Srebrna moneta kolekcjonerska upamiętniająca 100. rocznicę urodzin Jana Karskiego, legendarnego kuriera i emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, zdobyła tytuł najbardziej inspirującej monety świata w prestiżowym konkursie numizmatycznym Coin of the Year 2016. Na monecie o nominale 10 zł, wyemitowanej w kwietniu 2014 roku, widnieje wizerunek klucza z tekstem raportów Karskiego, naniesiony specjalną techniką mikrodruku.
8 listopada międzynarodowe jury konkursu Coin of the Year przyznało tytuł Most Inspirational Coin srebrnej monecie „100. rocznica urodzin Jana Karskiego”. Polskie 10 zł pokonało w swojej kategorii aż dziewięć innych monet, m.in. z Kanady, Finlandii, Stanów Zjednoczonych i Litwy.
Srebrna dziesięciozłotówka, upamiętniająca 100. rocznicę urodzin legendarnego kuriera i emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, została wprowadzona do obiegu 24 kwietnia 2014 roku. Autorem projektu nagrodzonej monety jest Sebastian Mikołajczak. Zaprojektował on także monetę 200 zł oraz rewers 2 zł, uzupełniających temat.
Konkurs Coin of The Year jest organizowany przez wydawnictwo Krause Publications od 30 lat. Jury ocenia monety w dziesięciu kategoriach: Moneta o tematyce historycznej, Moneta o tematyce współczesnej, Moneta złota, Moneta srebrna, Korona, Moneta obiegowa, Moneta bimetaliczna, Moneta o wysokiej wartości artystycznej, Najbardziej innowacyjna moneta oraz Najbardziej inspirująca moneta. W każdej kategorii nominowanych jest po dziesięć monet.
6 grudnia jury wybierze spośród zwycięzców dziesięciu kategorii jedną monetę, która otrzyma nagrodę główną i tytuł Coin of the Year 2016. Nagrody zostaną wręczone 6 lutego 2016 roku, podczas międzynarodowych targów numizmatycznych World Money Fair w Berlinie. Wszystkie monety zgłoszone do tegorocznego konkursu zostały wyemitowane w roku 2014.
Emitowane przez Narodowy Bank Polski monety były już wyróżniane we wcześniejszych edycjach konkursu Coin of the Year. Tytuł Najbardziej inspirująca moneta otrzymały dotychczas: srebrna moneta dziesięciozłotowa „Europa bez barier – 100-lecie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi” (w 2013 roku), srebrna dziesięciozłotówka „70. rocznica utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego” (w 2011 roku) i srebrna dwudziestozłotówka „Pamięci Ofiar Getta w Łodzi” (w 2006 roku). Z kolei w roku 2010 jury konkursu doceniło złotą monetę o nominale 200 zł „65. rocznica powstania w getcie warszawskim”, przyznając jej wyróżnienie w kategorii Moneta o wysokiej wartości artystycznej.
***
Legendarny kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego urodził się w 1914 roku w Łodzi jako Jan Kozielewski, jednak do historii przeszedł jako Jan Karski. Był to jeden z kilku jego wojennych pseudonimów. Potrzebował ich w działalności konspiracyjnej, którą podjął już pod koniec 1939 roku. Znajomość języków obcych, sprawność fizyczna i kwalifikacje sprawiły, że szybko powierzono mu rolę kuriera i emisariusza.
Jesienią 1942 roku Jan Karski wszedł nielegalnie do warszawskiego getta oraz do obozu przejściowego w Izbicy. Mikrofilmy z raportami o sytuacji Żydów przewoził w specjalnie wydrążonym kluczu (jego replikę przechowywał w swoim archiwum przekazanym do Instytutu Hoovera w USA). Kiedy po przeszło dwóch miesiącach udało mu się przedostać do Anglii, swoją wstrząsającą relację dokumentującą systematyczną i zaplanowaną Zagładę narodu żydowskiego przekazał przełożonym, a następnie amerykańskim i brytyjskim elitom. Spotkał się z prezydentem Stanów Zjednoczonych. Bez rezultatów.
Po wojnie Jan Karski pozostał na emigracji w USA i wycofał się z życia publicznego. Studiował nauki polityczne i obronił doktorat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie potem wykładał. Po tym gdy jego niezwykłą historię przypomniał wielogodzinny film Shoah Claude’a Lanzmanna, Karski powrócił do tematu Zagłady i opowiadał na wykładach o swej wojennej misji. Po latach doczekał się uznania – został uhonorowany m.in. tytułem „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata” oraz Orderem Orła Białego. Jan Karski zmarł w 2000 roku w Waszyngtonie. Pośmiertnie został odznaczony Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym odznaczeniem cywilnym USA.
Więcej informacji o monetach „100. rocznica urodzin Jana Karskiego”, w tym ich wizerunki, znajduje się na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego oraz w folderze numizmatycznym.