Ratunkiem dla osób spłacających kredyty we frankach mogą być pozwy zbiorowe przeciwko bankom. Wyrok Sądu Najwyższego z końca stycznia potwierdził, że pozwy zbiorowe powinny być dopuszczane znacznie częściej niż do tej pory. Najpierw jednak zadłużonym w szwajcarskiej walucie mogą pomóc działania UOKiK-u i KNF-u.
– Jeżeli pomoc UOKiK-u, który ma badać działania banków, czy KNF-u, który wychodzi z jakimiś propozycjami, jak na przykład kwestia przewalutowania, nie doprowadzi do rozładowania napięcia i rozwiązania problemu, to oręż w postaci pozwów zbiorowych, który już zresztą sprawdził się w relacji z bankami, będzie na pewno używany częściej i w mojej ocenie będzie to skuteczne rozwiązanie – ocenia w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Iwo Gabrysiak, adwokat i partner w Kancelarii Wierzbowski Eversheds.
Pozwy zbiorowe pojawiły się w polskim prawie pod koniec 2009 r., a mogą być stosowane od lipca 2010 r. Jednym z impulsów do uchwalenia odpowiedniej ustawy było zawalenie hali targowej w Katowicach w styczniu 2006 r. Zginęło wtedy 65 osób.
Stosowanie pozwów zbiorowych było jednak do tej pory bardzo ograniczone.
– Przez ostatnie cztery lata złożonych w sumie ponad 170 pozwów zbiorowych w polskich sądach. Bardzo duża część z nich została odrzucana ze względu na braki formalne – przypomina Gabrysiak.
Nawet rodzinom osób, które zginęły w katastrofie hali w Katowicach, nie udało się wykorzystać tej instytucji. Pierwszy pozew zbiorowy został odrzucony, bo ustawa wyklucza stosowanie tego typu rozwiązań przy dochodzeniu roszczeń o ochronę dóbr osobistych.
Również drugi pozew został na początku uznany za niedopuszczalny – rodziny poszkodowanych chciały jedynie stwierdzenia, że za katastrofę odpowiada Skarb Państwa.
Sądy przekonywały jednak, że z uwagi na różne sytuacje życiowe powodów nie można rozpatrywać ich razem.
Pod koniec stycznia tę argumentację odrzucił jednak Sąd Najwyższy, który nakazał ponowne rozpatrzenie pozwu zbiorowego o ustalenie odpowiedzialności Skarbu Państwa za katowicką tragedię.
– Dla tych wszystkich, którzy zamierzali złożyć pozew zbiorowy, to w istocie oznacza dodanie im wiary w to, że może się udać. Sąd Najwyższy powiedział, że ustawa nie jest doskonała, dodatkowo została nieco zepsuta przez Senat w końcówce procesu legislacyjnego. Ale w tych okolicznościach należy interpretować to prawo zgodnie z jego celem, nie ograniczając się tylko do języka ustawy – przewiduje Gabrysiak. – – Pozwów zbiorowych będzie więcej, to na pewno wpłynie na rozwój tej instytucji. W mojej ocenie będzie coraz mniej odrzuceń tych pozwów przez sądy.
To dobra wiadomość dla osób z kredytami we frankach. Jak podkreśla Gabrysiak, wiele umów kredytowych z bankami zawiera niedozwolone, niezgodne z prawem klauzule, zaś samo wykonywanie umów też budzi wątpliwości klientów i prawników.
Najpierw problem umów na kredyty we frankach powinny rozwiązać takie instytucje, jak UOKiK i KNF, a także same banki. Związek Banków Polski już mówi o chęci podjęcia działań na rzecz frankowiczów.
Gabrysiak podkreśla jednak, że jeśli te działania nie rozwiążą problemu osób zadłużonych we frankach, a umowy nadal będą zawierały niedozwolone klauzule, to pozwy zbiorowe kredytobiorców mogą się okazać bardzo skutecznym narzędziem walki z sektorem bankowym.