF BIG.
Rozwiązania legislacyjne zakładając coraz większą ostrożność i uważność przy weryfikacji klientów, mają za zadanie ograniczyć i ukrócić proceder fraudów z wykorzystaniem skradzionych danych. Jednocześnie ustawodawca coraz więcej oczekuje od podmiotów udzielających finansowania, a rozwiązaniem jest albo rozbudowanie wewnętrznych struktur zajmujących się weryfikacją, albo korzystanie z uprawnionych i dostosowanych rozwiązań zewnętrznych, które wypełniają nałożony obowiązek. W przypadku sprawdzania zastrzeżeń numerów PESEL warto skorzystać z rozwiązań dostarczanych przez podmioty, które na mocy ustawy są do tego uprawnione i będą w stanie dostarczyć wymagane dane. Takie instytucje to m.in. biura informacji gospodarczej, jak np. ERIF BIG. Przeprowadzanie weryfikacji w rejestrze zastrzeżeń to z jednej strony walka z nieuprawnionym wykorzystywaniem danych osobowych, z drugiej sposób na zabezpieczenie instytucji przed ryzykiem poniesienia ewentualnych strat finansowych.
Źródło: ERIF BIG