Zamożni, luzacy, zadłużający się, odpowiedzialni, a także wolne ptaki – to pięć grup, na jakie – ze względu na stosunek do własnych finansów i zobowiązań – podzielić można polskie społeczeństwo. Z badania przeprowadzonego na zlecenie Krajowego Rejestru Długów przez TNS Polska rysuje się właśnie taka finansowa typologia Polaków.
Podział powstał przy okazji pytania Polaków o ich stosunek do terminowego płacenia rachunków, wartości jakimi kierują się podczas regulowania własnych zobowiązań, tendencji do zadłużania się, a także oceny aktualnej sytuacji finansowej. Na podstawie tych odpowiedzi wyłoniono kilka rodzajów typów reprezentujących poszczególne grupy przekonań, opinie, motywacje i zachowań związanych z osobistymi finansami.
– W naszej bazie danych widzimy ile osób zalega z płatnościami za rozmaite rachunki, ale nie znamy przyczyn takiego stanu rzeczy, taka informacja nie jest bowiem wymagana przy rejestracji długu. Przeprowadzając to badanie chcieliśmy dowiedzieć się, jakie są powody zaległości i jaki Polacy mają w ogóle stosunek do płacenia stałych zobowiązań. Typologia, jaka powstała w trakcie analizy, jest o tyle ciekawa, że podważa wiele stereotypowych przekonań na temat naszych rodaków – na przykład to, że kobiet nie trzymają się pieniądze, czy też mężczyźni rozważniej dysponują domowym budżetem – zauważa Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów.
Polacy zostali podzieleni na pięć grup, z których najbardziej liczna, bo stanowiąca aż 29% badanych, jest ta, której cechą wyróżniającą stała się „odpowiedzialność”. Najmniej licznie reprezentowane są tak zwane „wolne ptaki” – 12% badanych. Pozostałe grupy, czyli „zadłużający się”, „luzacy” i „zamożni” stanowią średnio po 20% ankietowanych. Nazwy poszczególnych typów nawiązują do dominującej w danej grupie cechy związanej z podejściem do finansów, co nie oznacza jednak, że wszyscy zakwalifikowani do konkretnego typu Polacy reprezentują tę cechę w równym stopniu.
Odpowiedzialność przychodzi z wiekiem
Typowy przedstawiciel grupy „odpowiedzialnych” regularnie płaci swoje zobowiązania, nie był windykowany, a terminowe opłacanie własnych rachunków uważa za przejaw uczciwości. Nie ma też dodatkowych zobowiązań takich jak pożyczki czy kredyt hipoteczny. W grupie tej przeważają kobiety – stanowią one 58% wszystkich jej przedstawicieli. Najwięcej znajdziemy tu też osób po 50. roku życia – jest to prawie połowa opisanych w ten sposób Polaków.
– Osoby starsze, reprezentują inny typ wychowania. Dla nich posiadanie zobowiązań jest pewnego rodzaju ujmą, dlatego jeżeli nie zmusza ich do tego sytuacja życiowa, starają się unikać niepotrzebnego zadłużenia, a własne zobowiązania spłacać jak najszybciej. Dlatego właśnie ich tak liczna reprezentacja w grupie odpowiedzialnych nie dziwi – wyjaśnia Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów.
Zadłużony jak kobieta
Zdarza jej się zapomnieć o opłaceniu rachunków i potrafi znaleźć wiele wytłumaczeń na to, dlaczego nie robi tego terminowo. Czasami odbiera telefony od firm windykacyjnych, ponieważ nie jest w stanie regularnie spłacać swoich zobowiązań, ale jednocześnie spodziewa się, że w tym roku również się zadłuży. Najczęściej zapomina o zapłacie za raty pożyczek i innych kredytów oraz rachunków telefonicznych. To typ zadłużający się.
W grupie tej przeważają kobiety (59%). Spośród osób, które zostały określone jako zadłużające się, aż 1/3 przyznała się do tego, że zapomina o swoich rachunkach. Wśród zadłużających się tyle samo osób ocenia swoją sytuację finansową jako średnią lub złą, ile spodziewa się tego, że . w najbliższym czasie się zadłuży. Jednocześnie co dziesiąty przedstawiciel tej grupy miał w przeszłości do czynienia z firmą windykacyjną jako dłużnik. Dla porównania – spośród osób, które zostały uznane za odpowiedzialne, tylko 3% miało kiedykolwiek kontakt z firmą windykacyjną.
– Z naszego doświadczenia wynika, że typów dłużników jest tyle co samych ludzi, różne są też sytuacje, w jakich się zadłużamy. Grupa osób zadłużających się ma największe tendencje do samoistnego wpędzania się w kłopoty finansowe. Jeżeli osoby te nie znajdą skutecznego sposobu na uporządkowanie swojego podejścia do finansów, może okazać się, że w ciągu najbliższego roku grupa tych, którzy mieli kontakty z firmą windykacyjną, znacznie wzrośnie – zauważa Radosław Koński, dyrektor Departamentu Windykacji w Kaczmarski Inkasso sp. z o.o.
Wyluzowany jak mężczyzna
Uważają, że terminowe płacenie rachunków oznacza uczciwość, dlatego twierdzą, że lepiej byłoby je płacić. Są w stanie płacić terminowo, jednak dość często zapominają o tym, aby w odpowiednim terminie wysłać przelew – czy to za czynsz, prąd, czy też gaz. Są zadowoleni z własnej sytuacji finansowej, lecz nie oczekują jej znaczących poprawy w tym roku. Jednocześnie nie obawiają się konsekwencji wypływających z opóźnionych płatności, a takie przeterminowane zobowiązanie nie pogarsza ich samopoczucia. Tak pokrótce określić można by „luzaków”.
W tej grupie, w przeciwieństwie do dwóch poprzednich, więcej jest mężczyzn (55% tej grupy), a 31% jej przedstawicieli przyznaje, że zapomina o zapłacie rachunków, jakie otrzymali. Zachowanie to nie wiąże się na pewno z sytuacją finansową badanych – ponad połowa „rozrzutnych” określiła ją jako dobrą.
Zamożni i wolne ptaki
Wśród osób zamożnych także nieznacznie przeważają mężczyźni (54%). Osoby reprezentujące ten typ w 95% nie doświadczyły na własnej skórze kontaktu z firmą windykacyjną, w zdecydowanej większości deklarują też, że nie zalegają z płatnościami własnych rachunków, a ponad z nich uważa, że ich warunki finansowe są dobre. Jedynym rachunkiem, z jakim zdarza się im mieć problem, jest rata kredytu hipotecznego. Są też najmniej skłonni do tego, aby szukać wymówek do niepłacenia rachunków. Można tu zauważyć także ciekawą prawidłowość – poza osobami bardzo młodymi i 40-latkami pozostałe grupy wiekowe mają swój równy udział wśród zamożnych. Może to więc sugerować, że łączenie zamożności z wiekiem nie zawsze jest prawidłowym tropem.
Wolne ptaki to z kolei grupa, która nie jest w stanie określić ani własnych zarobków ani wydatków w najbliższych 12 miesiącach. Swój bieżący stan finansów uważa z kolei za średni. 1/3 osób z tej grupy zdarza się nie uregulować własnych rachunków na czas, jednak ich zdecydowana większość nie miała jeszcze kontaktu z windykacją. Nie posiadają też dłuższych zobowiązań finansowych takich jak kredyt hipoteczny, nie planują również brania pożyczek w najbliższym czasie. W grupie tej jedynie 10% osób posiada wyższe wykształcenie.
– Spośród wymienionych grup, dwie z nich – czyli zadłużający się i luzacy są tymi, które są narażone na wpadnięcie w wir pułapek finansowych. Wolne ptaki to grupa, w której prawie połowę stanowią osoby, które są bardzo młode i często nie mają własnych zobowiązań. Jednak patrząc na ich stosunek i deklaracje dotyczące terminowego płacenia rachunków, możemy być dobrej myśli, co do ich przyszłości – zauważa Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów.
Badanie zostało przeprowadzone przez TNS Polska na zlecenie Krajowego Rejestru Długów po przeanalizowaniu odpowiedzi 1000 Polaków w wieku 15+, którzy opisywali swoje podejście do płacenia rachunków w terminie, a także oceniali własną sytuację finansową.