Brak bankomatów widać przede wszystkim w okresie wakacji i ferii zimowych, kiedy mieszkańcy największych miast wyjeżdżają do miejscowości wypoczynkowych. Banki swoje maszyny instalują przede wszystkich w dużych miastach. Gwarantuje to szybszy zwrot z inwestycji, bo za taki sam bankomat rodzimi bankowcy muszą często zapłacić więcej niż instytucje zachodnie. A właśnie cena takich urządzeń jest główną barierą przed szybszym rozwojem sieci bankomatów, a co za tym idzie łatwiejszym dostępem klientów do gotówki. W pierwszym kwartale tego roku przybyło zaledwie 173 maszyny. To kropla w morzu potrzeb. Na mniej więcej stałym poziomie utrzymuje się natomiast liczba transakcji i średnia wypłata, która wynosi ok. 300 zł. Średnio każdy polski bankomat obsługuje dziennie około 7 transakcji na godzinę, a natężenie wypłat związane jest przede wszystkim z porą dnia. Odciążeniem dla banków i szansą dla klientów będzie wdrażana obecnie przez organizację VISA usługa cash-back. Pozwala ona klientowi na wypłacanie pieniędzy w kasie sklepu, podczas robienia zakupów. Przy okazji banki liczą, że zachęci to klientów do częstszego korzystania z kart płatniczych przy płaceniu za zakupy. W tej chwili aż 65 proc. wszystkich dokonywanych transakcji, to właśnie wypłata z bankomatu.
Banki od lat starają się przekonać użytkowników do operacji bezgotówkowych. W krajach zachodnich jest to jedno z ważniejszych źródeł przychodów dla instytucji finansowych. To jeden z powodów, dlaczego na Zachodzie banki nie pobierają od klientów opłat za prowadzenie rachunku. W Polsce taki trend widać natomiast wyraźnie na rynku kart kredytowych. Ich użytkownicy zazwyczaj chętnie z nich korzystają, dlatego coraz większa liczba banków nie pobiera od klienta opłat nie tylko za wydanie, ale również za wznowienie karty – o ile tylko aktywnie z niej korzysta.
Jadąc na wakacje może się jednak okazać, że karta kredytowa okaże się jedynie kawałkiem plastiku. Liczba punktów akceptujących karty w mniejszych miejscowościach wciąż jest zbyt mała. Dlatego przy wakacyjnych wojażach może się nagle okazać, że wypłata większej kwoty w obcym bankomacie będzie dla portfela klienta bardzo bolesna. Warto zatem przed wyjazdem sprawdzić ile w naszym banku kosztuje skorzystanie z obcego bankomatu. Bankier.pl przygotował takie zestawienie, które może w tym pomóc. Trzeba pamiętać, że wypłata z bankomatu nienależącego do sieci naszego banku może się nam zdarzyć również na codzień. Zawsze trzeba liczyć się na przykład z awarią bankomatu czy z dużą kolejką, kiedy akurat spieszymy się na ważne spotkanie.
| Bank | Konto i karta | Roczny koszt ROR i karty | Liczba bezprowizyjnych bankomatów | Prowizja za wypłatę z bankomatu należącego do innego banku |
| BOŚ | Ekokonto, Maestro | 104,00 zł | 106 | Pierwsze 4 wypłaty w miesiącu bezpłatne w każdym bankomacie w Polsce, kolejne 3,00% min. 4 zł |
| Bank Pocztowy | Standard, Visa Electron | 64,80 zł | 500 | 3,5 zł |
| Bank Polskiej Spółdzielczości | Pol-Konto, Visa Electron | 66,00 zł | 1850 | 4 zł |
| Nordea Bank Polska | Konto Nordea, Visa Electron | 36,00 zł | 621 | 4 zł oraz dodatkowo w sieci euronet 2 pierwsze wypłaty w miesiącu bez opłat |
| Polbank EFG | ROR, Visa Electron | 48,00 zł | 423 | 4 zł |
| Inteligo | Konto Inteligo, Visa Electron | 11,88 zł | 1873 | 4,5 zł |
| Invest-Bank | Invest-Konto START, Visa Electron | 70,00 zł | 107 | 4,5 zł |
| Citibank | Citikonto, Maestro | 119,88 zł | 679 | 4,99 zł |
| Raiffeisen Bank Polska | Mobilne Konto Osobiste, Visa Electron | 107,76 zł | 576 | 4,99 zł |
| mBank | eKonto, Visa Electron | 0,00 zł | 1500 | 5 zł |
| MultiBank | Multikonto ja, Visa Electron | 84,00 zł | 1500 | 5 zł |
| Millennium | Millekonto, Visa Electron | 15,00 zł (przy wpływie 1500 netto miesięcznie. W innym przyp. 87 zł) | 401 | 5 zł, 1 zł dla bankomatów sieci Euronet |
| Dominet Bank | ROR, Visa Electron | 42,00 zł | 600 | 5 zł |
| Bank Zachodni WBK | Konto 24, Visa Electron, Maestro | 72,00 zł | 589 | 5 zł |
| ING Bank Śląski | Standard, Visa Electron, Maestro | 72,00 zł | 562 | 5 zł, dla bankomatów sieci Euronet 1 zł |
| BPH | Sezam, Maestro | 107,40 zł | 1403 | 6 zł |
| GETIN Bank | Konto Uniwersalne, Visa Electron, maestro | 54,00 zł | 1400 | 2,00 % min. 5 zł |
| Deutsche Bank PBC | DB Konto, Visa Electron | 90,00 zł | 668 | 2,00% min. 6 zł |
| BGŻ | Plan 1, Maestro | 72,00 zł (od 1 sierpnia 84 zł) | 1421 | 2,50 % min. 5 zł |
| Lukas Bank | e-Konto, Visa Electron | 0 zł (przy wpływach co najmniej 2000 zł miesięcznie. W innym przyp. 12 zł) | 600 | 3,00 % min. 4 zł |
| BISE | ROR, Maestro | 75,00 zł | 31 | 3,00 % min. 4 zł, dla bankomatów sieci BZ WBK 1 zł |
| Eurobank | ROR, Visa Electron | 11,40 zł | 119 | 3,00 % min. 4,95 zł |
| Kredyt Bank | Ekstrakonto S, Visa Electron | 84,00 zł | 2151 | 3,00 % min. 5 zł |
| PKO BP | Superkonto, Visa Electron | 74,80 zł | 1873 | 3,00 % min. 5 zł |
| Pekao SA | Eurokonto, Maestro | 102,00 zł | 1947 | 4,00 % min. 4,5 zł |
| Volkswagen Bank direct | e-direct, pakiet standard, Visa Electron | 60,00 zł | do 1,50 zł (za wypłatę powyżej 400 zł bank nie pobiera opłat) | |
| Bank BPH | Sez@am MAX | 184,40 zł | Bezpłatne wypłaty w każdym bankomacie w Polsce | |
| Fortis Bank | e-Pakiet | 96 zł | Bezpłatne wypłaty w każdym bankomacie w Polsce i na świecie | |
| Lukas Bank | Konto Podróżne | 360 zł | Bezpłatne wypłaty w każdym bankomacie w Polsce |
Źródło: Bankier.pl
W Polsce bankomaty pojawiły się na początku lat 90-tych. Jako pierwszy wprowadził je PKO BP. Na próbę karty bankomatowe wydano pracownikom tej instytucji, aby mogli podejmować z kont swoje wypłaty bez pośrednictwa kasjera. Po tych testach kolejny, piąty bankomat, stanął w Hucie „Pokój” w Rudzie Śląskiej. Już wtedy przewidywano duże problemy z upowszechnieniem się tej formy korzystania z usług banku. O ile po 15 latach bankomat zadomowił się już na stałe w świadomości Polaków, to wciąż duże problemy sprawia im korzystanie z kart płatniczych przy płatnościach bezgotówkowych. W ostatnich kilkunastu miesiącach można jednak zanotować znaczną poprawę. Jeśli dwa lata temu w sklepach płaciła tylko połowa użytkowników kart, to obecnie robi tak już około 70 procent. Wprowadzenie usługi cash-back powinno jeszcze przyspieszyć ten proces.
Dość nieoczekiwanie okazuje się też, że polskie banki często muszą wycofywać się ze zbyt atrakcyjnej oferty. Przyczyną mogą być sami klienci, a przynajmniej ci, którzy jeśli dać im okazję, nadużywają dotowanych przez bank usług. Od pierwszego sierpnia BOŚ Bank wprowadza ograniczenia liczby bezpłatnych wypłat z obcych bankomatów do czterech w miesiącu. O ile 85 procent klientów Ekonkonta mieści się w tym przedziale, to zdarzają się również klienci, którzy w ciągu miesiąca wypłacają 1000 zł w 54 transakcjach. Każda z nich to dla banku koszt średnio ok. 2-3,5 zł. W konsekwencji stracili wszyscy klienci.
Jak się okazuje problemy z odszukaniem bezpłatnych bankomatów to nie tylko polska specyfika. Mają je również na przykład Brytyjczycy. Dotyczy to przede wszystkim osób najbiedniejszych oraz mieszkających na obszarach rolniczych. Prowizje pobierane przez bank obciążają w równym stopniu wszystkich użytkowników bez względu na wysokość dochodów i wahają się w przeliczeniu od 8,5 do nawet 17 zł za jednorazową wypłatę pieniędzy. Jeszcze w 1999 roku transakcje dokonywane w praktycznie wszystkich bankomatach znajdujących się w Wielkiej Brytanii były bezpłatne. Obecnie aż w 40 proc. maszyn pobierana jest każdorazowo prowizja, bez względu na kwotę dokonywanej wypłaty. Jest to uciążliwe szczególnie dla osób, które często dokonują wypłat niewielkich sum pieniędzy, co jest charakterystyczne dla klientów o niskich dochodach. Osoby mieszkające daleko od centrów handlowych mają do wyboru oddalone o kilkadziesiąt kilometrów darmowe bankomaty lub te znajdujące się w pobliżu, w których zmuszeni są zapłacić prowizję. Praktyka pokazuje, że częściej wybierane jest to drugie rozwiązanie. Brytyjskie banki i firmy obsługujące bankomaty nie dbają jednak o właściwe oznaczenia. Okazuje się, że aż 41 proc. pobierających opłatę bankomatów nie ma napisu informującego o odpłatności dokonywanych transakcji, 11 proc. nie pokazuje takiej informacji na ekranie, a informacje na 23 proc. są tak niejednoznaczne, że mogą wprowadzić klienta w błąd.
Taki stan wynika z faktu, że większość bankomatów w Wielkiej Brytanii obsługiwana jest przez niezależne firmy. Duża część tamtejszych banków zrezygnowała z rozwoju własnej sieci bankomatów, a rosnące koszty obsługi, zmusiła je do przerzucenia ich na klientów. Podobne problemy mają również Amerykanie.
W Polsce banki korzystają z usług firmy Euronet, jednak największe z nich samodzielnie rozwijają sieć własnych bankomatów. Dzięki temu z ich usług mogą korzystać również klienci w mniejszych miejscowościach, chociaż zwrot z inwestycji jest często nawet kilkakrotnie dłuższy niż w dużym mieście. Niezależne sieci, takie jak wspomniany Euronet czy Cash4You, instalują maszyny jedynie w najbardziej ruchliwych punktach. Rodzi to duże problemy podczas wakacji czy ferii zimowych. Banki próbują sprostać tej sytuacji, na przykład przenosząc część bankomatów w okresie letnim, lub też wprowadzając niską, stałą opłatę za wypłatę pieniędzy z obcego bankomatu. Pomijając dwa największe banki, które mają równocześnie największą sieć własnych bankomatów, większość rodzimych instytucji coraz częściej decyduje się na pobieranie stałej prowizji, niezależnie od wypłacanej przez klienta kwoty z obcego bankomatu.
Komentarz Wojciecha Boczonia, eksperta Bankier.pl:
Dzięki karcie debetowej uzyskujemy dostęp do gotówki zgromadzonej na naszym rachunku bankowym. Dlatego też korzystnie z karty powinno być możliwie najtańsze. I to zarówno jeżeli chodzi o opłaty związane z jej wydaniem, wznowieniem, miesięczną obsługą jak i z korzystaniem z bankomatów. Dlatego warto dokonać rozważnego wyboru.
Za wypłatę gotówki z bankomatów, które nie należą do naszego banku, pobierana jest prowizja. Może to być z góry określona opłata lub prowizja procentowa. Prowizja procentowa jest dodatkowo zabezpieczona kwotą minimalną. Dlatego bardziej korzystna z punktu widzenia klienta jest z góry określona opłata. Może on bowiem wtedy swobodnie wypłacać dowolne kwoty wiedząc z góry, ile będzie go to kosztowało. Natomiast w przypadku prowizji procentowej opłata za pobranie gotówki z obcego bankomatu może wynieść nawet kilkadziesiąt złotych. Jest to szczególnie uciążliwe podczas podróży, kiedy nie mamy czasu na szukanie swojego bankomatu i korzystamy z tego, który akurat jest pod ręką.
Decydując się na konto w banku warto zatem sprawdzić, czy oprócz atrakcyjnych opłat lub niskich prowizji za podstawowe operacje, oferuje także wystarczająco rozbudowaną sieć bankomatów. Jeśli tych maszyn jest mało, szczególnie istotne staje się, jaką pobiera prowizję za skorzystanie z maszyn należących do innych instytucji. Wcześniej czy później będziemy potrzebować gotówki, a może się wtedy okazać, że w miejscowości, w której aktualnie przebywamy, nie ma żadnego bankomatu. Oczywiście w przypadku większych miast problem jest mniej znaczący, ale również wtedy warto sprawdzić jakie bankomaty są w najbliższej okolicy miejsca pracy i zamieszkania.