Dobrą kondycję ekonomiczną państwa i przedsiębiorstw i w konsekwencji obywateli osiąga się w wyniku mądrej i racjonalnej polityki gospodarczej. O takie myślenie ZBP apeluje do ludzi, którzy ubiegają się o społeczny mandat do zarządzania naszym krajem na kolejne ważne 4 lata.
Zbliżający się okres wyborów do Parlamentu budzi nadzieje na podjęcie kluczowych spraw dla kraju i społeczeństwa. Wiele z nich odnosi się do sfery gospodarki, bowiem w tym obszarze decyduje się długookresowe powodzenie większości programów. Praktyka ostatnich lat, a szczególnie trudne doświadczenia płynące z głębokiego kryzysu pokazują, że nawet najtrudniejsze problemy są łatwiej pokonywane, gdy fundamenty i struktury gospodarcze zbudowane są stabilnie i solidnie. W działaniach gospodarczych nie można liczyć na przypadek lub szczęśliwy los.
Szczególnej uwadze polityków ZBP polecam kwestie, które w jego opinii były zbyt często zaniedbywane. Wymaga to nadania priorytetu wszelkim działaniom wspierającym rozwój gospodarczy, w szczególności poprzez:
- Budowę wizerunku Polski jako kraju wiarygodnego, praworządnego i stabilnego o wysokiej zdolności inwestycyjnej. To oznacza przyjęcie konsekwentnego programu redukcji długu publicznego i deficytu budżetowego oraz uzgodnienie kilku kluczowych programów rozwojowych Polski.
- Likwidację barier w obrocie gospodarczym, stworzenie zachęt dla inwestycji i zakładania nowego biznesu dla Polaków i inwestorów zagranicznych.
- Stworzenie mechanizmów zachęcających do umacniania potencjału polskich instytucji finansowych, które m.in. poprzez budowę własnych kapitałów i rozwój długoterminowego oszczędzania – na cele mieszkaniowe, edukacyjne, emerytalne i zdrowotne będą zdolne do finansowania rozwoju w większym stopniu o zasoby krajowe.
- Zbudowanie spójnych i długookresowych programów rozwoju budownictwa mieszkaniowego, indywidualnego, czynszowego i socjalnego. Ten segment polskiej gospodarki ma szczególne gospodarcze i społeczne znaczenie. To m.in. kwestia setek tysięcy miejsc pracy i poprawa jakości życia obywateli
- Wypracowanie i wdrożenie efektywnego mechanizmu poręczeń i gwarancji, które poprzez podział ryzyka między uczestników rynku wspomagałyby rozwój finansowania przedsiębiorstw w szczególności tych, które podejmują projekty innowacyjne i rozwojowe.
- Zbudowanie systemu promocji polskiej przedsiębiorczości poza granicami naszego kraju.
- Upowszechnienie realizacji projektów gospodarczych i społecznych w drodze wspólnych przedsięwzięć osób prywatnych oraz władz publicznych – Partnerstwo Publiczno Prywatne.
- Rozwój obrotu bezgotówkowego i zwiększenie jego skali, co przyczyni się do znaczących oszczędności w sektorze finansów publicznych i budżetach domowych milionów Polaków.
- Zwiększenie zaangażowania państwa na rzecz edukacji ekonomicznej i finansowej społeczeństwa, kluczowego czynnika decydującego o zdolności rozpoznawania szans, wyzwań i zagrożeń stojących przed każdym obywatelem i przedsiębiorcą .
- Ważnym problemem stało się utworzenie krajowego ośrodka studiów strategicznych, służącego kompetentną ekspertyzą na potrzeby organów państwa i przedsiębiorców w sprawach o kluczowym znaczeniu dla rozwoju Polski, ale też Europy.
Ad. 1 – Budowa wizerunku Polski jako kraju wiarygodnego, praworządnego i stabilnego o wysokiej zdolności inwestycyjnej. Konsekwentny program redukcji długu publicznego i deficytu budżetowego oraz uzgodnienie kilku kluczowych programów rozwojowych Polski
- Opracowanie i wdrożenie kompleksowego programu naprawy finansów publicznych, ukierunkowanego na zmianę struktury dochodów i wydatków z budżetu państwa oraz oszczędne zarządzania finansami publicznymi. Zwiększenie transparentności wydatków, zwiększenie wydatków prorozwojowych, w szczególności z wykorzystaniem formuły partnerstwa publiczno-prywatnego przy jednoczesnym ograniczaniu wydatków socjalnych. Zmiany w zasadach ubezpieczeń rolników. Przebudowa systemu funkcjonowania służby zdrowia. Podwyższanie wielu emerytalnego dla kobiet i mężczyzn. Eliminacja lub ograniczenie przywilejów emerytalnych dla służb mundurowych i dla wybranych zawodów. Przywrócenie racjonalnych zasad w zakresie nakładania składki rentowej.
- Redukcja deficytu budżetowego i stopniowe obniżanie relacji długu publicznego do PKB. Finansowanie potrzeb pożyczkowych państwa głównie przez emisję obligacji na rynku lokalnym. Opracowywanie wieloletnich budżetów w celu wskazania celu i dróg dochodzenia do celów wieloletnich. Racjonalna polityka w kluczowych dla rozwoju kraju sektorach – wzrost nakładów na nowoczesną infrastrukturę, w tym na gospodarkę opartą na wiedzy, szerokopasmowy Internet, dostosowanie szkolnictwa do potrzeb gospodarki, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, przebudowa przemysłu zbrojeniowego w celu dostosowania go do potrzeb nowoczesnej armii.
- Poprawa warunków i bezpieczeństwa prowadzenia biznesu – wprowadzenie zmian podatkowych zachęcających do inwestowania oraz do podnoszenia aktywności zawodowej obywateli. Usuwanie barier administracyjnych prowadzenia działalności gospodarczej. Wspieranie współpracy między biznesem, nauką i samorządem lokalnym. Aktywne działanie państwa w zakresie systemu poręczeń i gwarancji kredytowych dla biznesu. Usprawnienie postępowań prokuratorskich i sądowych, zwłaszcza w zakresie spraw cywilnych, przymusowego dochodzenia roszczeń.
- Opracowanie stopniowej, wiarygodnej drogi dochodzenia do strefy euro
Ad. 2 – Likwidacja barier w obrocie gospodarczym, stworzenie zachęt dla inwestycji i zakładania nowego biznesu dla Polaków i inwestorów zagranicznych.
- Podniesienie poziomu transparentności w obrocie gospodarczym poprzez wprowadzenie możliwości udostępniania informacji gospodarczych o wierzytelnościach publicznoprawnych (podatki i opłaty lokalne, wszelkie opłaty administracyjne, opłaty sądowe, a także grzywny, mandaty i kary pieniężne, niezapłacone składki ZUS) w ustawie o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.
- Zmiany w przepisach podatkowych (podatek PIT i CIT) umożliwiające faktyczną restrukturyzację zobowiązań dłużnika, usprawnienie procesu egzekucji z nieruchomości, poprawa efektywności pracy komorników sądowych. Zwiększenie efektywności pracy sądów i przyśpieszenie ich informatyzacji.
- Usunięcie barier w rozwoju bankowości spółdzielczej m.in. poprzez zniesienie istniejących w ustawie o funkcjonowaniu banków spółdzielczych i bankach zrzeszających barier związanych m.in. z ograniczonym katalogiem czynności bankowych, specjalnymi procedurami w zakresie reprezentacji banku czy też ograniczeń terytorialnych w zakresie działania banków spółdzielczych oraz niemożliwości dokonania podziału banku.
- Wprowadzenie instytucji Centralnego Rejestru Rachunków Bankowych. Wprowadzenie instytucji rachunku wspólnego dla przedsiębiorców. Doprecyzowanie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym i kodeksu spółek handlowych odnośnie grupy spółek (prawo holdingowe).
- Usprawnienie postępowania w sprawie upadłości konsumenckiej oraz racjonalizacja przepisów postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.
Ad. 3 – Mechanizmy zachęcające do umacniania potencjału polskich instytucji finansowych, które m.in. poprzez budowę własnych kapitałów i rozwój długoterminowego oszczędzania – na cele mieszkaniowe, edukacyjne, emerytalne i zdrowotne będą zdolne do finansowania rozwoju w większym stopniu o zasoby krajowe
- Rozwiązania prawne pozwalające na zmianę struktury terminowej pasywów i aktywów, umożliwiające dostosowanie zapadalności aktywów do długości źródeł ich finansowania. Zapewnienie polskim bankom dostępu do bardziej różnorodnych źródeł refinansowania działalności i zwiększenie stabilności sektora finansowego.
- Stworzenie możliwości pozyskiwania długoterminowego finansowania poprzez emisję papierów dłużnych w formie sekurytyzacji „zdrowych” aktywów bankowych, w tym kredytów hipotecznych. Zmiany legislacyjne zmierzających w kierunku usprawnienia transferu zabezpieczeń wierzytelności hipotecznych oraz nowelizacja w ustawie o podatku dochodowym dla osób prawnych w zakresie ujednolicenia momentu opodatkowania przychodów oraz kosztów wynikających z przeprowadzonej przez bank sekurytyzacji.
- Wprowadzenie regulacji umożliwiającej emisję listów zastawnych przez banki komercyjne wzorem innych krajów europejskich.
- Nowelizacja ustawy o obligacjach zmierzająca między innymi w celu ułatwienia emisji obligacji przychodowych oraz wprowadzenie przepisów umożliwiających bankom- agentom emisji obligacji korporacyjnych i komunalnych, bezpośredni dostęp do rynku kapitałowego (bez obowiązkowego pośrednictwa domów maklerskich).
Ad. 4 – Spójne i długookresowe programy rozwoju budownictwa mieszkaniowego, indywidualnego, czynszowego i socjalnego.
- Opracowanie rozwiązań zachęcających gospodarstwa domowe do długoterminowego, systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe, pozwalające na rozwijanie konserwatywnych modeli prowadzenia biznesu w oparciu o bankowość specjalistyczną – kasy oszczędnościowo-budowlane. System kas oszczędnościowo-budowlanych mógłby, wzorem innych krajów, zostać także wykorzystany do oszczędzania na cele edukacyjne, emerytalne i zdrowotne. Sektor bankowy zabiega o rozwiązania pobudzające skłonność do oszczędzania, ponieważ konieczna jest również zmiana struktury krajowych oszczędności i znaczący wzrost udziału długoterminowych pasywów, co w konsekwencji ograniczy presję na import kapitału z zagranicy i w większym stopniu zapewni wewnętrzne źródła finansowania rozwoju budownictwa.
- Stworzenie ram prawnych pozwalających na upowszechnienie emisji długoterminowych instrumentów zabezpieczonych wierzytelnościami hipotecznymi (nowelizacja Ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych) w celu zwiększenia wewnętrznej bazy kapitałowej, umożliwiającej dalsze finansowanie akcji kredytowej. Zmiany w tym zakresie powinny umożliwić działającym już specjalistycznym bankom hipotecznym emisję listów zastawnych w oparciu o portfele hipoteczne innych banków (także sekurytyzację „zdrowych” aktywów bankowych w formule subpartycypacji).
- Wdrożenie praktycznych zasad gwarantujących bezpieczeństwo finansowe dla wszystkich uczestników rynku – nabywców nieruchomości, deweloperów i banków, co pozytywnie wpłynie na rozwój sektora budownictwa i zwiększy skalę finansowania deweloperów przez banki. Konsekwentny rozwój planów zagospodarowania przestrzennego, pozwalających na lokalizację inwestycji.
- Zmiany zasad ochrony lokatorów oraz stworzenie systemu zachęt podatkowych dla inwestorów prywatnych i instytucjonalnych, umożliwiających rozwój komercyjnego budownictwa czynszowego.
Ad. 5 – Wypracowanie i wdrożenie efektywnego mechanizmu poręczeń i gwarancji, które poprzez podział ryzyka między uczestników rynku wspomagałyby rozwój finansowania podmiotów gospodarczych w szczególności tych, które znajdują się w początkowych fazach wzrostu oraz które podejmują projekty innowacyjne i rozwojowe.
- Opracowanie systemu poręczeń i gwarancji uwzględniającego wszystkie formy i rodzaje aktywności gospodarczej, podlegającego jednemu Ministerstwu, pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. W szczególności system powinien zostać zaadresowany do małych i średnich przedsiębiorców oraz rolników indywidualnych, ze względu na trudność tych grup w pozyskiwaniu finansowania zewnętrznego.
- Nowy system powinien być komplementarny pod względem instytucjonalnym – powinien uwzględniać ogólnopolską, centralną instytucję poręczeniową (odpowiedzialną za elementy systemowe: tj. stabilność, największe i/lub najtrudniejsze transakcje, nadzór, sprawozdawczość, IT, płynność, badania, szkolenia, promocję), posiadającą gwarancje Skarbu Państwa oraz włączyć istniejącą sieć lokalnych i regionalnych funduszy poręczeń kredytowych (zasilanych w latach 2004-2013 poważnymi środkami publicznymi), które obsługiwałby mniejsze transakcje, w tym przede wszystkim MŚP i rolników indywidualnych. W skład systemu mogłyby wejść tylko te lokalne i regionalne fundusze poręczeniowe, które spełniałyby warunki przejrzystości, bezpieczeństwa i ładu korporacyjnego, przy jednoczesnym zachowaniu i poszanowaniu ich zróżnicowania w zakresie strategii operacyjnych, dostosowanych do potrzeb lokalnych rynków. Nowy system powinien oferować zarówno poręczenia indywidualne, jak i portfelowe. Niezbędne jest także rozwinięcie instrumentów reporęczeniowych.
- Podstawową misją systemu poręczeń i gwarancji jest zabezpieczanie ryzyka, a w razie jego realizacji – absorpcja strat. Stąd polityka dotycząca ryzyka w nowym systemie systemu powinna stwarzać instytucjom poręczeniowym możliwość prowadzenia efektywnej działalności i kontynuowanie udzielania poręczeń także w okresie spowolnienia gospodarczego lub warunkach kryzysu w celu przeciwdziałania jego negatywnym skutkom. Zakaz ponoszenia określonych strat w kapitale poręczeniowym stanowi dziś poważną barierę w rozwoju poręczeń.
- Dla efektywności wsparcia systemu poręczeń kredytowych konieczna jest analiza i wybór optymalnych rozwiązań w zakresie pomocy publicznej. Pożądane jest prowadzenie działalności poręczeniowej wspieranej ze środków państwowych w formule pomocy publicznej dopuszczalnej przepisami UE oraz niezwłocznej notyfikacji odpowiedniego programu rządowego w Komisji Europejskiej, co powinno pozwolić na uproszczenie systemu oraz obniżenie kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców. Jednocześnie polski Rząd powinien zabiegać na forum europejskim o kontynuowanie i rozwijanie programów i inicjatyw unijnych umożliwiających stosowanie w Polsce zewnętrznych instrumentów poręczeniowo-gwarancyjnych, niewymagających stosowania reżimu pomocowego.
- Podjęcie prac nad odrębną regulacją ustawową „poręczenia kredytowego”.
Ad. 6 – Zbudowanie systemu promocji polskiej przedsiębiorczości poza granicami naszego kraju.
- Niezbędne jest stworzenie spójnej struktury dla instytucji promujących polską gospodarkę. Obecnie promocja ta jest organizowana niezależnie przez szereg instytucji PARP, PAIZ, MG, MSZ . Przy konsolidacji środków i programów, może okazać się, że pieniędzy nie jest wcale za mało, a efekty będą znacznie wyższe niż obecnie. Kontynuacja prac w ramach Rady Rozwoju Eksportu przy Ministrze Gospodarki.
- Stała poprawa jakości kadr polskich służb zagranicznych – mniej urzędników więcej energicznych animatorów. Szerzej należy wykorzystywać menedżerów i ekspertów ze sfery biznesu.
- Opracowanie standardowej procedury organizacji „wsparcia gospodarczego” przy okazji oficjalnych wizyt zagranicznych Premiera i Prezydenta.
- Uruchomienie „akademii eksportu” przy wsparciu finansowym PARP i MG, z programem skierowanym głównie do sektora MSP.
Ad. 7 – Upowszechnienie realizacji projektów gospodarczych i społecznych w drodze wspólnych przedsięwzięć osób prywatnych oraz władz publicznych – Partnerstwo Publiczno Prywatne.
- Opracowanie jednolitych standardów dla projektów realizowanych w formule Partnerstwa Publiczno-Prywatnego opartych o dobre praktyki z kraju i zagranicy.
- Uproszczenie obowiązujących przepisów w zakresie Partnerstwa Publiczno-Prywatnego – rezygnacja z niepotrzebnych regulacji i zmiana zakresu odpowiedzialności partnerów (wyłącznie przepisów Prawa Zamówień Publicznych z formuły PPP), przyjęcie podejścia rynkowego, opartego o sprawdzone rozwiązania cywilnoprawne, zwiększenie swobody w zakresie doboru podwykonawców, wprowadzenie wymogu zawierania umów na czas określony, włączenie banków finansujących przedsięwzięcia w charakterze konsultanta w trakcie całego procesu realizacji.
- Działania stymulujące kooperację w zakresie realizacji przedsięwzięć w formule PPP, zachęcające podmioty publiczne i prywatne do współpracy i podziału ryzyka. Wsparcie działań odpowiednią kampanią informacyjną i szkoleniami dla kadr realizujących projekty.
Ad. 8 – Rozwój obrotu bezgotówkowego i zwiększenie jego skali – oszczędności dla budżetu państwa i gospodarstw domowych oraz zwiększenia tempa obrotu gospodarczego
- Upowszechnienie skali obrotu bezgotówkowego w gospodarce oraz zmniejszenie kosztów związanych z obsługą kasową i obiegiem gotówki poprzez wykorzystanie płatności bezgotówkowych w instytucjach sektora publicznego i przedsiębiorstwach – w szczególności w przypadku wierzycieli masowych (upowszechnienie polecenia zapłaty). Usunięcie barier regulacyjnych i wprowadzenie niezbędnych zmian w obowiązujących przepisach prawnych dotyczących pieniądza elektronicznego i bezgotówkowych form płatności. Zwiększenie funkcjonalności, bezpieczeństwa i zakresu wykorzystywania rachunków bankowych, kart płatniczych oraz innych bezgotówkowych instrumentów płatniczych (m.in. wystandaryzowanie funkcjonalności karty miejskiej). Zmiana struktury opłat interchange dla szczególnych rodzajów akceptantów i płatności oraz dostosowanie tych opłat docelowo do średniego poziomu w Unii Europejskiej Dostosowanie polityki cenowej banków za usługi związane z obrotem bezgotówkowym do zwiększonej liczby osób i podmiotów korzystających z tych usług. Uwzględnienie działań mających na celu zwiększenie obrotu bezgotówkowego w krajowym planie przygotowania do przystąpienia Polski do strefy euro.
- Rozbudowa infrastruktury związanej z obrotem bezgotówkowym (m.in. bankomatów, terminali POS, Internetu), umożliwiającej powszechne dokonywanie płatności bezgotówkowych, w szczególności w instytucjach publicznych oraz placówkach handlowo-usługowych z dominującą rolą mikropłatności, kwalifikowanych nie tylko jako pieniądz elektroniczny. Rozwój terminali samoobsługowych pozwalających na dokonanie płatności w lokalach banków z dostępem przez 24 godziny. Zwiększenie bezpieczeństwa i zakresu funkcjonalności bankomatów oraz umożliwienie bezpłatnego z nich korzystania przez klientów każdego z banków.
- Pogłębienie wiedzy o obrocie bezgotówkowym oraz budowanie zaufania do gospodarki elektronicznej, bankowości elektronicznej i zakupów przez Internet oraz poszerzenie grona osób wykorzystujących Internet dla dokonywania płatności. Działania edukacyjne i promocyjne w zakresie obrotu bezgotówkowego skierowane do: dzieci, młodzieży i studentów, nauczycieli, społeczeństwa, osób starszych, osób niepełnosprawnych, osób o niskich dochodach lub bezrobotnych, przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych izb obrachunkowych, pracowników banków, świadczeniodawców (pracodawców), sprzedawców/akceptantów bezgotówkowych instrumentów płatniczych oraz poszerzenie wiedzy wśród klientów banków na temat praw w zakresie bezgotówkowych instrumentów płatniczych oraz bankowych usług płatniczych.
- Ograniczenie wykluczenia finansowego poprzez wprowadzenie bezpłatnych lub tanich rachunków bankowych i popularyzacja korzystania z bezgotówkowych instrumentów płatniczych wśród osób o niskich dochodach, należących do kategorii osób starszych (powyżej 65 roku życia), mieszkańców mniejszych miast i wsi, osób niepełnosprawnych i osób bezrobotnych, a także wśród młodzieży powyżej 13 roku życia i studentów nieposiadających dotąd rachunku bankowego.
Ad. 9 – Zwiększenie zaangażowania państwa na rzecz edukacji ekonomicznej i finansowej społeczeństwa, kluczowego czynnika decydującego o zdolności rozpoznawania szans, wyzwań i zagrożeń stojących przed każdym obywatelem i przedsiębiorcą
- Rewizja istniejących programów nauczania z zakresu przedsiębiorczości, finansów i ekonomii w szkołach gimnazjalnych i ponadgimazjalnych, rozszerzenie programu w tych dziedzinach z naciskiem na umiejętności praktyczne, pozwalające na poruszanie się w codziennych realiach ekonomicznych i zarządzanie osobistymi finansami. Systemowe kształcenie kadry nauczającej wiedzy o finansach na wszystkich poziomach kształcenia.
- Stworzenie standardów kształcenia w szkołach wyższych na kierunkach ekonomia, bankowość, finanse i rachunkowość – zwiększenie nacisku na zajęcia praktyczne, prowadzone przez praktyków i ekspertów, praktyki w instytucjach finansowych dostosowane do potrzeb przyszłych pracodawców. Zachęty dla organizacji pracodawców i przedsiębiorstw do partycypacji w programach praktyk.
- Popularyzacja wiedzy ekonomicznej wśród osób dorosłych z wykorzystaniem nowoczesnych kanałów komunikacji i mediów z naciskiem na zwiększenie praktycznych umiejętności i wiedzy potrzebnych klientom instytucji finansowych.
- Tworzenie ram prawnych umożliwiających włączenie się najszerszych grup społecznych do pełnoprawnego uczestniczenia w życiu społeczno-gospodarczym kraju, wspieranie programów edukacji finansowej dla osób o niskich dochodach oraz innych wykluczonych finansowo, w tym programów realizowanych przez instytucje pozarządowe.
Ad.10 – Utworzenie krajowego ośrodka studiów strategicznych opracowującego plany i analizy na potrzeby podejmowania decyzji przez Rząd i Parlament
- Przygotowywanie analiz i raportów dotyczących zdarzeń i kierunków zmian w sytuacji gospodarczej i społecznej Europy i Świata.
- Proponowanie średnio i długookresowych programów strategicznych rozwoju Polski ze szczególnym naciskiem na elementy konkurencyjności i innowacyjności
- Analizowanie zagrożeń i proponowanie rozwiązań w rozmaitych możliwych scenariuszach przyszłych wydarzeń
- Oceną skutków wprowadzania niektórych, najważniejszych z punktu widzenia strategicznych interesów Polski, rozwiązań legislacyjnych
Źródło: Związek Banków Polskich