Zasadnicze uwagi Narodowego Banku Polskiego do projektowanych zmian zostały zgłoszone w pismach Prezesa i I Zastępcy Prezesa NBP w dniach 13 stycznia 2006 r., 20 stycznia 2006 r., 15 marca 2006 r., 17 marca 2006 r.
Pragnę zaznaczyć, że jednoznacznie negatywną opinię o projekcie przedstawiła już w styczniu br. Rada Legislacyjna przy Radzie Ministrów (pismo RL-0303-2/06 z 26 stycznia br.), w której zakwestionowano zasadność projektowanych rozwiązań w świetle aktualnych warunków polskiego rynku finansowego. Negatywne stanowisko przedstawił również Europejski Bank Centralny w opinii wydanej 9 marca br.
Podnoszone przez NBP zastrzeżenia dotyczące projektowanych rozwiązań mają zasadnicze znaczenie dla polskiej gospodarki, w tym systemu finansowego. Sprowadzają się one do trzech kluczowych zagadnień:
1. Projektodawca przedstawił wadliwe merytorycznie uzasadnienie w zakresie potrzeby wprowadzania zmian w obszarze, który dobrze i efektywnie funkcjonuje, a za taki należy uznać system instytucji sprawujących nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce.
2. Projektowane zmiany są niezgodne z kierunkiem przekształceń organów nadzorczych, które miały miejsce w Europie w ostatnich latach. Poza przypadkiem Szwajcarii, która nie jest członkiem Unii Europejskiej, jeśli integracja organów nadzorczych w ogóle miała miejsce, to dokonywała się wyłącznie przy utrzymaniu wiodącej roli banku centralnego. Dotyczyło to integracji nadzorów w obrębie banku centralnego w takich krajach jak Słowacja, Czechy, Hiszpania, Holandia i Irlandia.
3. Projektodawcy zamierzają reorganizować system nadzoru nad bankami w okresie, w którym trwają intensywne prace merytoryczne i legislacyjne nad wprowadzeniem Nowej Umowy Kapitałowej. Zbieg terminów w realizacji obu procesów, może mieć destabilizujący wpływ na sytuację w polskim sektorze bankowym. Dodatkowo prace nad projektowaną ustawą toczą się w niespotykanym tempie, szczególnie nieuzasadnionym w przypadku aktu prawnego, który dotyczy newralgicznej dziedziny gospodarki.
Uwagi o charakterze zasadniczym wraz z uwagami szczegółowymi były również zgłaszane przez NBP w trakcie posiedzenia Komitetu Rady Ministrów w dniach 13 i 20 marca br. oraz konferencji uzgodnieniowej w dniu 16 marca br.
Dodatkowo pragnę zaznaczyć, że aktualny projekt został przekazany członkom Komitetu Rady Ministrów w dniu posiedzenia (tj. 20 marca br.) i w stosunku do poprzedniej wersji różnił się w zasadniczej części rozwiązań. Biorąc pod uwagę zakres modyfikacji, w tym o charakterze fundamentalnym, zdaniem NBP, projekt powinien trafić ponownie do uzgodnień międzyresortowych. Wniosek NBP w tej sprawie został odrzucony przez Komitet Rady Ministrów.
Za zasadnicze zmiany w przedłożonym 20 marca br. projekcie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym uznaję:
1. Przyspieszone o jeden rok w stosunku do projektu ze stycznia br. włączenie nadzoru bankowego w skład nowego Urzędu Nadzoru Finansowego – bez uzasadnienia, wbrew ryzykom wskazywanym w dotychczasowych opiniach NBP i opinii Europejskiego Banku Centralnego. Zatem proponowana zmiana zwiększa wszystkie wskazane wcześniej przez NBP zagrożenia.
2. Pozbawienie Prezesa NBP funkcji Przewodniczącego Komisji Nadzoru Bankowego z dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, co dodatkowo osłabia rolę banku centralnego w procesie dochodzenia do docelowego kształtu nadzoru nad rynkiem finansowym oraz niepotrzebnie i bez żadnego uzasadnienia zwiększa ryzyko operacyjne przeprowadzanych zmian. Może to doprowadzić do dezorganizacji funkcjonowania nadzoru bankowego.
3. Powołanie Komisji Nadzoru Finansowego tylko pozornie wychodzi naprzeciw uwadze EBC dotyczącej wprowadzenia kolegialności organu nadzoru i udziału banku centralnego w takim organie. Włączenie Prezesa lub Wiceprezesa NBP w skład Komisji Nadzoru Finansowego, jako jednego z ośmiu jego członków w najmniejszym stopniu nie uwzględnia postulatu EBC dotyczącego silnego zaangażowania NBP w nadzór bankowy. EBC postulował bowiem „włączenie odpowiedniej liczby przedstawicieli NBP do organu kolegialnego, z pełnym prawem uczestniczenia w jego posiedzeniach i rozstrzygnięciach”. Przyjęte rozwiązanie stoi w sprzeczności także ze stanowiskiem NBP.
Zwracam jednocześnie uwagę, że związku z tym, iż przedmiotem konsultacji Europejskiego Banku Centralnego był projekt ze stycznia br., a wprowadzone w aktualnej wersji rozwiązania znacząco zmieniają kształt projektowanej ustawy i stoją w zasadniczej sprzeczności z uwagami EBC, istnieje konieczność ponownego wystąpienia do EBC o wydanie opinii.
W zakończeniu pragnę podkreślić, że realizacja projektu tworzy istotne zagrożenia w kluczowej dziedzinie, gdzie udało się wypracować w Polsce dobre rozwiązania. Jednocześnie nie wykazano, że pójście na owe ryzyka może dać krajowi jakiekolwiek istotne korzyści.