Jeżeli chodzi o produkty oszczędnościowe i inwestycyjne, najczęściej korzystają z nich mieszkańcy Słowacji, 53% posiada przynajmniej książeczkę oszczędnościową. Serbia i Czarnogóra pozostaje daleko w tyle z odsetkiem na poziomie 5%.
Oto niektóre z ustaleń niedawnego badania sponsorowanego między innymi przez Bank Austria Creditanstalt (BA-CA) przeprowadzonego przez Instytut FESSEL-GfK w 12 krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
W Austrii niemal każdy w wieku ponad 15 lat ma kontakt z jakąś instytucją finansową. W Europie Środkowo-Wschodniej sytuacja jest bardzo odmienna i występują znaczne różnice w korzystaniu z usług bankowych w poszczególnych krajach – mówi Alexander Zeh, szef Departamentu Rynków Finansowych w FESSEL-GfK.
Podobnie jak Austria, Słowenia również jest bliska pełnej penetracji rynku, 98% populacji ma rachunek w banku. Następne w kolejności są: Słowacja, Czechy i Chorwacja, gdzie ponad cztery piąte populacji ma rachunek bankowy. Na Węgrzech i w Polsce odsetek ten sięga, odpowiednio 52 i 45%.
Na szarym końcu w Europie Środkowo-Wschodniej są Serbia i Czarnogóra, Bośnia-Hercegowina, Rumunia i Bułgaria. W tych krajach tylko około jednej trzeciej populacji „zdolnej” do posiadania rachunku jest klientem banków. Jednakże w krajach tych przynajmniej niektóre segmenty populacji (osoby zatrudnione w wieku od 20 do 50 lat) gwałtownie nadrabiają zaległości, podczas gdy w „młodej” (poniżej 19 lat) oraz „starej” (powyżej 60 lat) grupie docelowej nie widać prawie żadnych zmian.
Produkty bankowe – wzrost znaczenia rachunku bankowego
Rachunek bankowy staje się najbardziej powszechnym produktem. W ostatnich latach odnotowano tu najwyższe stopy wzrostu, mimo że liczba rachunków na głowę do pewnego stopnia jest nadal niska w porównaniu z Austrią.
Posiadanie kart bankowych jest ściśle powiązane z odsetkiem posiadaczy rachunków bankowych i niemal bezpośrednio związane z rozwojem wykorzystania rachunków. – Obserwujemy ostatnio silny wzrost liczby kart kredytowych w ramach naszej sieci bankowej, zwłaszcza w Polsce i Chorwacji – mówi Martin Grüll, Dyrektor Generalny odpowiedzialny za Bankowość Korporacyjną na Europę Środkowo-Wschodnią w BA-CA. – Zakładamy, że potencjał regionu jest wciąż daleki od wyczerpania – kontynuuje Grüll, który wymienia szczególnie atrakcyjne możliwości wzrostu w zakresie kart typu co-branded (pod wspólną marką) . Korzyści dla klienta są dwojakie: może on wykorzystywać funkcje płatnicze i kredytowe karty kredytowej jednocześnie korzystając z szeregu rabatów i innych zalet.
Jeżeli chodzi o kredyty, to ustalenia FESSEL-GfK odmalowują obraz znacznie bardziej złożony: tylko w Niemczech, Austrii i Słowenii z pożyczek korzysta około jedna piąta dorosłej populacji. W Polsce wykorzystanie pożyczek lub kredytów wciąż wynosi tylko 15%, w Chorwacji 13%, a na Węgrzech 9%. Tutaj ponownie Grüll dostrzega ogromny potencjał popytu. – W Polsce zwiększyliśmy nasz wolumen nowych pożyczek hipotecznych o 70% w ciągu ostatnich 12 miesięcy, na Węgrzech wolumen pożyczek hipotecznych wzrósł o 140% rok do roku, w Bułgarii nawet o 230%. Jest to wyraźne odzwierciedlenie istniejących potencjalnie rezerw – komentuje Grüll.
Aby sprostać popytowi na finansowanie, BA-CA oferuje tradycyjne pożyczki konsumpcyjne i hipoteczne za pośrednictwem swoich spółek zależnych, a także innowacyjne produkty kredytowe takie jak „pożyczki gotówkowe” (rodzaj pożyczki „od ręki”) oraz kredyty w walutach obcych. W Słowenii dostępne są obecnie pożyczki w CHF, w Polsce udziela się pożyczek hipotecznych we frankach szwajcarskich, euro i dolarach.
Atrakcyjne nośniki oszczędnościowe i inwestycyjne – motywy oszczędzania
Według FESSEL-GfK gwałtowny wzrost penetracji nowych technologii komunikacji, takich jak telefony komórkowe i Internet, to typowa cecha rozwoju w Europie Środkowo-Wschodniej w ostatnich latach. W niektórych z nowoprzyjętych do UE krajach liczba użytkowników Internetu już jest wyższa niż w Europie Południowej.
Propozycje oferowane dzisiejszemu społeczeństwu usług są w coraz większym stopniu wykorzystywane. Fakt ten odzwierciedla na przykład liczba osób prosperujących w stopniu wystarczającym, aby brać pod uwagę oszczędzanie i inwestycje. W tym kontekście produkty oszczędnościowe plasują się tuż za rachunkiem bankowym.
Cele oszczędzania są bardzo zróżnicowane.Tradycyjnie powodem numer jeden jest poprawa sytuacji mieszkaniowej i wyposażenie domu w więcej udogodnień (artykuły gospodarstwa domowego, RTV). Zaraz potem, zależnie od kraju, występuje oszczędzanie na wakacje. Innym ważnym motywem jest wsparcie finansowe dla członków rodziny. Interesujące, że w niektórych krajach (Bułgaria, Rosja, Ukraina) powody oszczędzania nie są wyraźnie podawane, ponieważ ludzie mają tam niewielkie możliwości oszczędzania. „Cele oszczędzania związane z okresem prosperity”, takie jak samochody itp. zyskują na znaczeniu tylko wraz z rozwojem gospodarczym kraju.
Ma to również wpływ na atrakcyjność różnych nośników oszczędnościowych i inwestycyjnych. Jeden czynnik wyboru jest jednak wspólny dla wszystkich krajów: bezpieczeństwo ma pierwszeństwo przed ryzykiem.
W większości krajów najczęściej wymienianą fromą oszczędzania są inwestycje w nieruchmości. Zaraz za nimi występują klasyczne wkłady oszczędnościowe w formie książeczek oszczędnościowych lub lokat, zapewniających bezpieczeństwo oraz elastyczność, ponieważ można je wycofać niemal z dnia na dzień. Tam, gdzie dostępne są umowy oszczędnościowe z Kasami Mieszkaniowymi lub Kasami Oszczędnościowo-Kredytowymi, jest to również produkt bardzo popularny.
W mniej dostatnich krajach wciąż dużą rolę odgrywa przechowywanie oszczędności w domu („skarbonka”). W tego typu krajach zaufanie do rynków finansowych jest znacząco osłabione.
Inwestycje w papiery wartościowe kwestią czasu
Elementem mającym duże znaczenie dla przyszłości jest zainteresowanie papierami wartościowymi. Mimo wciąż niskiego poziomu wyłania się już znaczny potencjał w zakresie akcji i produktów inwestycyjnych. Martin Grüll, wykrył już szczególny popyt na specjalne produkty inwestycyjne. – Wprowadziliśmy ostatnio dwa dobrze przemyślane produkty dla klientów detalicznych w Czechach i w Polsce. W odpowiedzi na ten ruch pakiety akcji w posiadaniu naszych klientów w Czechach wzrosły o 10% w ciągu zaledwie kilku miesięcy. Przygotowywane są dodatkowe produkty. – To tylko kwestia czasu, kiedy własność akcji w niektórych krajach Europy Środkowo-Wschodniej osiągnie poziom notowany w Austrii lub nawet go przekroczy – stwierdza ekspert FESSEL-GfK Zeh.
Bank Austria Creditanstalt (BA-CA), członek Grupy HVB, zarządza wiodącą siecią bankowości w Europie Środkowo-Wschodniej. Sieć obejmuje obecnie 870 oddziałów w 11 krajach i zatrudnia 16.500 pracowników obsługujących ponad 4,1 milionów klientów.
Więcej informacji można znaleźć w Internecie pod adresem www.ba-ca.com.
Grupa GfK od połowy lat dziewięćdziesiątych przeprowadza regularne badania rynków finansowych w kilku krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Jej Finanzmarktdatenservice (FMDS®) gromadzi dane z różnych źródeł dotyczące zachowania populacji na rynkach finansowych. Informacje o usługach świadczonych przez grupę GfK, najnowszych ustaleniach z badań i studiach są dostępne w Internecie pod adresem www.gfk.at.