Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej kierowców są obowiązkowe i mają wysokie limity maksymalnej wysokości świadczeń. Takie rozwiązanie zabezpiecza interesy osób, które ucierpiały na wskutek wypadku drogowego.
Trzeba jednak pamiętać, że firma ubezpieczeniowa nie zawsze pokryje wszystkie szkody. Znaczna obniżka odszkodowania następuje, jeżeli poszkodowana osoba poprzez swoją lekkomyślność przyczyniła się do wypadku.
O winie poszkodowanego często musi zadecydować sąd
Pomniejszenie odszkodowania z polisy OC jest możliwe na podstawie artykułu 362 ustawy kodeks cywilny. Zgodnie ze wspomnianym artykułem „jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron”.
Decyzja ubezpieczyciela, który arbitralnie obniżył wypłacone odszkodowanie, zwykle spotyka się z oporem poszkodowanego lub jego rodziny. Dlatego sprawy dotyczące redukcji odszkodowania często trafiają na wokandę. Wówczas to sąd określa stopień, w jakim ofiara wypadku przyczyniła się do jego zajścia. „Sądy zwykle ustalają stopień przyczynienia się do szkody na poziomie od 20% do 50%. Taki współczynnik informuje o obniżce należnego odszkodowania” – mówi Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.
Poniższa tabela prezentuje istotne wyroki sądów w sprawie przyczynienia się do szkody. Przykładowe odszkodowanie za śmierć pasażerki, która zginęła w wypadku spowodowanym przez nietrzeźwego kierowcę, ostatecznie zostało pomniejszone o 25%. Warszawski sąd apelacyjny uznał, że matka wsiadająca do samochodu razem z pijanym kierowcą, częściowo przyczyniła się do swojej śmierci i osierocenia dziecka (patrz poniżej).
Nina Kuczyńska zwraca uwagę, że zgoda na podróż z nietrzeźwym kierowcą to tylko jedna spośród wielu przesłanek decydujących o ograniczeniu odszkodowania. Poniższe zestawienie prezentuje wyroki sądów, które dotyczyły niezapięcia pasów bezpieczeństwa, wtargnięcia na jezdnię lub nieostrożnej zmiany kierunku jazdy przez rowerzystę. W każdej z takich sytuacji sędzia musi uwzględnić m.in. zachowanie sprawcy, sytuację finansową poszkodowanego i wpływ wypadku na życie jego rodziny. Trudno zaprzeczyć, że sądowa ocena przyczynienia się do szkody jest mocno subiektywna. Sporne sprawy po kilku latach trafiają nawet do Sądu Najwyższego (przykład: Wyrok SN z dnia 17 kwietnia 2008 r. – sygn. akt I C 50/07).
| Prezentacja przykładowych wyroków, w których sąd zadecydował o obniżeniu odszkodowania z polisy OC dla kierowców | ||
| Nazwa sądu i sygnatura wyroku | Opis okoliczności wypadku | Orzeczony stopień przyczynienia się do szkody przez poszkodowanego/ ofiarę wypadku |
| Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 grudnia 2012 r. (sygn. akt I ACa 1006/12). |
Pasażerka pojazdu zginęła, gdy nietrzeźwy kierowca stracił panowanie nad samochodem i uderzył w drzewo. Kierujący również poniósł śmierć na miejscu wypadku. Zmarła kobieta miała jednego syna. Jego opiekunowie prawni wnieśli pozew przeciwko ubezpieczycielowi. | 25% |
| Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 2 sierpnia 2012 r. (sygn. akt I ACa 322/12) |
Właściciel pojazdu odniósł ciężkie obrażenia w wypadku, który spowodował jego znajomy. Poszkodowany powierzył samochód nietrzeźwej osobie, która nie posiadała prawa jazdy, namawiał ją do zwiększenia prędkości i nie zapiął pasów bezpieczeństwa. Pozew przeciwko ubezpieczycielowi został wniesiony przez poszkodowanego. | 50% |
| Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 października 2012 r. (sygn. akt I ACa 239/12) |
W wypadku samochodowym zginęła żona sprawcy. Ofiara nie zapięła pasów bezpieczeństwa, co przyczyniło się do powstania ciężkich obrażeń i późniejszej śmierci w szpitalu. Mąż będący jednocześnie sprawcą wypadku wniósł pozew przeciwko ubezpieczycielowi. | 50% |
| Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 listopada 2012 r. (sygn. akt I ACa 807/12) |
Mężczyzna bez prawa jazdy, kierujący samochodem należącym do matki, potrącił rowerzystę. Kierowca prawie dwukrotnie przekroczył dozwoloną prędkość. Osoba jadąca na rowerze nieostrożnie zmieniła kierunek jazdy. W wyniku kolizji rowerzysta poniósł śmierć na miejscu. Żona ofiary razem z dwojgiem dzieci wniosła pozew przeciwko ubezpieczycielowi. Na decyzję sądu wpłynął fakt, że kierowca jadący z odpowiednią prędkością prawdopodobnie nie potrąciłby rowerzysty. | 30% |
| Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 sierpnia 2012 r. (sygn. akt V ACa 646/12) |
Mężczyzna po wtargnięciu na jezdnię w niedozwolonym miejscu został śmiertelnie potrącony przez samochód. Winę za wypadek ponosi również kierowca, który przekroczył dopuszczalną prędkość. Matka ofiary wniosła pozew przeciwko ubezpieczycielowi. Na decyzję sądu wpłynął fakt, że kierowca jadący z odpowiednią prędkością prawdopodobnie nie potrąciłby pieszego. | 20% |
| Źródło: opracowanie własne na podstawie orzecznictwa sądów | ||
To ubezpieczyciel udowadnia przyczynienie się do szkody
Zakłady ubezpieczeniowe dość często przyjmują bardzo wysokie współczynniki przyczynienia się do szkody (np. 80% – 90%). Tak duża redukcja wypłaconego odszkodowania jest prawdopodobna, jeżeli nietrzeźwość poszkodowanego była jedną z głównych przyczyn wypadku.
Osoby, które uważają, że ubezpieczyciel zbytnio obniżył wartość odszkodowania, powinny skorzystać z drogi sądowej. Sąd po rozpatrzeniu wszystkich dowodów często obniża poziom przyczynienia się do szkody (np. z 80% do 50%). Taka decyzja skutkuje sporym wzrostem odszkodowania za obrażenia lub śmierć członka rodziny. „Osoby uprawnione do świadczeń z polisy OC powinny również pamiętać, że na ubezpieczycielu spoczywa ciężar dowodowy. To zakład ubezpieczeniowy musi zgromadzić i zaprezentować dowody wskazujące na winę poszkodowanego” – podsumowuje Nina Kuczyńska z porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.
Źródło: porównywarka ubezpieczeń iPolisa.pl