– Wyegzekwowanie tego długu jest nierealne. Zadłużenie to powstało wskutek praktyk banku, które nie mają oparcia w przepisach – podkreśla posłanka Gabriela Masłowska, współautorka projektu ustawy mającej znowelizować przepisy o spłacie starych kredytów mieszkaniowych.
Uwikłani w kredyty
Hiperinflacja u schyłku PRL wymusiła zmianę zasad kredytowania budownictwa. Od 1 stycznia 1990 r. oprocentowanie kredytów nie było już sztywno ustalane przez państwo. Zniesiono preferencyjne stawki oprocentowania oraz częściowe umarzanie kredytów. W zamian pojawiły się nowe formy wsparcia w spłacie kredytów. Polegały one na limitowaniu wysokości oprocentowania stosowanego przez banki, ograniczeniu wysokości raty czy przejściowym wykupieniu odsetek naliczanych przez państwo. Nie oznaczało to, że banki mogły jednostronnie ustalać, czy zmieniać postanowienia umów kredytowych. Interpretacje przepisów, a także praktyki banków sprawiły, że zadłużenie mimo wpłat ulegało zwiększeniu.
Płać dwa razy
– Niektórzy spłacili już dwu- lub nawet trzykrotnie koszty budowy. Na wykazywane jeszcze zadłużenie z tytułu kapitału mogło mieć wpływ niewłaściwe rozliczanie spłacanego zadłużenia. Wykazywana kwota skapitalizowanych odsetek bankowych zawyżona jest również o odsetki dotyczące umów kredytowych zawartych do 31 grudnia 1989 r., których państwo nie wykupiło, mimo że zobowiązuje je do tego ustawa – mówi Jaromir Gazy z Krajowego Związku Lokatorów i Spółdzielców.
Kwotę udzielonych kredytów i wielkość dokonanych spłat można oszacować na podstawie danych o zadłużeniu, analizie przepisów i odtworzeniu okoliczności, które kształtowały koszty budowy w latach 1989–1992, a także wartościach ceny metra kwadratowego. Wynika z nich, że dług z tytułu kredytów starego portfela w 1992 roku wynosił ok. 3,4 mld zł, a banki ze Skarbu Państwa i od spółdzielców dostały już dziesięciokrotnie więcej.
Czy wg ekspertów banki miały prawo do swobodnego naliczania odsetek przejściowo wykupionych ze środków budżetowych od odsetek bankowych ? Dlaczego Ministerstwa Infrastruktury i Finansów mogą mieć problemy ze sprawdzeniem prawidłowości naliczanego zadłużenia ? Co przewiduje nowelizacja przepisów ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych ?
Adam Makosz
Więcej: Gazeta Prawna 7.10.2008 (196) – str.10