– Przekazaliśmy już posłom ekspertyzę, która przedstawia sytuację spółdzielców spłacających kredyty starego portfela i praktyki banków, które mnożą nieuzasadnione koszty zadłużenia – mówi Andrzej Krzyżański, prezes Krajowego Związku Lokatorów i Spółdzielców.
– Także spółdzielcy borykający się od lat ze spłatą starych kredytów powinni skorzystać z ustawy uwłaszczeniowej – podkreśla z kolei Zbigniew Chlebowski, poseł PO.
Kredytowa pułapka
Zmiany przepisów mają doprowadzić do zwiększenia pomocy dla spółdzielców spłacających uciążliwe kredyty (starego portfela) i umożliwić im uwłaszczenie za symboliczne kwoty. Problem ze spłatą uciążliwych kredytów zaciągniętych przez spółdzielnie od końca 1989 r. do 31 maja 1992 r. dotyczy ponad 100 tys. rodzin.
W tym czasie gwałtownie wzrosły ceny także w budownictwie. Na przykład koszt budowy 1 mkw. mieszkania wynosił w 1987 roku 40,2 tys. zł, w 1992 roku było to już 5 mln zł. Hiperinflacji towarzyszył wzrost oprocentowania kredytów bankowych (1 proc. w 1988, 57 proc. w 1992 roku).
– Odsetki na rzecz budżetu od kredytów urosły do niebotycznych kwot. Mimo że część członków wcześniej spłaciła kredyt i odsetki, to nie są nadal w stanie spłacić obciążającego ich zobowiązania – podkreślają Jadwiga Słotwińska i Jan Jachim ze Stowarzyszenia Ruch Obrony Mieszkańców Spółdzielni Mieszkaniowych w Lublinie.
Bank ponad prawem
Od postanowień umów kredytowych zawieranych pomiędzy spółdzielniami i bankiem zależała wysokość oprocentowania wykorzystanego kredytu, sposób naliczania odsetek, możliwość kapitalizacji odsetek, zasady i okres spłaty. Zdaniem autorów projektu, w praktyce dochodziło do omijania lub wręcz łamania obowiązującego prawa. Banki jednostronnie ustalały oprocentowanie kredytów. Mimo braku postanowień umownych stosowały i stosują procent składany, tj. obliczają odsetki bieżące, od których następnie naliczane są kolejne odsetki. Do 1996 roku spłaty kredytu nie były zaliczane na spłatę rat kapitałowych, co spowodowało zawyżanie zadłużenia. Procedury bankowe spowodowały nieuzasadniony wzrost zadłużenia. Listę niezgodnych z prawem praktyk bankowych przygotował właśnie zespół ekspertów Krajowego Związek Lokatorów i Spółdzielców .
Co przewiduje przygotowany przez posłów projekt nowelizacji ustawy ? Czy proponowane zasady mogą uprzywilejować niewielką grupę około 100 tys. spółdzielców spłacających jeszcze kredyty ? Czy projekt nowelizacji zawiera przepisy, które ułatwią przekształcenie mieszkań po spłacie zadłużenia kredytowego na nowych zasadach?
Adam Makosz
Więcej: Gazeta Prawna 4.09.2008 (173) – str.15