WSTĘP
Polski rynek kart płatniczych rozwija się bardzo dynamicznie. Coraz więcej Polaków posiada i korzysta z kart płatniczych. Stale wzrasta liczba kart w obrocie oraz wolumen transakcji. W pierwszym kwartale 2005 r. na polskim rynku było w obiegu ponad 17,7 mln kart, którymi zrealizowano blisko 175 mln transakcji o wartości ok. 41,5 mld złotych. 99,5% z nich to karty wyposażone w pasek magnetyczny. Tylko 0,4% posiada mikroprocesor lub pasek magnetyczny i mikroprocesor (źródło: www.nbp.pl). Posiadaczami kart płatniczych są najczęściej osoby młode oraz w średnim wieku, z wykształceniem średnim lub wyższym, zamieszkałe w dużych miastach. Znacznie mniejszy odsetek osób posiadających karty płatnicze występuje na wsi, gdzie posługuje się nimi jedynie 17% respondentów oraz w małych miastach do 20 tys. mieszkańców, gdzie są w posiadaniu 28% ankietowanych (źródło: GFK Polonia, Monitor Kart Płatniczych, listopad 2004).
ZWYCZAJE POLAKÓW ZWIĄZANE Z DOKONYWANIEM PŁATNOŚCI
O BADANIU
W dniach 18-22 kwietnia br. na zlecenie Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych
(PWPW S.A.) firma IQS and Quant Group przeprowadziła badanie dotyczące zwyczajów Polaków związanych z dokonywaniem płatności. Zrealizowano je za pomocą standardowych wywiadów kwestionariuszowych na reprezentatywnej, ogólnopolskiej próbie 400 osób posiadających konta bankowe. Celem badania było w szczególności:
• poznanie zwyczajów związanych z otrzymywaniem oraz wydawaniem pieniędzy,
• określenie zwyczajów i postaw wobec kart płatniczych i elektronicznych sposobów dokonywania płatności,
• ocenę produktów działających w systemie Easy Pay opartych na technologii kart mikroprocesorowych.
Dodatkowo wyselekcjonowano grupę 100 osób określanych jako „aktywni” (wiek 20 – 40 lat, mieszkańcy największych miast, aktywnie wykorzystujący karty płatnicze, poszukujący rozwiązań pozwalających oszczędzić czas, otwarci na nowości). Błąd statystyczny dla wyników z obu próbach wynosi +/- 5%.
WYNIKI
ZWYCZAJE KONSUMENCKIE
Wśród posiadaczy kont 67% respondentów posiada kartę płatniczą – najczęściej jest to jedna karta (87%). Wśród „aktywnych” wszyscy posiadają przynajmniej jedną kartę płatniczą (75%), dwie – 21%, a trzy i więcej posiada w tej grupie 4% osób. Posiadanie kart płatniczych jest ściśle związane z wykształceniem – im wyższe, tym odsetek posiadaczy kart jest większy.
24% respondentów „płaci kartą zawsze, kiedy to jest możliwe, nawet jeśli ma przy sobie gotówkę” (wśród aktywnych 100% ankietowanych). 18% „płaci kartą tylko przy okazji dużych zakupów”, 30% – „jeżeli nie ma przy sobie gotówki”, 19% – „tylko w sytuacjach bez wyjścia”, a 8% – „nie płaci kartą w ogóle”.
Aktywni są osobami, które często używają kart płatniczych – zarówno do transakcji gotówkowych jak i bezgotówkowych. Wykorzystują je częściej niż ogół klientów banków. Częstotliwość korzystania z kart do transakcji bezgotówkowych wygląda następująco: 24% (aktywni – 0%) posiadaczy kont bankowych nie korzysta z karty w ogóle, 28% (aktywni – 12%) – rzadziej niż raz na dwa tygodnie, 15% (aktywni – 5%) – raz na dwa tygodnie, 19% (aktywni – 18%) – raz w tygodniu, 13% (aktywni – 54%) – kilka razy w tygodniu, a 1% (aktywni – 10%) – raz dziennie.
WYKORZYSTYWANIE KART DO TRANSAKCJI BEZGOTÓWKOWYCH
Najczęściej używane karty to karty debetowe (49%; aktywni – 46%). Mniej osób deklaruje posiadanie kart kredytowych (21%; aktywni – 37%) i obciążeniowych (6%; aktywni – 17%). 28% (aktywni – 18%) respondentów nie wie z jakich produktów bankowych korzysta.
Do najczęstszej formy wykorzystywania kart płatniczych należy zaliczyć wybieranie gotówki z bankomatu. Przynajmniej raz w tygodniu wykonuje taką czynność ponad 60% respondentów (aktywni – 70%). Na drugim miejscu znalazło się płacenie kartą za zakupy. Aktywni zdecydowanie bardziej preferują tę formę płatności (73%) niż posiadacze kont (29%). Rzadziej wykorzystują kartę do realizacji takich płatności jak: płacenie na stacji benzynowej, płacenie za usługi, płacenie w restauracji, zakupy w Internecie. Wśród posiadaczy kont osób płacących kartą za tego rodzaju usługi jest zdecydowanie mniej.
CZĘSTOŚĆ WYKORZYSTYWANIA KART DO …
Minimalne kwoty, płacone przy pomocy karty to około 57 zł dla wszystkich posiadaczy kart oraz około 41 zł dla aktywnych. Najczęstszą przyczyną niepłacenia kartą mniejszych kwot jest dla posiadaczy kont ogólna niechęć do płacenia kartą (37%), natomiast w grupie osób aktywnych najczęściej wymieniane jest nieprzyjmowanie takich kwot przez sklepy (53%). Równocześnie ponad 80% osób, zarówno posiadaczy kart jak i aktywnych deklaruje chęć dokonywania płatności kartą małych kwot, gdyby było to akceptowane przez sklepy.
Najpopularniejszym wśród posiadaczy kont sposobem dokonywania płatności rachunków jest opłacanie ich na poczcie (32-47% w zależności od rodzaju płatności). Osoby aktywne najczęściej opłacają rachunki poprzez Internet – dokonując samodzielnie przelewu. Robi tak, zależnie od typu płatności, od jednej trzeciej do połowy z nich.
KARTA LOKALNA
Karta Lokalna działająca w systemie Easy Pay została uznana przez badanych za bardzo atrakcyjny produkt. Uzyskane wyniki wykazały, że korzystaniem z tej karty jest zainteresowanych 45% wszystkich posiadaczy kont bankowych i aż 79% aktywnych. Według respondentów, jej kluczową zaletą jest przede wszystkim zwiększone bezpieczeństwo. Taką opinię wyraziła połowa badanych, zarówno aktywnych (58%), jak i posiadaczy kont (46%). Jako kolejne, najatrakcyjniejsze cechy karty lokalnej badani wymieniali kolejno: możliwość wypłaty gotówki w sklepie, możliwość płacenia rachunków, większa szybkość działania, karta rabatowa oraz programy lojalnościowe. Zdaniem połowy ankietowanych, najważniejszym czynnikiem, który zdecyduje o korzystaniu z systemu lub nie mogą okazać się jego koszty. Co czwarta osoba spośród niezdecydowanych, co do używania podkreśla iż decyzję uzależnia od funkcjonalności tej karty, a dalsze 17% mówi o stopniu rozpowszechnienia (wielkości sieci akceptacji) jako czynniku istotnym dla decyzji. Grupa docelowa użytkowników karty lokalnej to przede wszystkim osoby młode, z wykształceniem średnim lub wyższym, ceniące swój czas, mieszkańcy miast.
PŁATNOŚCI MOBILNE
Chęć korzystania z usługi polegającej na dokonywaniu płatności przy użyciu telefonu komórkowego wyraził co trzeci posiadacz konta i ponad połowa aktywnych. Najatrakcyjniejszą cechą nowego produktu jest możliwość płacenia rachunków przy pomocy telefonu. Taką opinię wyraziło 56% aktywnych i 44% posiadaczy kont. Podoba się ona zarówno posiadaczom kont (dla których może stać się wyzwoleniem od jeżdżenia do kasy) oraz aktywnym (którzy rachunki opłacają głównie przy pomocy samodzielnie wykonywanego przelewu Internetowego – a płatność mobilna może odciążyć ich od konieczności pamiętania o przelaniu należności). Grupą docelową nowego produktu są podobne osoby, co w przypadku karty lokalnej: wykształceni, mieszkańcy miast, w wieku do 30 roku życia.
ELEKTRONICZNA PORTMONETKA
Korzystaniem z tej formy regulowania płatności jest zainteresowanych 34% aktywnych i 26% posiadaczy kont. Jako zalety elektronicznej portmonetki respondenci wymienili: możliwość płacenia małych sum (33% aktywni, 23% posiadacze kont, zamiast portfela/ nie trzeba nosić gotówki (25% aktywni, 18% posiadacze kont). Jako powód uzależniający podjęcie decyzji co do używania elektronicznej portmonetki respondenci wymienili kolejno: stopień rozpowszechnienia (27%), koszty (21%), kwestia bezpieczeństwa (20%), wysokość limitów (13%), trudno powiedzieć (18%).
O SYSTEMIE EASY PAY
Easy Pay to lokalny system płatności bezgotówkowych oparty na nowoczesnej technologii kart mikroprocesorowych. Umożliwia on dokonywanie elektronicznych transakcji z każdego urządzenia w dowolnym miejscu i czasie.
Dzięki zastosowanej technologii karty są tanie w obsłudze, bezpieczne oraz mają funkcjonalność odpowiadającą Wydawcy. Na karcie oprócz różnych schematów płatniczych (karta debetowa, pre-paid, kredytowa, revolvingowa) może być umieszczony bilet komunikacyjny, karta parkomatowa, program lojalnościowy, identyfikacja użytkownika.
W systemie Easy Pay funkcjonują trzy grupy produktów:
• karta lokalna – karta płatnicza wydawana przez banki, która dodatkowo może zawierać m.in. program lojalnościowy,
• karta miejska – wydawana przez miasta, Karta pełni rolę biletu komunikacji miejskiej, karty parkomatowej, karty wstępu do obiektów (muzeów, obiektów sportowych), karty identyfikacyjnej,
• płatności mobilne – płatności dokonywane za pomocą telefonu komórkowego.