Proces eliminacji gotówki z życia przeciętnego konsumenta toczy się w różnym tempie w dwóch głównych obszarach. Pierwszym z nich jest ułatwianie klientom codziennych zakupów towarów i usług – oczywiście poza zakupami w przestrzeni wirtualnej. W tym obszarze dominującą formą płatności są karty płatnicze, a inne eksperymenty technologiczne nie mają na razie szansy zagrozić pozycji kart.
W niektórych kanałach sprzedaży transakcje bezgotówkowe już przewyższyły pod względem liczby i wartości transakcje z udziałem gotówki. Drugim obszarem eliminacji gotówki z masowego obrotu są płatności cykliczne, które powstają w wyniku długoterminowych umów z dostawcami mediów, usług telekomunikacyjnych czy ubezpieczycielami na życie. Tu nadal dominują tradycyjne, papierowe, przesyłane pocztą faktury, które większość klientów detalicznych opłaca na poczcie lub w specjalistycznych punktach. Mając w ręku papierową fakturę można też skorzystać z usług dostępnych w kasach supermarketów i uregulować należności przy okazji płacenia za zakupy. Elektroniczne alternatywy, wykorzystywane głównie przez użytkowników bankowości internetowej to przelewy i zlecenia stałe, ale nie eliminują one konieczności przesyłania papierowych dokumentów, co jest dla wystawców źródłem niebagatelnych kosztów.
Mniejszą niż oczekiwano popularnością cieszy się polecenie zapłaty, o czym świadczy choćby to, iż nie wszystkie systemy bankowości internetowej oferują pełną funkcjonalność w tym zakresie. Przyczyny słabego rozwoju polecenia zapłaty są przedmiotem dyskusji.
Wśród powodów można wymienić wciąż niską penetrację usług bankowych i ograniczony zasięg Internetu. Nie bez znaczenia jest też konserwatywne podejście konsumentów do mechanizmów automatyzujących płatności. Wielu potencjalnych użytkowników polecenia zapłaty wskazuje na poczucie utraty kontroli nad procesem opłacania rachunków i faktur (np.: co będzie jeżeli nieuczciwy wystawca przyśle zawyżoną fakturę?) oraz na wątpliwości związane ze stanem prawnym dokumentów elektronicznych (np.: czy urząd skarbowy uzna prawo do korzystania z ulgi związanej z dostępem do Internetu?). Te przykłady wskazują na konieczność stosowania lepszych kampanii informacyjnych, adresujących obawy klientów, gdyż samo podkreślanie zalet po prostu nie wystarcza.
Na tle wymienionych instrumentów warto wyróżnić usługi Electronic Bill/Invoice Presentment and Payment (EBPP/EIPP). Polegają one na zastąpieniu papierowej faktury dokumentem elektronicznym, udostępnieniu go klientowi za pośrednictwem sieci Internet i umożliwieniu wygodnego opłacenia za pomocą elektronicznych instrumentów płatniczych. Są jednocześnie pozbawione wady polecenia zapłaty, generującej opisaną wcześniej mentalną barierę u użytkowników.
Najważniejszą z korzyści wynikających ze stosowania usług EBPP dla klienta jest wygoda. Nawet użytkownicy bankowości internetowej, zlecający dotychczas tym kanałem wszystkie polecenia przelewu, docenią korzyści wynikające z integracji sposobu dostarczania faktury i sposobu jej opłacania. Ta wygoda wynika przede wszystkim z braku konieczności przepisywania danych z faktury do systemu bankowości internetowej, z zebrania wszystkich faktur elektronicznych w jednym miejscu i z możliwości otrzymywania wygodnych powiadomień (e-mail, SMS) np. o nowych fakturach. Możliwe jest też udostępnianie użytkownikom bardziej zaawansowanych funkcjonalności (które będą oferowane prawdopodobnie tylko w wybranych systemach bankowości internetowej), takich jak możliwość opłacenia wszystkich niezapłaconych faktur jedną dyspozycją czy zdefniowania dyspozycji automatycznego regulowania faktur od określonego wystawcy, jeżeli ich wartość nie przekracza określonej kwoty.
Wielu z wypowiadających się na temat EBPP wśród korzyści dla klientów na pierwszym miejscu wymienia oszczędności związane z minimalnymi (lub żadnymi) opłatami za regulowanie płatności na podstawie faktur elektronicznych. Istotnie – w porównaniu z tradycyjnym opłacaniem papierowych faktur w okienku pocztowym (i w większości innych fzycznych punktów pobierania opłat) EBPP daje niebagatelną oszczędność. Sądzę jednak, że potencjalnymi klientami usług EBPP są raczej świadomi internauci, najprawdopodobniej już teraz korzystający z bankowości internetowej. Droga dochodzenia większości z nich do akceptacji zaawansowanych usług fnansowych w Internecie – a za takie należy uznać EBPP/EIPP – wiedzie od korzystania z podstawowych usług elektronicznych (www, poczta elektroniczna), przez prostsze usługi fnansowe w przestrzeni wirtualnej (dostęp do rachunku) i – najczęściej – zakupy przez Internet powiązane z regulowaniem płatności przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych.
Dla użytkowników, którzy swobodnie korzystają z takich usług oszczędność kosztów nie jest już tak wyraźna i nie będzie przesądzać o popularności EBPP.
Na stosowaniu EBPP zyskują również wystawcy faktur. Zasadne jest oczekiwanie lepszej terminowości spływu należności od klientów i skrócenie czasu przepływu informacji. Najważniejszą korzyścią dla wystawcy jest jednak ogromną oszczędność związaną ze zmniejszeniem liczby papierowych faktur. Elektroniczna faktura to mniej zadrukowanego papieru, niższe koszty wysłania dokumentu do odbiorcy, gwarancja dotarcia dokumentu do celu i niższe koszty rekoncyliacji wpłat, nie wspominając już o przychylnym spojrzeniu osób zatroskanych o przyszłość środowiska naturalnego. Banki teoretycznie mogą oferować usługi EBPP samodzielnie. Ze względu na mnogość wystawców faktur i konieczność zgromadzenia wielu z nich w jednej usłudze, by efekt skali spowodował, że całe przedsięwzięcie będzie opłacalne, jedyną sensowną drogą jest korzystanie z zewnętrznych, otwartych (akceptujących wielu uczestników z każdej grupy) platform EBPP. Jedną z nich stanowią rozwiązania oferowane przez iFIN24. Bazują one na dziesięcioletnim doświadczeniu Comarch S.A. w implementacji kompletnych instalacji typu EDI. Platforma ECOD (Elektroniczne Centrum Obsługi Dokumentów) uruchomiona w 2001 roku obsługuje aktualnie ponad 85% ruchu EDI w Polsce. Połączenie pozycji ECOD na rynku B2B z zaletami systemu Comarch Internet Banking, którego używają zarówno duże frmy (potencjalni wystawcy elektronicznych faktur) jak i klienci detaliczni (płatnicy) daje narzędzie pozwalające bankom i wystawcom na stosunkowo proste i pozbawione ryzyka rozpoczęcie świadczenia nowoczesnych usług w zakresie płatności bezgotówkowych. Kryzys fnansowy i związane z nim perturbacje prawdopodobnie zmuszą wielu masowych wystawców faktur do szukania oszczędności, a eliminacja papierowego obrotu dokumentów jest jedną z łatwiejszych form oszczędności. Rok 2009 może więc być przełomowym dla rynku EBPP w Polsce.
Tomasz Marszał
Dyrektor Centrum Rozwoju Biznesu,
Comarch S.A.
Członek Rady Nadzorczej,
iFIN24 S.A.
|
Artykuł pochodzi
z Numeru Specjalnego Przeglądu Finansowego Bankier.pl Partnerem wydania jest Visa |
Źródło: Bankier.pl