Pracownicy nie są jednak bezbronni. Mogą żądać przywrócenia do pracy w przypadku bezprawnego lub nieuzasadnionego zwolnienia oraz domagać się zawarcia umowy o pracę, zamiast kontraktu cywilnoprawnego.
Uważaj przy nawiązaniu
Szczególnie powinny uważać osoby, które nawiązują stosunek pracy z nowym pracodawcą.
Z powodu problemów finansowych firmy mogą chętniej zatrudniać pracowników na innej podstawie niż umowy o pracę, gdyż te najlepiej chronią podwładnych przed zwolnieniem. Umów cywilnoprawnych nie obowiązują okresy wypowiedzenia i nie trzeba uzasadniać ich rozwiązania. Z tej drugiej przyczyny firmy mogą też chętniej zawierać z pracownikami umowy terminowe, a nie na czas nieokreślony.
– Jeśli pracownik uzna, że pracodawca powinien z nim zawrzeć umowę o pracę, może wnieść powództwo do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy – mówi Agnieszka Lechmann-Filipiak, radca prawny i partner w Kancelarii DLA Piper Wiater.
Tłumaczy, że powództwo takie przysługuje też osobom, z którymi pracodawca rozwiązał już np. umowę zlecenia, ale chcą, aby sąd ustalił, że wcześniej łączył ich stosunek pracy, a nie kontrakt cywilnoprawny.
W takich sytuacjach pracownicy mogą też zgłosić skargę do Państwowej Inspekcji Pracy.
Premia według uznania
Nawiązując stosunek pracy, pracownicy muszą też zwracać uwagę na to, jak pracodawca ukształtował w proponowanej umowie zasady wynagradzania. W dobie kryzysu firmy mogą bowiem np. proponować pracownikom stosunkowo niską płacę zasadniczą (nie niższą od płacy minimalnej, czyli 1276 zł) oraz wysokie premie.
Kiedy pracownikowi przysługuje roszczenie o wypłatę premii? Jak można dochodzić swoich praw, jeśli firma zalega z wypłatą pensji ? Jakich składników wynagrodzenia pracodawca nie musi wypłacać w okresie ograniczenia produkcji-przestoju ? Czy przysługuje odprawa pieniężna przy zwolnieniu, jeśli pracownik nie przyjmie wypowiedzenia i nastąpi rozwiązanie umowy o pracę ? Jaki termin mają pracownicy od dnia doręczenia im wypowiedzenia umowy o pracę, by odwołać się od niego do sądu pracy ?
Łukasz Guza
Więcej: Gazeta Prawna 19.02.2009 (35) – str.2-3