Głównym motorem wzrostu polskich banków w zjednoczonej Europie będzie wzrost akcji kredytowej i poprawa zarządzania ryzykiem kredytowym.
Wykres 1 – Kredyty detaliczne i korporacyjne (% PKB)
Źródło: Dane za 2002 r.: MFW, European Banker, BA-CA, banki centralne, analiza Roland Berger Strategy Consultants
W ostatnich latach różnice w marżach odsetkowych pomiędzy bankami w UE a Polską spadły z poziomu 3,6% w 1997 r. do 0,9% w 2003 r. Jakkolwiek marże odsetkowe banków w Polsce zbliżają się stopniowo do poziomu unijnego, przychody z prowizji i opłat bankowych znacznie odbiegają od unijnych standardów.
Wykres 2 – Różnica w marżach odsetkowych netto – Polska i strefa euro
Źródło: Banki centralne, analiza Roland Berger Strategy Consultants
Wynik z prowizji bankowej do wyniku na działalności bankowej w najlepszych bankach w Unii Europejskiej (tzw. best practice) sięga 50%, gdy tymczasem w polskich bankach kształtuje się na poziomie od 15% dla Banku Millenium do 29% dla ING BSK.
Wykres 3 – Wynik z prowizji / wynik na działalności bankowej (%)
Źródło: Sprawozdania finansowe banków za 2002r., analiza Roland Berger Strategy Consultants
Według analiz Roland Berger Strategy Consultants na konkurencyjność i zyskowność polskich banków po wejściu Polski do Unii Europejskiej, ogromny wpływ będzie miało umiejętne zarządzanie ryzykiem kredytowym. W Unii Europejskiej udział kredytów zagrożonych jest na poziomie 5%, gdy tymczasem w Polsce średnio aż 22%. W Czechach i na Węgrzech jest to odpowiednio 15% i 5%.
Wykres 4 – Kredyty zagrożone w Europie Środkowo-Wschodnie w porównaniu do UE (%) *
Źródło: banki centralne, analiza Roland Berger Strategy Consultants
* – % wszystkich kredytów (poniżej standardu, wątpliwych i straconych)
Jakkolwiek polskie banku już inwestują w poprawę procesów zarządzania i kontroli ryzyka kredytowego, niezbędne jest ich dalsze doskonalenie. Z doświadczeń Roland Berger Strategy Consultants wynika, że banki UE w celu osiągnięcia optymalizacji zarządzania ryzykiem kredytowym, skupiają się na czterech głównych obszarach. Są to: strategia ryzyka kredytowego, organizacja kredytowa, procesy kredytowe i windykacja.
W ramach strategii ryzyka kredytowego ogólną poprawę efektywności działania banku można osiągnąć m.in. poprzez wprowadzenie sformalizowanej strategii ryzyka kredytowego na poziomie zarządu jako podstawy dla celów jednostek biznesowych i zarządzania ryzykiem. Kolejnym elementem optymalizacji jest wdrożenie regularnych raportów ryzyka kredytowego. Pozwala to na przegląd i natychmiastową modyfikację strategii ryzyka kredytowego. Niezbędne jest też zapewnienie spójności pomiędzy strategią ryzyka kredytowego a celami sprzedaży.
Jak wynika z doświadczeń Roland Berger Strategy Consultants dzięki optymalizacji organizacji operacji kredytowych (m.in. poprzez oddzielenie sprzedaży i ryzyka kredytowego, centralizację analiz kredytowych i administracji, oddzielenie analiz oraz procesów przyznawania kredytów) można osiągnąć wzrost wydajności pracy rzędu 10-15%.
Z kolei optymalizacja procesów może doprowadzić do redukcji kosztów o 20-40%. Według Roland Berger Strategy Consultants skuteczniejsze jest skupienie się na kluczowych nośnikach poprawy niż na ogólnej modyfikacji procesów. Takimi nośnikami zmian procesów mogą stać się przykładowo: punkty przecięcia zakresów obowiązków, analiza ryzyka kredytowego, procedury zatwierdzające, procedury w przypadku przekroczenia stanu konta i wiele innych. Ich wdrożenie jest często możliwe bez znacznych zmian struktur informatycznych.
Jak wynika z doświadczeń unijnych, do zwiększenia rentowności banków przyczynia się również optymalizacja funkcji windykacyjnych. Przykładowo po wdrożeniu outsourcingu dla niewielkich należności detalicznych, wprowadzeniu zintegrowanych narzędzi informatycznych i konsolidacji organizacyjnej jednostek windykacyjnych na szczeblu lokalnym można zredukować koszty o 25% .
Podsumowanie – główne implikacje dla polskich banków1. Rosnące możliwości na rynku kredytów mogą być wykorzystane z sukcesem jedynie pod warunkiem zoptymalizowania organizacji kredytowej.2. Niezbędnym wstępnym warunkiem strategicznym jest formułowanie i przegląd strategii ryzyka kredytowego na poziomie zarządu oraz koordynacja z budżetem sprzedaży. 3. Optymalizacja struktur oraz procesów w ramach operacji kredytowych, może prowadzić do znaczącej redukcji kosztów oraz poprawy jakości.4. Ostatecznie, wprowadzenie kompleksowej strategii zarządzania procesami windykacji i restrukturyzacji doprowadzi do redukcji kosztów ryzyka i poprawy zyskowności banku.
Roland Berger Strategy Consultants to międzynarodowa firma doradcza o europejskim rodowodzie. Z 1200 doradcami pracującymi w 33 biurach na całym świecie, Roland Berger łączy światowe kompetencje z lokalnym know-how. Jest jedyną firmą doradztwa strategicznego o europejskich korzeniach, znajdującą się w czołówce światowego konsultingu. Klientami Rolanda Bergera na świecie są największe międzynarodowe koncerny, m.in.: Bayer, British Telecom, Deutsche Bank, Lufthansa, Microsoft, Pfizer, RWE, Shell, Siemens, Volkswagen Group.
www.rolandberger.com
Warszawskie biuro Roland Berger Strategy Consultants działa w Polsce od 2000 roku i oferuje doradztwo strategiczne dla najwyższej kadry zarządzającej, w tym w zakresie: strategii i marketingu, doskonalenia procesów, restrukturyzacji oraz doradztwa w procesach fuzji i przejęć.
W Polsce firma prowadziła projekty, m.in. dla: sektora petrochemicznego, bankowego, budowlanego, hutniczego, lotniczego i stoczniowego.