Według danych, zgromadzonych przez nas z poszczególnych segmentów rynku, po raz pierwszy od 11 kwartałów wartość oszczędności Polaków skurczyła się. Na koniec września br. dysponowaliśmy środkami wartymi 933,2 mld zł, czyli o -12,7 mld zł mniejszymi niż 3 miesiące wcześniej. Oznacza to spadek
o -1,3%.
Oddaliliśmy się więc od poziomu 1 bln zł, do którego jeszcze w lipcu brakowało niewiele ponad 50 mld zł. W ujęciu walutowym, na skutek osłabienia złotówki, nasze oszczędności zostały uszczuplone aż o 1/10 do poziomu 212 mld EUR.
Przyczyn zaistniałej sytuacji powinniśmy upatrywać w słabej koniunkturze na rynkach akcji. W obliczu widocznego do połowy bieżącego roku wzrostu znaczenia papierów udziałowych w oszczędnościach, rośnie bowiem wrażliwość na zmiany giełdowej koniunktury. W trzecim kwartale podstawowy indeks mierzący koniunkturę na warszawskim parkiecie stracił aż -21%. W efekcie o ponad -10% zmniejszyły się oszczędności zgromadzone w krajowych funduszach inwestycyjnych, akcjach spółek publicznych oraz funduszach zagranicznych. Na koniec września akcje stanowiły 4,4% naszych oszczędności (spadek z 5,2% rok temu), 7,0% było ulokowanych w funduszach inwestycyjnych (wobec 8,3% rok wcześniej), a kolejne 4,2% w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych i funduszach zagranicznych.
W ujęciu nominalnym do spadku naszych oszczędności w III kwartale największym stopniu przyczyniły się fundusze emerytalne. Jeszcze w połowie br. trzymaliśmy w nich co czwartą złotówkę. Słaba koniunktura na rynkach akcji przyczyniła się jednak do spadku ich aktywów o blisko -15 mld złotych, czyli o -6,2% w ciągu zaledwie 3 mies. Na koniec września aktywa zgromadzone w OFE warte były 222,1 mld zł. W związku ze zmniejszeniem składki, jaka trafia do OFE z ZUS-u z 7,3% do 2,3%, rola środków zgromadzonych w II filarze, w przyroście naszych oszczędności jest zauważalnie mniejsza.
W trzecim kwartale dodatnią dynamiką wykazały się jedynie segmenty o najbardziej bezpiecznym charakterze: bankowe depozyty oraz gotówka w obiegu. To właśnie depozyty stanowią największą i najszybciej rosnącą część naszych oszczędności. Na koniec września depozyty złotowe i walutowe gospodarstw domowych warte były 457,4 mld zł – najwięcej w historii. W ciągu ostatnich 3 miesięcy zwiększyły one są wartość łącznie o +16,7 mld zł (+3,8%). Wartość gotówki w obiegu wzrosła w tym czasie o +4,3 mld zł do 99,3 mld zł.
Stan depozytów w posiadaniu gospodarstw domowych w okresie lipiec-wrzesień zwiększał się w tempie +5,6 mld zł na miesiąc, wobec średniego wzrostu o +0,7 mld zł w II kwartale. W pewnym stopniu ostatni przyrost depozytów można tłumaczyć przeniesieniem części środków z bardziej ryzykownych instrumentów. Przyciągnięciem nowych środków były zainteresowane same banki, proponujące atrakcyjniejsze oferty depozytowe. Oprocentowanie nowych depozytów złotowych wzrosło w tym czasie o ok. +0,5 pkt. proc. w stosunku do II kwartału.
Różna dynamika poszczególnych kategoriach tworzących oszczędności gospodarstw domowych doprowadziła do istotnych zmian w całej strukturze naszych oszczędności. Środki zgromadzone w bankach oraz gotówka pozostająca w obiegu poza kasami banków stanowią obecnie blisko 60% oszczędności – najwięcej od czerwca 2009 roku. Udział w oszczędnościach funduszy inwestycyjnych oferowanych przez krajowe TFI spadł do poziomu 7%, najniższego od marca 2009 roku, a otwartych funduszy emerytalnych do 23,8%, najniższego od połowy zeszłego roku. Wg naszych szacunków saldo wpłat i wypłat do funduszy skierowanych do szerokiego grona odbiorców, zbliżyło się w tym okresie do
-4,0 mld zł.
W ujęciu od grudnia ubiegłego roku, wartość oszczędności Polaków zwiększyła się o +22,8 mld zł, czyli o +2,5%. To 3-krotnie niższe tempo niż w analogicznym okresie 2010 roku, kiedy oszczędności gospodarstw domowych zwiększyły się o +73 mld zł (+9,1%). Podczas gdy rok temu największy wpływ na wzrost naszych oszczędności miały fundusze emerytalne (+30,8 mld zł), w tym roku decydującą rolę odgrywają depozyty. W ciągu 9 miesięcy tego roku wartość depozytów złotowych i walutowych wzrosła o +31,3 mld zł. W tym samym czasie środki w gotówce zwiększyły się o +6,6 mld zł, a oszczędności w OFE o (symboliczne) +0,8 mld zł. Najwięcej utraciły środki ulokowane w funduszach inwestycyjnych – łącznie -10,4 mld zł (w zeszłym roku zyskały w tym czasie +9,9 mld zł) oraz aktywa zgromadzone w akcjach (-3,6 mld zł).
Pierwsza od 11 kwartałów ujemna dynamika oszczędności gospodarstw domowych w Polsce, ma związek z pogorszającą się koniunkturą w gospodarce oraz przecenie na rynkach kapitałowych. W okresie poprzedniego spowolnienia gospodarczego, lata 2007 – 2008, zjawisko takie mogliśmy zaobserwować 3-krotnie.
Źródło: Analizy Online