Według wstępnych szacunków w styczniu odnotowaliśmy trzecie z rzędu ujemne saldo wpłat i umorzeń. Tym razem inwestorzy wycofali z funduszy zarządzanych przez krajowe TFI o blisko 11,3 mld PLN więcej, niż do nich wpłacili. To niemal 1/3 kwoty, która wpłynęła do krajowych funduszy w całym 2007 roku (30,6 mld PLN).
Początek 2008 roku zapisał się w historii branży funduszy inwestycyjnych, jako jeden z najgorszych miesięcy. Poszukując na przestrzeni kilkunastoletniej historii równie słabych okresów, musielibyśmy się cofnąć o wiele lat. Z punktu widzenia dynamiki aktywów, najgorzej prezentuje się styczeń 2001, gdy wartość zgromadzonych środków zmniejszyła się na przestrzeni miesiąca o 1/4. Jednak wówczas przyczyny spadku aktywów miały zupełnie inny charakter. Wynikały one bowiem z faktu wycofania przez inwestorów instytucjonalnych środków z funduszy pieniężnych i gotówkowych, które wraz z uszczelnianiem systemu fiskalnego utraciły przewagę dotyczącą opodatkowania inwestycji. Rekordzistą okazał się wówczas nieistniejący już fundusz Arka Bieżący Dochód2 Specjalistyczny OFI, którego aktywa w wyniku umorzeń w ciągu jednego miesiąca spadły -98,6%.
Gorsze od tegorocznego stycznia okazały się również marzec 1995 (-16,6%) oraz sierpień 1998 (-17,1%). Oba łączy równie trudna sytuacja na rynkach akcji. W sierpniu 1998 mieliśmy do czynienia z apogeum kryzysu azjatyckiego, w wyniku którego WIG stracił w ciągu miesiąca -29%, czyli dwukrotnie więcej niż w styczniu 2008. Z kolei w marcu 1995 indeks tracił znacznie mniej, jednak wówczas równie istotną rolę odegrały emocje. Po niezłym początku roku wielu inwestorów posiadających jednostki jedynego wówczas na rynku funduszu Pioneer Zrównoważony FIO liczyło na to, że skończyła się bessa, która w ciągu 12 miesięcy zmniejszyła wartość indeksu WIG o 2/3. Nie wytrzymali jednak oni presji gdy okazało się, że marcu indeks ruszył znowu w dół ustanawiając swoje nowe roczne minimum. Jak się później okazało – był to koniec kilkunastomiesięcznych spadków, a umorzenia miały miejsce w absolutnym dołku giełdowej koniunktury.
W styczniu największy spadek aktywów odnotowały fundusze akcji polskich (-29,3%) oraz akcji zagranicznych (-25,5%). W pierwszym przypadku spadek dotknął w równiej mierze fundusze specjalizujące się w inwestycjach w akcje małych i średnich spółek (AKP_MS), oraz te o bardziej szerokiej polityce inwestycyjnej (AKP_UN).
W przypadku funduszy zagranicznych, największy spadek odnotowaliśmy w przypadku produktów inwestujących na europejskich emerging markets (AKZ_NE) oraz w dość licznej grupie pozostałych funduszy (AKZ_XX).
Styczeń zakończyły z mniejszymi aktywami również krajowe fundusze hybrydowe: mieszane (spadek o -23,7%) oraz stabilnego wzrostu (spadek o -17,8%).
Po przeciwnej stronie zestawienia znajdziemy fundusze gotówkowe i pieniężne (RPP_UN), których aktywa wzrosły o rekordowe w styczniu +43%. Dzięki tej dynamice, uprawnioną wydaje się być teza o tym, że dość znaczna część inwestorów dokonała jedynie konwersji z funduszy zaangażowanych choćby częściowo na rynkach akcji, właśnie do funduszy pieniężnych i gotówkowych. Dzięki temu, w ciągu miesiąca, udział 26 produktów z grupy (RPP_UN) w ryku skoczył z 6,2% do 10,6%.
Warto również zwrócić uwagę na wzrost aktywów funduszy dłużnych złotowych o +10,1%. To wprawdzie trzeci przypadek wzrostu wartości zarządzanych przez nie środków na przestrzeni roku, jednak po raz pierwszy od grudnia 2004 miesięczna dynamika przekroczyła barierę 10%. Choć z uwagi na inną sytuację monetarną trudno o bezpośrednie analogie to ciekawym może się okazać fakt, iż owa grudniowa zwyżka aktywów zapoczątkowała 3 lata temu kilkumiesięczną tendencję powrotu zainteresowania Polaków do funduszami dłużnymi. W wyniku tego, w ciągu kolejnego półrocza zgromadzone w nich aktywa wzrosły o ponad 50%.
Mimo dodatniej dynamiki aktywów w skali 12 miesięcy liczonej dla całego rynku funduszy, w przypadku kilku segmentów odnotowaliśmy w tym okresie spadek zarządzanych środków. Największy dotyczy funduszy z ochroną kapitału, które w styczniu 2008 zarządzały niespełna 4 mld PLN, co stanowiło o ponad 1/5 aktywów mniej, niż 12 miesięcy wcześniej. Główny ciężar spadku spoczywał na produktach powiązanych z polskim rynkiem akcji, natomiast aktywa funduszy powiązanych z instrumentami zagranicznymi wzrosły o 9%. Druga grupa o największej ujemnej dynamice to fundusze dłużne, których aktywa netto zmniejszyły się na przestrzeni roku o -14%. W sumie niewiele mniej, bo 1/10 wartości zarządzanych środków, straciły fundusze stabilnego wzrostu. Stało się to za sprawą produktów krajowych, bowiem fundusze związane z zagranicznymi rynkami akcji, w których spadek był znacznie głębszy, mają dla grupy SWP marginalne znaczenie.