Temat odpowiedzialności współmałżonków za długi zaciągnięte przez jednego z nich ma coraz większe znaczenie. Szczególnie, gdy zwiększa się dostępność kredytów i pożyczek.
Zdarza się, że małżonkowie w zaufaniu podpisują dokument podsunięty przez partnera bez zapoznania się z treścią i bez świadomości, że właśnie wyrazili zgodę na zaciągnięcie poważnego zobowiązania finansowego przez współmałżonka. Wynika to m.in. z braku wiedzy o konsekwencjach prawnych wynikających z takiej zgody. Co nam wtedy może grozić?
Gdy dług jest dochodzony w sądzie
W sytuacji, gdy wydano już tytuł egzekucyjny (nakaz zapłaty, wyrok, ugoda sądowa, a także inne tytuły wskazane w art. 777 k.p.c.) skierowany wyłącznie przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim, wierzyciel będzie mógł złożyć osobny wniosek o nadanie klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika.
Warunek konieczny
Aby sąd nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu przeciwko partnerowi osoby zadłużonej, wierzyciel powinien wykazać, że zobowiązanie powstało za jego zgodą. Inna okoliczność to zobowiązanie powstałe w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa wchodzącego do wspólnego majątku małżonków. Fakty te można potwierdzić dokumentem urzędowym, prywatnym lub orzeczeniem sądu zastępującym oświadczenie małżonka dłużnika o zgodzie na czynności zaciągnięcie zobowiązania.
Odpowiedzialność małżonka dłużnika będzie wtedy ograniczona w zależności od podstawy prawnej wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Gdy zapadnie decyzja sądu, komornik będzie mógł zająć tę część majątku małżonka dłużnika, która jest objęta wspólnością majątkową. W innym przypadku zajęte może zostać przedsiębiorstwo będące wspólną własnością obojga partnerów.
Ze wskazanego dokumentu urzędowego lub prywatnego musi w sposób jednoznaczny wynikać, że małżonek dłużnika wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania lub też potwierdził jego zaciągnięcie. W zależności od dokumentu, wymagane są określone dowody potwierdzające jego wiarygodność. Dokumenty prywatne ocenia sąd według uznania w oparciu o zebrany materiał. Dokumenty urzędowe są z domniemania uznawane za autentyczne oraz zgodne z prawdą.
Co zwalnia od odpowiedzialności
Uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika nie będzie możliwe, gdy dług został zaciągnięty przed powstaniem wspólności majątkowej, czyli zazwyczaj przed zawarciem małżeństwa. W zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności małżonek dłużnika może powoływać się na tzw. okoliczności wyłączające istnienie wspólności ustawowej w dacie powstania zobowiązania. Do okoliczności tych należą: orzeczenie unieważniające małżeństwo, orzeczenie rozwiązujące małżeństwo przez rozwód, czy też orzeczenie ustalające nieistnienie małżeństwa. Podobny skutek zostanie osiągnięty w przypadku przedstawienia umowy majątkowej ustanawiającej rozdzielność majątkową bądź też orzeczenia ustanawiającego rozdzielność majątkową przez sąd.
Warto wiedzieć
Osoby, które podpiszą umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową już po powstaniu zobowiązania nie ustrzegą się przed wspólną odpowiedzialnością. To bowiem czynność podjęta już po fakcie zaciągnięciu długu, która nie ma wpływu na dopuszczalność nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.
Warto również zwrócić uwagę, że czasem rozdzielność majątkowa powstaje z mocy samego prawa. Może być skutkiem ubezwłasnowolnienia, ogłoszenia upadłości przez jednego z małżonków oraz wydania orzeczenia o separacji. Okres utrzymywania się rozdzielności powstałej na skutek tych przyczyn kończy się z chwilą ich ustania. W chwili uchylenia ubezwłasnowolnienia, umorzenia, zakończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, a także z chwilą zniesienia separacji, między małżonkami na nowo powstaje wspólność majątkowa.
Suzana Zatoń,
aplikant radcowski w Kancelarii Prawnej RAVEN Krupa i Stańko sp.k. (Grupa KRUK)
Źródło: Kruk S.A.