Przy ubiegłorocznym rozliczeniu podatkowym ulga prorodzinna okazała się prawdziwą gratką dla podatników. Podobnie będzie w tym roku. Skorzystanie z ulgi skutkuje odczuwalnym wsparciem domowego budżetu. Niestety, dużo jest prawdy w stwierdzeniu, że ulgę prorodzinną w pełnej wysokości mogą wykorzystać jedynie osoby najlepiej zarabiające.
Kto ma prawo
Prawo do skorzystania przy rozliczeniu podatkowym za 2008 rok z ulgi prorodzinnej, mają rodzice wychowujący swoje dzieci biologiczne, ale także rodzice adopcyjni (pod warunkiem, że mają przyznany status opiekuna prawnego). Zasadą jest to, że ulgę mogą odliczyć jedynie podatnicy, którzy wychowują niepełnoletnie dzieci. Od tej zasady istnieją jednak dwa wyjątki.
Prawo do ulgi mają rodzice wychowujący starsze dzieci, jeśli dzieci te:
1. Otrzymują zasiłek pielęgnacyjny
W takiej sytuacji ulga przysługuje niezależnie od wieku dziecka.
2. Uczą się lub studiują
Wówczas warunkiem jest, by dziecko nie miało ukończonego 25 roku życia i nie uzyskało dochodu podlegającego opodatkowaniu (w 2008 roku kwota dochodu wolna od podatku wynosiła 3091 zł), chyba, że jego jedyny dochód stanowiła renta rodzinna.
Warto wiedzieć, że prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej w pełnej przysługującej wysokości mają także ci rodzice, których dziecko przyszło na świat w trakcie 2008 roku. Dotyczy to nawet rodziców tych dzieci, które urodziły się w ostatnim dniu minionego roku. Wysokość ulgi, z której skorzystają, będzie ustalona z zastosowaniem tych samych zasad, które służą do ustalenia wysokości ulgi dla podatników wychowujących dzieci urodzone przed 2008 rokiem.
Co ważne, przepisy nie uzależniają prawa do ulgi z tytułu wychowywania dzieci od tego, by wychowujący je rodzice byli małżeństwem. Ulga przysługuje także konkubentom. Jeśli rodzice są rozwiedzeni lub pozostają w separacji, z ulgi może skorzystać ten z rodziców, który w 2008 roku wychowywało dziecko. Decydujące znaczenie ma tu fakt przebywania z jednym z rodziców, nie zaś adres, pod którym zameldowane jest dziecko.
Jeśli nawet podatnik wychowujący dziecko spełnia określone wyżej warunki, nie skorzysta z ulgi prorodzinnej, jeśli jego dochody za 2008 rok nie są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Opodatkowanie na zasadach ogólnych jest równoznaczne z obowiązkiem zapłacenia od ubiegłorocznych dochodów podatku obliczonego z zastosowaniem skali podatkowej. Dla dochodów za rok 2008 stosowana jest trzyprogowa skala podatkowa (w zależności od wysokości osiągniętego dochodu, stawka podatku wynosi 19 proc., 30 proc. lub 40 proc.).
Oznacza to, że z ulgi z tytułu wychowywania dziecka nie skorzystają rodzice, którzy:
w ogóle nie płacą podatku dochodowego od osób fizycznych (dotyczy to np. rolników),
prowadzą działalność gospodarczą i osiągają dochody opodatkowane w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub 19-procentowego podatku liniowego.
Ile odliczysz
Limit odliczenia tzw. wielkiej ulgi na dzieci przy rozliczeniu z dochodu za 2008 rok, jest o 28,62 zł wyższy niż przed rokiem. Rodzice mogą odliczyć 1173,70 zł z tytułu wychowywania każdego dziecka.
Jeśli na przykład wychowują troje dzieci, przysługujący im limit odliczenia wynosi 3521,10 zł. Przysługującą ulgę odlicza się od podatku. Niestety – jak wspomnieliśmy – wielu podatników nie wykorzysta pełnego limitu ulgi. Dlaczego? Otóż ulgę prorodzinną odlicza się od podatku. Jeśli dochody, które podatnik osiągnął w 2008 roku, były na tyle niskie, że podatek, który należałoby od nich zapłacić jest niższy niż 1173,70 zł (lub wielokrotność tej kwoty w przypadku rodzin wielodzietnych), nie będzie możliwe wykorzystanie całego limitu ulgi.
Odliczenie nie może być bowiem wyższe od należnego podatku. Pozostała część ulgi (różnica między 1173,70 zł a należnym podatkiem), przepadnie. Rodzice nie będą na przykład mieli możliwości odliczenia jej przy rozliczeniu podatku za 2009 rok.
Należy pamiętać, że limit ulgi prorodzinnej jest wspólny dla obojga rodziców wychowujących pociechę. Mogą oni zdecydować, iż każde z nich w swoim zeznaniu podatkowym odliczy część ulgi, drugie zaś odliczy jej pozostałą część. Jeśli jeden z rodziców w ubiegłym roku osiągnął na tyle wysokie dochody, że może odliczyć ulgę w pełnej przysługującej wysokości, najbardziej racjonalne będzie wykorzystanie przez niego całej ulgi przysługującej obojgu rodziców.
Rodzina straci prawo do ulgi prorodzinnej, jeśli dochody żadnego z rodziców nie są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Jeśli w takiej sytuacji jest tylko jeden z rodziców, nie ma przeszkód, by ulgę odliczył drugi z nich. Jeśli rodzice nie mieszkają razem i każdy z nich wychowywał dziecko jedynie przez część roku, każdy może odliczyć ulgę w wysokości proporcjonalnej do tej części roku, przez którą wychowywał dziecko.
Ważny załącznik
Osoby, które chcą odliczyć ulgę podatkową z tytułu wychowywania dzieci, do zeznania podatkowego PIT-36 lub PIT-37 powinny załączyć formularz PIT/O. Formularz ten to informacja o odliczeniach od dochodu (przychodu) i od podatku. Poniżej przedstawiamy przykładowo sposób wypełnienia odpowiednich rubryk w formularzu PIT/O. Odliczenia od podatku wykazuje się w części C formularza, rubryki nr 34 – 36 służą do odliczenia ulgi na dzieci.
W naszym przykładzie przyjęliśmy następujące założenia:
– Podatnik ma jedno dziecko i rozlicza się indywidualnie, za pomocą formularza PIT-37 (to do niego załączony będzie PIT/O).
– Ulga na dziecko będzie jedynym odliczeniem od podatku, jakie zostanie wykazane przez podatnika w części C formularza PIT/O.
– Podatnik może odliczyć od podatku nie więcej niż stanowi różnica między podatkiem a składkami na ubezpieczenie zdrowotne. Przyjmujemy, że w jego przypadku różnica ta wynosi 1100 zł. Z wynoszącego 1173,70 zł limitu ulgi na dziecko może on więc odliczyć jedynie 1100 zł. Pozostałe 73,70 zł może odliczyć drugie z rodziców wychowujących dziecko, jeśli jego dochody są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.
Jeśli podatnik będzie składał załącznik PIT/O wraz z zeznaniem podatkowym za 2008 rok, nie musi wypełniać części E załącznika („Informacji o dzieciach wykazanych w poz. 34”). Łączną kwotę odliczeń od podatku (a więc w naszym przykładzie 1100 zł), podatnik musi wykazać w rubryce nr 114 zeznania PIT-37 (gdyby rozliczał się na formularzu PIT-36, musiałby ją wykazać w rubryce nr 180).
Będą zmiany
Przy rozliczeniu z dochodów za 2009 rok, będą obowiązywały zmienione zasady rozliczania ulgi prorodzinnej. Ulga ta będzie rozliczana proporcjonalnie do okresu wychowywania dziecka w danym roku. Za każdy rozpoczęty miesiąc kalendarzowy wychowywania dziecka będzie przysługiwało odliczenie w wysokości 92,67 zł. Maksymalna wysokość odliczenia na jedno dziecko za 2009 rok to 1112,04 zł. Prawo do skorzystania z ulgi będzie rozszerzone na opiekunów prawnych i rodziny zastępcze.
Patrycja Wacławska