Praktycznie wszystkie prognozy, prezentowane w ostatnim okresie, przekonują o tym, iż dobra koniunktura wraca do polskiej gospodarki i jest to zjawisko trwałe. Wciąż jednak obszar niepewności pozostaje stosunkowo duży i wciąż poszukujemy potwierdzenia ekonomicznych wskazań prognostyków.
Jedną z istotnych gałęzi gospodarki, której obserwowanie i analizowanie może nas upewnić co do klimatu gospodarczego jest sektor samochodowy i to, jak gospodarstwa domowe zapatrują się na możliwości zakupu pojazdu. Od 2007 roku, KPF i Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH prowadzą cokwartalne badania koniunktury, pozwalające opisywać aktualną sytuację na rynku i prognozę na kilkanaście najbliższych miesięcy m.in. w tym właśnie obszarze. Początek 2015 zachęca do ocen nie tylko minionego okresu rocznego, ale także do dokonania porównań z innymi okresami. Dlatego oszacowano przeciętne wskazania roczne, prezentowane przez gospodarstwa domowe dla całego okresu prowadzonych badań, czyli lat 2007 – 2014.
MOCNO ZDECYDOWANI NA ZAKUP NIE ZMIENIĄ DECYZJI
Wskazania przeciętne dla roku 2014 w odniesieniu do prawdopodobieństwa zakupu samochodu nie budują przekonania o tym, iż w bieżącym roku koniunktura w tym segmencie będzie się poprawiać. Co prawda udział gospodarstw domowych twierdzących, iż prawdopodobieństwo zakupu samochodu jest bardzo duże znajduje się na poziomie z roku 2007, czyli okresu sprzed kryzysu gospodarczego, jest też na poziomie roku poprzedniego i wyższy niż w roku 2012, to jednak jednocześnie jest niższy niż 8-letnia średnia. Można zaryzykować twierdzenie, iż grupa zdecydowanych na zakup samochodu może się stabilizować.
Natomiast zdecydowanie jest potrzeba dodatkowego impulsu co do przede wszystkim pewności zatrudnienia, potwierdzenia o rosnących zdolnościach zakupowych, by wielkość tej grupy osiągnęła wartość z 2008 roku.
Nie daje podstaw do wielkiego optymizmu co do rozwoju i poprawy sytuacji analiza udziału w strukturze gospodarstw domowych z punktu widzenia prawdopodobieństwa zakupu samochodów w kategorii: „dość duże” i „niewielkie”. W obu tych kategoriach, liczebności gospodarstw domowych w stosunku do każdego z poprzednich lat są zdecydowanie mniejsze. Co więcej, są to najniższe udziały w całym okresie badawczym. Z drugiej strony, udział wskazań, co do „zdecydowanie żadnej” możliwości zakupu samochodu prezentuje największa od początku badań liczba gospodarstw domowych. – Wydaje się zaskakiwać tak niski poziom wskazań za rok 2014 i bardzo interesującym jest to, jakie wyniki pokaże pierwsza w 2015 roku edycja badań. Mam nadzieję, że pozytywne informacje, dobiegające z gospodarki odmienią klimat i nastawienie gospodarstw domowych w tym obszarze – zauważa Andrzej Roter, Dyrektor Generalny KPF.
| Jakie jest prawdopodobieństwo, że w następnych 12 miesiącach kupicie Państwo samochód? | |||||||||
| WYSZCZEGÓLNIENIE | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | Ogółem |
| bardzo duże | 1,5% | 2,4% | 1,5% | 1,9% | 1,5% | 1,0% | 1,5% | 1,5% | 1,6% |
| dość duże | 3,9% | 3,6% | 4,2% | 4,5% | 4,1% | 3,6% | 4,3% | 2,7% | 4,0% |
| Niewielkie | 20,3% | 19,6% | 19,6% | 17,4% | 17,3% | 17,8% | 14,1% | 12,8% | 17,6% |
| zdecydowanie żadne | 74,3% | 74,4% | 74,6% | 76,3% | 77,1% | 77,7% | 80,1% | 83,0% | 76,9% |
| Ogółem | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% |
| Źródło: KPF/IRG-SGH | |||||||||
KREDYT NA FINANSOWANIE ZAKUPU
Na nastroje gospodarstw domowych, co do możliwości zakupu samochodu może wpływać dostępność kredytu na jego finansowanie. Pomimo poprawy ogólnej sytuacji gospodarczej, co wpłynęło już w roku 2014 na poprawę ocen banków w zakresie ogólnogospodarczego ryzyka kredytowego, a także pomimo poprawy sytuacji na rynku pracy i wzrostu przeciętnych płac, co również miało wpływ na poprawę zdolności kredytowej gospodarstw domowych, nie korzystają one z tego źródła finansowania tak chętnie, jak w minionych okresach.
Na wyjątkowo niskim poziomie jest udział tych gospodarstw domowych, które chciałyby sfinansować zakup pojazdu w całości za kredyt lub pożyczkę – jest on dwukrotnie niższy niż 8-letnia średnia oraz najniższy w całym badanym okresie. Pozytywny sygnał płynąć może z oceny wielkości udziału w analizowanej strukturze odpowiedzi w kategorii: „w części za kredyt/pożyczkę”. Jest on nieco jedynie niższy niż średnia dla całego okresu i, co wydaje się bardzo ważne, nawet znacznie wyższy niż w roku 2013. A jednocześnie utrzymuje się na wysokim poziomie (najwyższy w całym 8-letnim okresie) udział gospodarstw, które chciałyby sfinansować zakup samochodu z innych, niż kredytowe, źródeł.
– To zdecydowanie wyższe wskazanie niż 8-letnia średnia i najwyższe wskazanie wielkości udziału tej kategorii odpowiedzi gospodarstw domowych w całym okresie badawczym, co należy oceniać pozytywnie z punktu widzenia potencjału zakupowego samochodów w najbliższych miesiącach. Choć jednocześnie wydaje się, że w mniejszym stopniu na rynku nowych samochodów, a raczej głównie na rynku wtórnym –dodaje Andrzej Roter.
– Analizując popyt na kredyty samochodowe należy wyjść od struktury rynku, który pod względem liczby sprzedanych i zarejestrowanych aut, od lat zdominowany jest przez pojazdy używane. Przy relatywnie niskim poziomie cen transakcyjnych pozwala to klientom sfinansować zakup z bieżących zasobów gotówki, stąd widoczny w wynikach badania wysoki, bo przekraczający 50% odsetek wskazań na inne źródła finansowania. Wzrosty akcji kredytowej w segmencie aut używanych są możliwe, ale głównie na rynku „młodszych” aut –uważa Mariusz Klepacz,Członek Zarządu Santander Banku.
| Jeśli planują Państwo zakup samochodu to czy będzie on sfinansowany: | |||||||||
| WYSZCZEGÓLNIENIE | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | Ogółem |
| w całości za kredyt/pożyczkę (w instytucji finansowej) | 27,9% | 22,8% | 20,6% | 18,2% | 16,1% | 10,9% | 12,5% | 8,6% | 17,9% |
| w części za kredyt/pożyczkę (w instytucji finansowej) | 29,3% | 34,0% | 29,2% | 24,7% | 28,8% | 25,6% | 20,9% | 24,3% | 27,6% |
| z innych źródeł | 42,9% | 43,2% | 50,2% | 57,2% | 55,1% | 63,5% | 66,6% | 67,2% | 54,5% |
| Ogółem | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% | 100% |
| Źródło: KPF/IRG SGH. | |||||||||
NAJPOPULARNIEJSZE MARKI SAMOCHODÓW
– Sprzedaż nowych aut dla gospodarstw domowych w stosunku do zakupów firmowych była zdecydowanie niższa. Jedynie co trzecie auto było kupowane przez osoby indywidualne. Jeszcze gorzej wygląda to, kiedy weźmiemy pod uwagę wartość pojazdów. Walka o największą sprzedaż rozegrała się pomiędzy Skodą oraz Toyotą, kolejne miejsca zajął Opel oraz Volkswagen. Warto zwrócić uwagę na ciągle rosnącą pozycję marek koreańskich – Kia oraz Hyundaia. Kiepska pozycja Forda wynika ze wstrzymania zamówień pod koniec roku na hity sprzedażowe – Forda Focusa oraz Mondeo. Możemy się spodziewać awansu tej marki w 2015 roku – zauważa Grzegorz Kwiatkowski, Prezes Zarządu Autodirect S.A.
| Sprzedaż samochodów w 2014 roku | ||
| Marka | Liczba | |
| 1 | Skoda | 13166 |
| 2 | Toyota | 12561 |
| 3 | Opel | 11394 |
| 4 | Volkswagen | 10894 |
| 5 | Kia | 9090 |
| 6 | Hyundai | 6890 |
| 7 | Renault | 6819 |
| 8 | Ford | 6815 |
| 9 | Dacia | 5796 |
| 10 | Nissan | 5623 |
| Źródło: SAMAR | ||
Powyższa tabela uwzględnia liczby bezwzględne. Należy pamiętać, że spora grupa aut po rejestracji opuszcza kraj, więc w przypadku niektórych marek – zwłaszcza w przypadku Skody czy Volkswagena liczby te powinny być skorygowane. Zwycięzcą w 2014 roku w kategorii „netto” została więc Toyota. Najchętniej kupowane auta w 2014 roku to Opel Corsa, Toyota Yaris, Toyota Auris, Volkswagen Golf oraz Dacia Duster.
OSZCZĘDNOŚCI NA ZAKUP SAMOCHODÓW
Dalsza analiza danych w ramach badań, prowadzonych przez KPF i IRG SGH pokazuje, iż wśród celów oszczędzania na znaczeniu w roku 2014 zyskał zakup samochodu. Potwierdza to, iż okres niepewności gospodarstw domowych co do rozwoju sytuacji gospodarczej Polski nie zakończył się i pomimo dobrych twardych danych gospodarczych, a także pozytywnych prognoz, gospodarstwa domowe są ostrożne w zaciąganiu zobowiązań kredytowych w celu finansowania zakupu samochodów.
Co prawda, silnie konserwatywne podejście do kredytów może zostać przełamane – bowiem oznaką tego może być silny wzrost w roku 2014 – w stosunku do roku 2013 – udziału tych gospodarstw, które jednak w części chciałyby sfinansować zakup samochodu w kredycie. Jakkolwiek wydaje się, że taka forma kredytowania nie wymaga dedykowanego zakupowi samochodu produktu, a może być on zastąpiony zwykłym kredytem, czy pożyczką gotówkową. Natomiast warto zauważyć, z punktu widzenia celu oszczędzania, jakim jest zakup samochodu, rok 2014 w porównaniu z poprzednimi latami był rekordowym. Nie tylko bardzo silnie przekroczono tu średnią dla całego 8-letniego okresu, ale w tym okresie było to najwyższe wskazanie.
Odsetek gospodarstw domowych planujących zaoszczędzić na zakup samochodu
Źródło: KPF/IRGSGH
Wydawać się może, iż odpowiedzi na pytanie o niski poziom udziału kredytu w finansowaniu zakupu samochodów przez gospodarstwa domowe należałoby szukać w kilku obszarach: rosnącej zamożności gospodarstw domowych i ich postaw w zakresie oszczędzania, ostrożności co do zaciągania nowych zobowiązań i dużej dostępności względnie tanich pojazdów z importu. Obrazują to dane, przytaczane za Polskim Związkiem Przemysłu Motoryzacyjnego.
Import używanych samochodów osobowych do Polski
| Miesiąc Rok |
01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | Łącznie |
| 2012 | 43 741 | 46 225 | 63 963 | 55 715 | 59 358 | 54 482 | 60 414 | 60 734 | 60 418 | 61 076 | 51 958 | 39 308 | 657 392 |
| 2013 | 48 121 | 50 107 | 61 262 | 61 089 | 65 494 | 63 600 | 65 676 | 63 487 | 65 870 | 67 076 | 54 996 | 45 087 | 711 865 |
| 2014 | 57 614 | 59 809 | 68 650 | 65 060 | 66 719 | 65 324 | 68 329 | 65 194 | 68 126 | 69 092 | 54 825 | x | 708 742 |
| 2014/2013 | 19,7% | 19,4% | 12,1% | 6,5% | 1,9% | 2,7% | 4,0% | 2,7% | 3,4% | 3,0% | -0,3% | x | 6,3% |
Źródło: PZPM na podstawie Ministerstwa Finansów
Rok 2014 to zapewne okres kolejnego wzrostu liczby importowanych, używanych samochodów, na co wskazywałby trend, rysujący się na podstawie przytoczonych danych PZPM.
– Sprzedaż nowych samochodów jest niezmiennie i w dużym stopniu uzależniona od popytu ze strony przedsiębiorców, którzy finansują zakupy leasingiem. Trend ten jeszcze wyraźniej zarysował się na początku 2014 roku, gdy wielu przedsiębiorców skorzystało z tzw. okienka derogacyjnego. Dodatkowo potencjał rynku finansowania nowych samochodów ogranicza reeksport, sięgający prawie 10 procent aut sprzedanych w polskich salonach. W skali roku to kilkadziesiąt tysięcy samochodów, które są poza zasięgiem instytucji zajmujących się finansowaniem nowych aut. Mówiąc o perspektywach dla rynku finansowania pojazdów nie sposób pominąć roli, jaką mają do odegrania w tym zakresie importerzy i dealerzy. Kredyt samochodowy i leasing to produkty mogące w skuteczny sposób wspierać sprzedaż samochodów, a wyniki poszczególnych marek osiągnięte w 2014 roku potwierdzają tę opinię. Importerzy plasujący się w czołówce sprzedaży regularnie wykorzystują finansowanie w kampaniach promocyjnych i traktują je jako istotny element strategii sprzedaży. Między innymi dzięki temu rekordziści potrafili zwiększyć sprzedaż blisko dwukrotnie w ciągu zaledwie jednego roku – dodaje Mariusz Klepacz, Członek Zarządu Santander Consumer Banku
Źródło: KPF