W Polsce na rynku private equity inwestują następujące grupy funduszy:
Fundusze specjalne. Dysponują środkami publicznymi przeznaczonymi na realizację wyznaczonych celów, np. w zakresie rozwoju infrastruktury lub określonych sektorów gospodarki, restrukturyzacji, inwestycji z zakresu ochrony środowiska, udzielają wsparcia finansowego, czy pomocy. Niektóre udzielają pożyczek, gwarancji lub świadczą usługi doradcze. Inwestorami tych funduszy są zazwyczaj agendy państwowe, organizacje lub instytucje finansowe. Środki, jakimi dysponują tego rodzaju fundusze są stosunkowo małe.
Fundusze komercyjne. Fundusze te dysponują środkami pochodzącymi od inwestorów instytucjonalnych – krajowych i zagranicznych, którymi są najczęściej banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, uczelnie, regiony administracyjne, fundacje, przedsiębiorstwa, międzynarodowe organizacje finansowe. Uczestniczą w nich również osoby fizyczne, jednak ich udział jest bardzo niski. Aktywa, jakimi zarządzają fundusze komercyjne są często bardzo wysokie. Zasięg działania funduszy komercyjnych może być krajowy lub międzynarodowy. Fundusze ukierunkowane na inwestycje na rynku międzynarodowym kierują się kryterium konkretnego projektu, nie kraju. Polska może stanowić dla funduszy międzynarodowych tylko jeden z rynków.
Fundusze inwestycyjne funkcjonujące na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych. Pozyskują środki od osób fizycznych oraz prawnych, krajowych i zagranicznych, zarządzając nimi zgodnie z zasadami określonymi w przepisach ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz statucie. Fundusze takie posiadają formę zamkniętą (Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, „FIZ”). Kapitał do zarządzania pozyskują podczas emisji niepublicznej lub publicznej certyfikatów inwestycyjnych, które są udziałowymi papierami wartościowymi. Sprzedaż poszczególnych emisji certyfikatów inwestycyjnych, jak również ich umarzanie są prowadzone w wyznaczonych dniach. Działalność tych funduszy jest przejrzysta, ponieważ funkcjonują one w oparciu o ustawę o funduszach inwestycyjnych i są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wyniki zarządzania publikowane są cyklicznie, w okresach miesięcznych lub kwartalnych. Sprawozdania roczne i półroczne podlegają audytowi.
Nadzorowi finansowemu podlega również Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych a także inny podmiot, jeżeli powierzono mu zarządzanie aktywami funduszu. Funduszami inwestycyjnymi aktywów niepublicznych „private equity” zarządzają licencjonowani doradcy inwestycyjni.
Inwestorzy mogą utworzyć Radę Inwestorów, która posiada m.in. uprawnienia kontrolne wobec sposobu prowadzenia polityki inwestycyjnej przez fundusz.
Na koniec października 2008 r. wartość funduszy aktywów niepublicznych (private equity) wyniosła blisko 4,6 mld zł, co stanowi 6,4% polskiego rynku funduszy inwestycyjnych, wynika z raportu Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami. Należy dodać, że w październiku aktywa funduszy private equity spadły o 0,16%. Dla porównania aktywa całego rynku funduszy inwestycyjnych zmniejszyły się o 18% w tym okresie.
Dobrą praktyką jest wprowadzanie certyfikatów inwestycyjnych funduszy zamkniętych do nowań na giełdzie. Mogą być one również handlowane na MTS CeTO. To pozwala wyjść w dowolnym momencie z inwestycji, bez konieczności czekania na najbliższe umorzenie. Inwestor może również nabyć certyfikaty na sesji w dowolnym momencie.
Jednym z pierwszych na polskim rynku w sektorze tego rodzaju funduszy jest Investor LBO FIZ. Jego działalność została uruchomiona we wrześniu 2007 r. Pierwsze inwestycje zrealizowano w tym roku. Za rok swej działalności (IX.2007-IX.2008) Investor LBO FIZ osiągnął dodatnią stopę zwrotu – ponad 16%, pomimo, że giełdy mocno zniżkowały w tym czasie. W okresie od 7-27 stycznia 2009 r. będzie przeprowadzona kolejna emisja certyfikatów tego funduszu.
Inwestycje typu private equity stanowią dobrą alternatywę na okresy dekoniunktury giełdowej – ich wyniki nie zależą w istotnym stopniu od sytuacji na parkiecie, gdzie częstokroć o kursach akcji decydują emocje, a nie fundamentalne wartości spółek. Dodanie do portfela pewnej ilości aktywów alternatywnych poprawi jego stabilność w trudnych sytuacjach, m.in. takich, z jakimi dziś borykają się publiczne rynki kapitałowe.
Jan Mazurek