Praca poza granicami kraju zawsze stwarzała możliwości lepszego zarobkowania i zawodowego rozwoju. Polacy nie tylko migrują do krajów UE, ale także są do nich delegowani przez swoje macierzyste firmy albo sami prowadzą działalność gospodarczą na terenie wielu, nie tylko unijnych, krajów. Koniecznym, więc stało się skoordynowanie systemów zabezpieczenia społecznego różnych państw UE, EOG i Szwajcarii tak, aby pracownik i jego pracodawca mieli jasność, co do tego, w jakim kraju podlegają ubezpieczeniom społecznym. Było to niezbędna po to żeby wiadomo było, kto ma wypłacić świadczenia z ubezpieczenia społecznego (zasiłek chorobowy, renty, emerytury).
Co do zasady pracownik, czy osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega ustawodawstwu państwa, w którym jest zatrudniona lub wykonuje działalność. Wyjątek stanowi sytuacja oddelegowania pracownika zatrudnionego na terytorium jednego państwa członkowskiego przez przedsiębiorstwo, w którym jest zwykle zatrudniony – do wykonywania pracy na terytorium innego państwa członkowskiego – na okres nieprzekraczający 24 miesięcy (2 lata). Wówczas pracownik podlega nadal ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego.
Analogicznie jest w przypadku prowadzącego działalność gospodarczą na terytorium państwa członkowskiego i wykonującego pracę na terytorium innego państwa członkowskiego. Możliwe jest wówczas zastosowanie polskich przepisów w zakresie zabezpieczenia społecznego. Aby to było możliwe zarówno pracownik, jak i pracodawca muszą spełnić warunki wysłania. Pracownik musi udać się, na polecenie pracodawcy, przejściowo na terytorium drugiego państwa, w celu wykonywania tam czynności na rzecz tego pracodawcy, zaś umowa o pracę musi być zawarta w państwie wysyłającym. Pracodawca natomiast musi prowadzić w zwykłym trybie działalność na terenie Polski.
– Przy wyznaczeniu kraju, w którym pracownik podlega ubezpieczeniu bierze się pod uwagę całokształt działalności, w tym: miejsce siedziby, liczbę pracowników, którzy nie są delegowani za granicę, miejsce, w którym jest zawierana większość umów firmy z klientami oraz prawo, któremu podlegają te umowy a także obrót osiągnięty w wysyłającym państwie – mówi Jolanta Marszał Naczelnik Wydziału Ubezpieczeń i Składek Oddziału ZUS we Wrocławiu.
Wartość około 25% obrotów firmy stanowi z reguły wystarczający wskaźnik. Osoba prowadząca działalność na własny rachunek może pozostać w polskim ustawodawstwie tylko wówczas, gdy przed rozpoczęciem pracy za granicą, prowadziła działalność na terenie Polski zaś praca za granicą jest z góry określona, co do treści i czasu, w czasie przeniesienia działalności. Równolegle w Polsce zostaje zachowana wszelka infrastruktura niezbędna do kontynuacji działalności po zakończeniu pracy za granicą, a sama działalność będzie kontynuowana w Polsce po zakończeniu przejściowej pracy za granicą.
Dokumentem potwierdzającym zastosowanie polskiego ustawodawstwa jest potwierdzony przez ZUS formularz A1. Zarówno w przypadku pracowników delegowanych, jak i osób prowadzących działalność na własny rachunek. Przed poświadczeniem formularza A1 ZUS zawsze sprawdza, czy zainteresowane osoby zostały zgłoszone do ubezpieczeń społecznych, czy są za nich prawidłowo opłacane składki na te ubezpieczenia, przy czym fakt nieopłacania lub zalegania z opłacaniem składek nie stoi na przeszkodzie poświadczeniu formularza A1.
Wnioskując o poświadczenie formularza A1 należy złożyć wypełniony kwestionariusz: Informacje w celu poświadczenia formularza A1
– Analiza informacji zawartych w kwestionariuszach złożonych w Oddziale ZUS w Legnicy w I półroczu 2016 r. pozwala na szereg ciekawych spostrzeżeń. Najwięcej pracodawców delegujących pracowników ma swoje siedziby w Lubinie i Głogowie. Przedsiębiorstwa te działają w branżach: budowlanej, opiece zdrowotnej i pomocy społecznej – mówi Roman Zawada, Kierownik Referatu ds. Osób Migrujących z Oddziału ZUS w Legnicy.
– Dużą grupę pracowników wykonujących pracę na terytorium różnych państw członkowskich UE stanowią pracownicy transportu międzynarodowego, dla których w I półroczu 2016 r. Oddział ZUS w Legnicy potwierdził 1 178 zaświadczeń A1 – dodaje Roman Zawada.
Z sektora finanse i ubezpieczenia, nieruchomości, działalność naukowa, techniczna i patentowa, administracja i usługi wspierające oddelegowano z Legnicy do pracy za granicę 648 osób.
Źródło: ZUS