Produkty strukturyzowane są nowoczesnymi instrumentami rynku finansowego i ciągle podlegają procesowi ewolucji. Każdy z nich jest inaczej skonstruowany i trudno o jednoznaczne określenie zasady ich funkcjonowania. Możemy jednak usystematyzować je w kategorie.
Produkty strukturyzowane są oparte na aktywach notowanych na różnych rynkach: kapitałowym, pieniężnym, towarowym, nieruchomości, walutowym. Poprzez odpowiednią dywersyfikację aktywów znajdujących się w koszyku inwestycyjnym zredukowane jest ryzyko inwestycyjne. Istnieją również produkty strukturyzowane oparte na jednym aktywie, np. złocie czy indeksie giełdowym. Produkty strukturyzowane są emitowane na różne okresy czasu, zazwyczaj 3-5 lat.
Produkty strukturyzowane można uznać za efekt syntezy cech lokat bankowych oraz instrumentów rynku kapitałowego. Lokata bankowa zapewnia bezpieczeństwo zainwestowanego kapitału, z kolei rynek kapitałowy daje potencjał generowania zysku. Nie wszystkie jednak produkty są bezpieczne dla portfela inwestycyjnego.
Kategorie produktów strukturyzowanych
Produkty strukturyzowane funkcjonują pod postaciami: obligacji, lokat, funduszy inwestycyjnych, polis ubezpieczeniowych i jednostek indeksowych. Podstawą emisji każdej z kategorii są inne przepisy prawa, co może rodzić różne skutki prawne w przyszłości, w tym podatkowe.
Obligacje strukturyzowane stanowią syntezę obligacji zapewniającej stały dochód oraz instrumentu pochodnego o ograniczonym ryzyku. Podstawą jej emisji jest ustawa o obligacjach. Obligacja strukturyzowana może być zbudowana w oparciu o obligację zerokuponową oraz opcję. Zainwestowany kapitał jest dzielony na dwie części – pierwsza przeznaczona na zakup obligacji zerokuponowej, natomiast druga, równa kwocie dyskonta obligacji idzie na zakup opcji. Obligacja będzie w przyszłości wykupiona po cenie równej wartości nominalnej, przez co inwestor ma zagwarantowany zwrot zainwestowanego kapitału.
Jeżeli opcja w dniu zapadalności obligacji będzie miała wartość (in the money), to przyniesie zysk. Natomiast w przypadku, gdy jej wartość będzie zerowa wówczas inwestor odzyska tylko zainwestowany kapitał. Mamy zatem spełniony warunek gwarancji zwrotu całości zainwestowanego kapitału. Istnieją również modyfikacje obligacji strukturyzowanych, gdzie gwarancja zwrotu dotyczy części kapitału. Takie instrumenty mają jednak wyższy potencjał zarabiania.
Lokaty strukturyzowane należą do oferty banków i w praktyce stanowią kilkuletni depozyt z wbudowanym instrumentem pochodnym. Przy gwarancji odsetek inwestor ma niższy udział we wzroście wartości instrumentu pochodnego, co przekłada się na niższy potencjalny zysk z inwestycji. Instrumenty te są emitowane na podstawie prawa bankowego.
Fundusze strukturyzowane mogą gwarantować pełny, częściowy zwrot zainwestowanego kapitału. Mogą również być pozbawione takiej gwarancji. Podstawą prawną działania takich funduszy jest ustawa o funduszach inwestycyjnych.
Produkty strukturyzowane w postaci polis są oferowane przez firmy ubezpieczeniowe na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Stanowią one ubezpieczenia o charakterze inwestycyjnym. Emitent takiego produktu gwarantuje zwrot zainwestowanych środków w postaci wypłaty z polisy. Zaletą polis ubezpieczeniowych jest zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych.
Produkty strukturyzowane w postaci certyfikatów są to na przykład jednostki indeksowe. Przynoszą przychody bezpośrednio uzależnione od cen koszyka aktywów, na jakich są one oparte (towary, indeksy, instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego). Tego rodzaju instrumenty mogą gwarantować zwrot zainwestowanego kapitału w całości lub w części, lub w ogóle nie zwierać takiej gwarancji. Przy jej braku zmiany wartości certyfikatu naśladują zmiany wartości instrumentów bazowych (trakers).
Grunt to rozwaga
Nie można ulec iluzji atrakcyjnego opisu produktu strukturyzowanego i wizji zysków, jaką roztaczają sprzedawcy i marketing. Egzotyka rynków, na których są dokonywane inwestycje może kusić, lecz nie można zapominać, że mogą być one bardzo ryzykowne.
Należy też zdawać sobie sprawę, że gwarancja zwrotu zaangażowanego kapitału dotyczy inwestycji, które trwają do dnia zapadalności produktu strukturyzowanego. Wcześniejsze zamknięcie inwestycji jest zazwyczaj możliwe, jednak emitent dokonuje wykupu z dyskontem. Należy zdawać sobie sprawę, że nawet kiedy odzyskamy 100 procent z zainwestowanych środków, to ich realna wartość będzie niższa z powodu inflacji. Niektóre produkty strukturyzowane polskiego rynku są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, jednak ich płynność jest niska.
Inwestycja w produkt strukturyzowany winna być poprzedzona wnikliwą analizą prospektu emisyjnego, a nie ulotek reklamowych. W szczególności nie można przeoczyć zapisów naniesionych „drobnym druczkiem”.
Aby zrozumieć niejednokrotnie skomplikowaną konstrukcję produktu strukturyzowanego oraz zasady obliczania zysków najlepiej skorzystać ze specjalistycznej pomocy, jaką świadczą doradcy finansowi. I tu uwaga, takie osoby są zainteresowane osiągnięciem jak najwyższej sprzedaży, bo od niej zależy ich prowizja.
Lokowanie oszczędności w produkty strukturyzowane wymaga uwzględnienia również sytuacji osobistej. Są to inwestycje wymagające zamrożenia kapitału na kilka lat. W szczególności należy wziąć pod uwagę osiągane przychody, posiadane rezerwy finansowe, planowane wydatki czy umiejętność akceptowania strat. Należy uwzględnić również sytuację rodzinną, stan zdrowia i wiek. Bogata oferta rynku finansowego pozwoli każdemu znaleźć optymalny produkt strukturyzowany – szyty na miarę.
Źródło: Investors TFI