Mimo, że przepisów dotyczących ulgi odsetkowej nie ma już w ustawie o PIT, osoby, które nabyły prawo do ulgi wcześniej powinny stosować te przepisy w brzmieniu obowiązującym do końca 2006r. Ustawa nowelizująca ustawę o PIT stanowi bowiem, że podatnikom, którym w latach 2002-2006 został udzielony kredyt dający prawo do odliczeń w ramach ulgi odsetkowej, przysługuje prawo do odliczeń do czasu spłaty kredytu, ale nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2027r.
Chcąc skorzystać z ulgi odsetkowej podatnicy powinni więc pamiętać o ograniczeniach dotyczących możliwości skorzystania z ulgi. Jedno z takich wyłączeń dotyczy korzystania przez podatnika lub jego małżonka z odliczeń w ramach tzw. dużej ulgi budowlanej. Problem ten może dotyczyć zarówno podatników, którzy jeszcze nie skorzystali z odliczeń w ramach ulgi, tj. zaciągnęli kredyt do końca 2006r., ale prawo do skorzystania z odliczenia uzyskają w przyszłości, np. po wybudowaniu budynku jak również podatników, którzy już korzystają z odliczeń, ale zawrą związek małżeński z osobą, która korzystała z dużej ulgi budowlanej.
Przede wszystkim należy wskazać z jakimi odliczeniami była związana duża ulga budowlana i w związku z tym skorzystanie z jakich odliczeń nie daje prawa do skorzystania z ulgi odsetkowej:
1. zakup gruntu lub odpłatne przeniesienie prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku mieszkalnego (Trzeci Urząd Skarbowy w Lublinie, 24 listopada 2004r, D-1/415/792/2004),
2. budowa budynku mieszkalnego (Pierwszy Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście, 10 maja 2005r., 1435/FO3/415-73/05/KSW),
3. wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej (Urząd Skarbowy w Mikołowie, 20 kwietnia 2006r., PD.I-415-21-06-AK; Pierwszy Urząd Skarbowy w Poznaniu, 6 kwietnia 2005r., PF-4/ 415/20/05),
4. zakup nowowybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej,
5. nadbudowa lub rozbudowa budynku na cele mieszkalne,
6. przebudowa strychu, suszarni albo przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne oraz wykończenie lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego lokalu (Urząd Skarbowy w Starachowicach, 10 sierpnia 2005r., PDF 411-415/10/05),
7. systematyczne gromadzenie oszczędności na rachunku oszczędnościowo-kredytowym w banku prowadzącym kasę mieszkaniową, według zasad określonych w odrębnych przepisach.
Powyższe regulacje nie budzą w zasadzie większych wątpliwości – podatnik korzystający w przeszłości z któregoś z powyższych odliczeń nie może korzystać z odliczeń w ramach odsetkowej. Co gorsze, ograniczenie to dotyczy także małżonków osób, które korzystały z powyższych odliczeń. Przedmiotowe wykluczenie ma bowiem charakter „małżeński”, co oznacza, że prawa do ulgi odsetkowej pozbawia fakt, gdy jeden z aktualnych małżonków korzystał z dużej ulgi budowlanej także przed zawarciem związku małżeńskiego. Oznacza to więc, że wstępując w związek małżeński z osobą, która wykorzystała już dużą ulgę budowlaną, samemu nie będzie można skorzystać z ulgi odsetkowej po wspólnym zaciągnięciu kredytu. Takie regulacje wydaja się być niesprawiedliwe, gdyż gdyby dana osoba nie zawarła związku małżeńskiego, to mogłaby korzystać z odliczeń.
Urzędy skarbowe są jednak nieugięte (Pierwszy Urząd Skarbowy w Poznaniu, 6 listopada 2006r., PD-2/415/246/06; Urząd Skarbowy w Zamościu, 2 marca 2006r., PO I-415/3/06; Urząd Skarbowy Poznań-Wilda, 29 marca 2005r., DD-415/10/05; Drugi Urząd Skarbowy w Szczecinie, 7 marca 2005r., DM/415-10-6/N/05). W omawianej kwestii nie ma znaczenia fakt, czy pomiędzy małżonkami istnieje rozdzielczość czy wspólność majątkowa (Urząd Skarbowy w Legionowie, 19 grudnia 2006r., 1409/PDFPP/413-i-33/06/MW; Drugi Urząd Skarbowy w Gdyni, 18 marca 2005r., PW-2/005-0001/I/469/05).
Nie jest także możliwa kontynuacja odliczeń ulgi odsetkowej, jeżeli podatnik zaciągnął kredyt i dopiero później zawarł związek małżeński. Za rok podatkowy, w którym zawarto związek małżeński, osoba taka możne odliczyć odsetki spłaconych odsetek do dnia zawarcia związku małżeńskiego (Izba Skarbowa w Warszawie, 23 sierpnia 2005r., 1401/FB/005-467/JO/05).
Urzędy skarbowe wskazują także, że za osobę korzystającą z dużej ulgi budowlanej można uznać także małżonka, który nie był właścicielem nieruchomości, z którą związana była ulga, a który rozliczał się wspólnie z byłym małżonkiem, z którym pozostawał we wspólności majątkowej. Przez odliczenie od łącznego dochodu małżonków wydatków mieszkaniowych korzystał z ulgi budowlanej. Duża ulga budowlana w zakresie budowy budynku mieszkalnego była bowiem niezależna od posiadania prawa własności do nieruchomości przez każdego ze wspólnie rozliczających się małżonków (Izba Skarbowa w Rzeszowie, 9 stycznia 2007r., IS.I/1/4150/37/06).
Jak już wspomniano przedmiotowe ograniczenie ma wyłącznie charakter małżeński, tak więc w przypadku wzięcia przez daną osobę kredytu wspólnie z innymi osobami (np. rodzicami, narzeczonym), które korzystały wcześniej z odliczeń w ramach dużej ulgi budowlanej, nie ogranicza to prawa podatnika do skorzystania z ulgi odsetkowej (Pierwszy Urząd Skarbowy w Poznaniu, 25 maja 2005r., PF-2/415/120a/05; Urząd Skarbowy w Mysłowicach, 25 marca 2004r., NUS PDII/6/415/9/2004).
Podatnicy, którzy nie mają prawa do skorzystania z ulgi odsetkowej, ponieważ odliczyli wcześniej dużą ulgę budowlaną albo którzy utracili prawo do odliczeń, ponieważ wstąpili w związek małżeński z osobą, która korzystała z tej ulgi, nie stoją jednak na straconej pozycji. Istnieje możliwość skorzystania z ulgi odsetkowej, ale pod warunkiem, że podatnicy lub ich małżonkowie dokonają zwrotu wcześniejszych odliczeń. W takim wypadku konieczne jest dokonanie korekty zeznań podatkowych za lata, w których korzystało się z ww. odliczeń mieszkaniowych oraz uregulowanie zaległych zobowiązań podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę. Jest to bez wątpienia uciążliwe, ale w wielu przypadkach odliczenia w ramach ulgi odsetkowej mogą okazać się korzystniejsze dla podatników niż odliczenia w ramach dużej ulgi budowlanej.
Możliwość złożenia korekt i zwrotu dużej ulgi budowlanej, w celu skorzystania z ulgi odsetkowej potwierdzają powszechnie urzędy skarbowe (Urząd Skarbowy w Nysie, 27 września 2005r., PD/415-35/05; Urząd Skarbowy Kraków-Śródmieście, 24 czerwca 2005r., PB2-415-28-05-AG; Pierwszy Urząd Skarbowy w Kielcach, 31 maja 2005r., OG/005/60/PDII/18/2005; Urząd Skarbowy Warszawa-Targówek, 5 listopada 2004r., US37/ZDF/415/57/2004).
Podatnicy powinni jednak szczegółowo przeanalizować, które rozwiązanie będzie dla nich bardziej opłacalne. W ramach dużej ulgi budowlanej można było maksymalnie odliczyć 35.910 zł i zwrot tej kwoty wraz z odsetkami byłby dla podatników niewątpliwie dużym obciążeniem. Przykładowo zwracając odliczenia z 2002r. o wartości 1000 zł należałoby zapłacić ok. 605 zł odsetek (obliczenia na dzień 02.01.2008r.). Biorąc natomiast kredyt na 212.870 zł (limit kredytu, od którego odsetki można odliczać, począwszy od rozliczenia za 2008r.) na 20 lat, przy oprocentowaniu 5%, podatnik musiałby w sumie za ten okres zapłacić ok. 124.000 zł odsetek (przy założeniu spłacania równych rat), co po skorzystaniu z ulgi odsetkowej daje korzyść podatkową w wysokości ok. 23.500 zł. Należy jednak pamiętać, że ta kwota jest rozłożona aż na 20 lat. W efekcie zwrot dużej ulgi budowlanej będzie korzystny, jeżeli podatnik, tylko w niewielkim stopniu skorzystał z tych odliczeń.
Podatnicy powinni zwrócić także uwagę, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Do 31.12.2008r. przedawnią się więc zobowiązania podatkowe z 2002r. Przepisy nie dopuszczają możliwości składania korekt deklaracji, jeżeli zobowiązanie podatkowe już się przedawniło. Tym samym podatnicy, którzy korzystali z odliczeń w ramach dużej ulgi budowlanej nie mają możliwości zrzeczenia się odliczeń dokonanych przed rokiem 2002, co jednocześnie wyklucza możliwość skorzystania z ulgi odsetkowej (Urząd Skarbowy w Starachowicach, 10 sierpnia 2005r., PDF 411-415/10/05; Trzeci Urząd Skarbowy w Lublinie, 24 listopada 2004r, D-1/415/792/2004).
W związku z dużą ulga budowlaną należy zauważyć, że w niektórych sytuacjach podatnicy byli zobowiązani do zwrotu dokonanych wcześniej odliczeń, np. w przypadku wycofania wkładów ze spółdzielni, zmiana przeznaczenia z mieszkalnego na użytkowy. Zdaniem urzędów skarbowych w takich okolicznościach podatnicy nie mają jednak możliwości skorzystania z ulgi odsetkowej, ponieważ w dalszym ciągu osoby te są osobami, które korzystały z dużej ulgi budowlanej (Urząd Skarbowy Warszawa-Bielany, 6 kwietnia 2004r, US32/PDL/415/28/04).
Reasumując należy uznać, że korzystanie z odliczeń w ramach tzw. dużej ulgi budowlanej przekreśla możliwość odliczenia odsetek od kredytu na cele mieszkaniowe w ramach ulgi odsetkowej. Ograniczenie to dotyczy też małżeństwa, jeżeli jeden z małżonków korzystał z dużej ulgi budowlanej. W takich okolicznościach podatnicy powinni zastanowić się, co jest dla nich korzystniejsze – odliczenia dokonane w ramach dużej ulgi budowlanej, czy odliczenia, których mogą dokonać w ramach ulgi odsetkowej. Jeżeli korzystniejsza jest w danym wypadku ta druga ulga, to podatnicy mogą złożyć korekty odpowiednich deklaracji i wpłacić zaległy podatek wraz z odsetkami. Należy jednak pamiętać, że możliwość taka istnieje tylko do czasu przedawnienia się zobowiązania podatkowego – w 2008r., możliwa jest więc korekta deklaracji nie starszych niż za 2002 r.