Kryzys mobilizuje firmy do szukania nowych źródeł oszczędności. Jednym z takich źródeł może być optymalizacja podatkowa pozwalająca na obniżenie obciążeń podatkowych firmy i poprawę wyniku finansowego. Aby jednak wprowadzić takie rozwiązania, konieczne jest wcześniejsze opracowanie zindywidualizowanej szczegółowej koncepcji.
Koncepcja ta z jednej strony generować ma korzyści, a z drugiej ograniczyć ryzyko i zagwarantować przedsiębiorcy poruszanie się w granicach przewidzianych przez przepisy podatkowe. Punktem wyjścia dla takiej koncepcji jest analiza wykładni obowiązujących przepisów podatkowych stosowanych przez organy skarbowe, a także sądy administracyjne oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
Cytując Z. Radwańskiego i jego glosę do wyroku NSA z 10 listopada 1999 (Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku) „nie ma żadnej podstawy prawnej, aby przyjąć masochistyczną zasadę, że strony powinny zawsze regulować swoje stosunki cywilnoprawne w sposób najbardziej dla fiskusa korzystny”, należy założyć, że przedsiębiorca dysponuje swobodą działania w ramach obowiązującego systemu podatkowego, który z kolei oferuje wiele możliwości zgodnego z przepisami kształtowania obciążeń podatkowych. Pojawia się tu oczywiście pytania, jakiego rodzaju są to rozwiązania i w jakim zakresie możemy je stosować, przestrzegając jednocześnie wymagań stawianych przez fiskusa.
Decydującą kwestią jest odpowiednie przygotowanie i przeprowadzenie ewentualnych rozwiązań, optymalnych pod kątem podatkowym dla przeprowadzanych transakcji.
Najbardziej rozpowszechnione rozwiązania mające na celu obniżenie obciążeń podatkowych można podzielić na takie, które związane są ze specyficzną formą lub miejscem prowadzenia działalności i pozostałe, relatywnie proste rozwiązania, możliwe do zastosowania przez praktycznie każdego przedsiębiorcę. Do rozwiązań wymagających poważniejszych, administracyjnych zmian w strukturze spółki lub sposobie jej działania należą, między innymi:
– utworzenie z kilku przedsiębiorstw powiązanych Podatkowej Grupy Kapitałowej , pozwalające na obniżenie dochodu podatkowego o straty ponoszone przez spółki należące do PGK,
– utworzenie spółki w Specjalnej Strefie Ekonomicznej , ze względu na zwolnienie dochodów z działalności prowadzonej w strefie z podatku dochodowego. Nie należy przy tym zapominać, że specjalne strefy ekonomiczne będą w Polsce funkcjonować do roku 2020,
– zagraniczne spółki holdingowe – chodzi tu o spółki będące członkami UE lub OECD, z którymi Polska podpisała umowy o unikaniu podwójnego podatkowania i których przepisy wyróżniają się niskimi stawkami lub wręcz zwolnieniem z podatku dochodowego lub podatku od zysków kapitałowych czy dywidend,
– prowadzenie działalności w ramach spółki osobowej , co pozwala na uniknięcie podwójnego opodatkowania, jakie ma miejsce w przypadku spółek kapitałowych. Dzięki odpowiedniej strukturze uwzględniającej spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne możliwe jest obniżenie obciążeń podatkowych, np. w przypadku dochodu osiągniętego ze zbycia nieruchomości,
– restrukturyzacje, połączenia, aporty, wymiany akcji – dzięki związanej z wejściem do Unii Europejskiej harmonizacji przepisów dotyczących podatków bezpośrednich, większość transakcji majątkowych i podatkowych stała się neutralna podatkowo. Warunkiem koniecznym jest tutaj odpowiednie zaplanowanie transakcji i analiza jej potencjalnych konsekwencji,
– konwersja biznesowego modelu działania grupy kapitałowej skutkująca zmianą profilu funkcjonalnego podmiotów, uczestniczących w transakcjach i wynikającą z tego zmianą podziału zysku w grupie (zmiana modelu cen transferowych),
– fundusz inwestycyjny zamknięty – dzięki podmiotowemu zwolnieniu z podatku dochodowego (o ile fundusz działa na bazie przepisów o funduszach inwestycyjnych), fundusz inwestycyjny zamknięty może być korzystnym wehikułem do realizowania przedsięwzięć inwestycyjnych,
– spółka europejska – jej specyfika pozwala na elastyczną zmianę siedziby, co pociąga za sobą zmianę obowiązku podatkowego z nieograniczonego na ograniczony.
Inne rozwiązania nie wymagają wielu skomplikowanych zmian, a ich wdrożenie nie jest tak czasochłonne. Należy tu wspomnieć, między innymi, o takich narzędziach, jak:
– ulga na złe długi w VAT , umożliwiająca korektę uprzednio wykazanego w deklaracji podatku VAT należnego w przypadku braku wpływu zapłaty za sprzedaż w ciągu 180 dni,
– uproszczone zaliczki na podatek dochodowy , płacone w oparciu o podatek rzeczywiście zapłacony przez przedsiębiorstwo w roku N-2 i polepszające cash flow w przypadku wzrostu dochodów lub planowanej jednorazowej transakcji powodującej wzrost dochodu do opodatkowania,
– zaliczenie kosztów prac rozwojowych – po zmianie przepisów w tym zakresie, podatnicy mają rozbudowane możliwości wyboru sposobu i terminów zaliczenia kosztów prac rozwojowych do kosztów podatkowych, np. koszty prac rozwojowych, rozpoczęte po 1 stycznia 2009 roku mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu w miesiącu, w którym zostały poniesione,
– odpisy amortyzacyjne dla firm rozpoczynających działalność, umożliwiające jednorazowy odpis od środków trwałych wprowadzonych do ewidencji do równowartości kwoty 100.000 EUR. Podatnicy, którzy rozpoczęli działalność w roku 2008 lub 2009 mogą zastosować odpis także w kolejnym roku podatkowym, odpowiednio 2009 i 2010. Z kolei dla firm już istniejących, ponoszących straty, efektywnym narzędziem zarządzania podatkowego poprzez kształtowanie kosztów podatkowych może być obniżenie stosowanych stawek amortyzacyjnych,
– wydłużenie okresu rozliczeniowego w przypadku świadczenia usług ciągłych np. usług najmu – umożliwiające rozliczenie podatku od przychodów na specjalnych zasadach tj. na koniec tego okresu (nie rzadziej niż raz w roku).
Przy wyborze któregokolwiek z wyżej wspomnianych rozwiązań konieczna jest szczegółowa analiza zarówno planowanych przez przedsiębiorcę transakcji, jak i otoczenia gospodarczego, w jakim spółka działa. W przypadku nietypowych sytuacji i licznych zmian w orzecznictwie, narzędziem zwiększającym bezpieczeństwo zastosowanego rozwiązania jest zwrócenie się do organów skarbowych o indywidualną interpretację podatkową. Również w przypadku niekorzystnych dla podatnika interpretacji dotyczących rozwiązań stosowanych w przeszłości przez spółkę a nie popartych odpowiednią analizą i ryzykownych z punktu widzenia przepisów, warto sięgnąć po inne narzędzia, takie jak np. korekta zeznania podatkowego, dokonana jeszcze przed kontrolą skarbową, co z kolei pozwoli na obniżenie ewentualnych obciążeń wynikających z kar i karnych odsetek.
Skomplikowane ustawodawstwo podatkowe bywa istotnym utrudnieniem w prowadzeniu działalności podmiotów gospodarczych. Nie zapominajmy jednak, że istniejące przepisy podatkowe możemy wykorzystać również na naszą korzyść, optymalizując w ten sposób rozliczenia z fiskusem.
Krystyna Szydłowska,
doradca podatkowy,
partner Moore Stephens Central Audit Sp. z o.o.
Źródło: IPO Sp. z o.o.