Wspólne rozliczenie małżonków

Zasadą ujętą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jest odrębne opodatkowanie małżonków. Są jednak sytuacje, w których po spełnieniu odpowiednich warunków małżonkowie mogą być rozliczani wspólnie.

W przypadku uzyskania przez małżonków różnych dochodów, mieszących się w odrębnych skalach podatkowych, wspólne rozliczenie podatkowe jest o tyle korzystne, że skutkuje mniejszym obciążeniem podatkowym, a co za tym idzie uzyskaniem przez małżonków korzyści finansowych.

Wszystkie informacje o PIT w jednym miejscu

– Chodzi tu więc o sytuację, gdy dochody jednego z małżonków opodatkowane odrębnie wiązałyby się z koniecznością opodatkowania dochodów jednego małżonka według stawki podatkowej w wysokości 32%, a dochodów drugiego małżonka – według stawki wynoszącej 18% podstawy opodatkowania. W takim bowiem przypadku łączne opodatkowanie dochodów małżonków zasadniczo powoduje, że w przypadku tych dochodów nie dojdzie do tzw. efektu progresji podatkowej. W konsekwencji, łączne dochody małżonków będą opodatkowane jak dochody z I progu skali podatkowej, a więc według niższej stawki podatku (18%) – mówi Tomasz Piekielnik Spółka Doradztwa Podatkowego Piekielnik i Partnerzy.

W przypadku, gdy tylko jeden z małżonków uzyskał dochód w roku podatkowym , a drugi nie zarabiał wcale, wówczas jest szansa na wykorzystanie przez obojga małżonków kwoty wolnej od podatku. Jeśli jednak małżonkowie podejmą decyzję o osobnym rozliczeniu, to u jednego z nich kwota ta przepada.

Kiedy dopuszczalne?

Wspólne rozliczanie małżonków reguluje art. 6 ust. 2 oraz 2a ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z nim małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, pozostający przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim, a także pomiędzy którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, mogą być na wspólny wniosek małżonków wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie, od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu odrębnie przez każdego z małżonków kwot dochodowych. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

W myśl powyższego artykułu, aby małżeństwo mogło skorzystać ze wspólnego opodatkowania, musi spełnić następujące warunki:

  1. podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
  2. pozostawać przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim,
  3. musi występować system współwłasności majątkowej małżeńskiej przez cały rok podatkowy,
  4. małżonkowie muszą złożyć wniosek, wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Nieograniczony obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy jest powinnością podatnika do przymusowego świadczenia pieniężnego na rzez Skarby Państwa, bądź innych jednostek organizacyjnych. W myśl art. 3 ust. 1 nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają osoby fizyczne, posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, którzy podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodu.

Posiadanie miejsca zamieszkania innego niż terytorium Polski nie zawsze jednak odbiera  małżeństwu prawo do wspólnego opodatkowania. Prawo do zastosowania łącznego opodatkowania mają małżeństwa, które w roku podatkowym osiągnęły przychody podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75 %, a które:

  1. mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie członkowskim UE lub należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
  2. jeden z nich podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Powyższe przepisy stosuje się pod warunkiem występowania podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Należy podkreślić, że podatnicy mają obowiązek na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym. W tym celu przedstawiają zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub przedstawiają inny dokument potwierdzający.

Wniosek o wspólne rozliczenie małżonków

Warunkiem wspólnego rozliczenia małżonków jest wspólne złożenie wniosku przez małżonków w rozliczeniu rocznym. Możliwe jest wyrażenie wniosku tylko przez jednego z małżonków. W tym przypadku wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów.

Istotnym elementem złożenia wniosku jest jego ostateczny termin. Aby uprawnienie do łącznego opodatkowania małżonków było skuteczne wniosek musi być złożony w terminie odpowiadającym złożeniu zeznania rocznego (w tym roku ostateczny termin upływa 2 maja). Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny termin złożenia wniosku w zeznaniu rocznym jest ostateczny i nie przewiduje się możliwości złożenia owego wniosku przez małżonków w innym czasie i w innej formie.  

Należy pamiętać, iż oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.  Złożenie oświadczenia niezgodnego z prawdą jest karalne.

Wspólne rozliczenie ze zmarłym współmałżonkiem

Preferencyjny sposób opodatkowania, po spełnieniu odpowiednich warunków przysługuje także wdowom i wdowcom, którzy utracili swojego współmałżonka w trakcie minionego roku. Gwarantuje to podobnie jak w przypadku wspólnego opodatkowania z żyjącym współmałżonkiem art. 6a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z powyższej możliwości może skorzystać osoba, która zawarła związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jej małżonek zmarł w trakcie trwania roku (np. małżeństwo zawarło związek małżeński w marcu 2010 roku, a jedno z nich zmarło w styczniu 2011 roku), a także ta osoba która była w związku małżeńskim przez cały rok, a jej  współmałżonek zmarł po upływie tego roku, lecz przed złożeniem zeznania rocznego.

Należy podkreślić, że w powyższym przypadku wniosek o wspólne rozliczenie małżonków podpisuje tylko podatnik (małżonek żyjący). Nie powinien on składać podpisu za zmarłego współmałżonka.
Wspólne rozliczenie małżonków jest szansą skorzystania z preferencyjnych warunków opodatkowania. Wśród jej licznych zalet takich jak brak obowiązku sporządzania deklaracji podatkowej przez obojga małżonków, znajduję się zaleta o wiele większa – bo finansowa. Zanim jednak chcąc ograniczyć nasze wydatki podejmiemy decyzję o wyborze wspólnego opodatkowania, należy zastanowić się, czy aby na pewno spełniamy wszystkie niezbędne do tego warunki, a także czy wspólne opodatkowanie faktycznie będzie dla nas korzystne.


Wspólne rozliczenie na podstawie dochodów z najmu

Podatnicy często mają wątpliwości, czy uzyskując dochody z najmu ryczałtowego nadal mogą dokonać wspólnego rozliczenia. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych uniemożliwia łączne opodatkowanie małżonków, w sytuacji, gdy chociażby do jednego z nich zastosowanie mają przepisy o zryczałtowanym podatku dochodowym, liniowym, bądź podatku tonażowym.  Należy zaznaczyć, że wspólne rozliczenie nie będzie możliwe również w sytuacji, kiedy jedno z małżonków część swoich dochodów opodatkowuje na zasadach ogólnych, a część na zasadach wyżej wymienionych.  
Wyjątkiem są przychody z najmu i dzierżawy rozliczane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Te nie wyłączają możliwości rozliczenia wspólnego mimo zastosowania zryczałtowanej formy opodatkowania.

Komentarz prawnika – Spółka Doradztwa Podatkowego Piekielnik i Partnerzy
Zaznaczyć należy także, że zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 6 ust. 2-3 ustawy o PIT (obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r.), małżonkowie rozliczający się wspólnie z uzyskiwanych przez siebie dochodów nie muszą już (począwszy od zeznań podatkowych składanych za rok 2010) oboje podpisywać się na składanym przez siebie zeznaniu podatkowym. Należy stwierdzić, że zmiana ta stanowi istotne ułatwienie dla podatników, ponieważ w świetle wskazanego przepisu zeznanie to może być podpisywane tylko przez jednego z małżonków.  
Podpisanie zeznania za rok 2010 (i następne) tylko przez jednego z małżonków będzie traktowane na równi ze złożeniem przez tego małżonka oświadczenia, że został on upoważniony przez współmałżonka do podpisania zeznania także w jego imieniu. Zwrócić należy jednakże uwagę, że oświadczenie to składa się jednak pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Podstawa prawna:

Iwona Karkus
Bankier.pl
i.karkus@bankier.pl

Źródło: Bankier.pl