W celu wspierania współpracy w transgranicznym zarządzaniu kryzysowym zasadne jest wyjaśnienie charakteru i zakresu uprawnień oraz zobowiązań ministerstw finansów i banków centralnych do przekazywania informacji oraz współpracy w pewnych obszarach. Kluczem do zarządzania kryzysowego przez władze oraz ułatwienia powstania rozwiązań w sektorze prywatnym może być z kolei dostępność na poziomie krajowym właściwych narzędzi, których stosowanie powinno być umożliwione również w kontekście transgranicznym. W tym celu niezbędne jest uprzednie rozwiązanie problemów wynikających z różnic w systemach prawnych lub/oraz braku właściwej podstawy prawnej/instytucjonalnej.
Usunięcie przeszkód w sektorze zarówno prywatnym jak i publicznym należy rozważać przede wszystkim w następujących obszarach: możliwości transferu aktywów przez granice w ramach grupy bankowej, reorganizacji i likwidacji banków oraz systemów gwarantowania depozytów.
Porozumienie
21 grudnia 2007 r. zawarte zostało porozumienie ministra finansów, prezesa Narodowego Banku cPolskiego i przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie współpracy na rzecz wspierania stabilności krajowego systemu finansowego.
Na mocy porozumienia powołany został Komitet Stabilności Finansowej. Zgodnie z porozumieniem, celem działalności komitetu – którego posiedzenia mają odbywać się nie rzadziej niż raz na 3 miesiące – ma być współdziałanie w zakresie wzajemnej wymiany informacji i współpracy pomiędzy instytucjami sieci bezpieczeństwa finansowego na rzecz wspierania stabilności finansowej. Ponadto, na forum Komitetu mają być uzgadniane działania poszczególnych instytucji przy rozwiązywaniu ewentualnego kryzysu finansowego.
7 lutego 2008 r. odbyło się w Ministerstwie Finansów pierwsze posiedzenie Komitetu Stabilności Finansowej. W spotkaniu uczestniczyli członkowie Komitetu – minister finansów, prezes Narodowego Banku Polskiego oraz przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, a także towarzyszący im eksperci. Podczas posiedzenia Komitetu dokonana została ocena sytuacji w krajowym systemie finansowym i na rynkach międzynarodowych. Omówiono również harmonogramem dalszych prac w zakresie organizacji zarządzania kryzysowego, wynikającym z uzgodnień na forum UE.
Ustawa
Podczas posiedzenia Komitetu dyskutowano nad kierunkami prowadzenia prac nad Ustawą o Komitecie Stabilności Finansowej. Podjęto w tym zakresie decyzję o powołaniu w ramach Rady Rozwoju Rynku Finansowego nowej grupy roboczej ds. opracowania projektu ustawy.
Jak poinformował „Gazetę Bankową” Jakub Lutyk, rzecznik prasowy ministra finansów, wskazana grupa robocza miała rozpocząć prace jeszcze w lutym 2008 r. Trudno w chwili obecnej jednak określić dokładnie terminy zakończenia kolejnych etapów procedury legislacyjnej, w tym zwłaszcza uchwalenia ustawy przez Sejm. W związku z faktem, że formalne prace nad ustawą dopiero mają się rozpocząć, nie jest obecnie możliwe przedstawienie szczegółowych założeń tej ustawy.
Komitet, który ma się spotykać raz w miesiącu (lub – w razie konieczności – częściej), ma być głównym forum dyskusji, uzgadniania kierunków działania, koordynacji działań (również w sytuacji kryzysowej).
– Generalnie, ustawa o Komitecie Stabilności Finansowej ma – jak zauważył Jakub Lutyk – wzmocnić podstawy prawne funkcjonowania komitetu, a także określić zasady współpracy, koordynacji i wymiany informacji pomiędzy kluczowymi instytucjami w Polsce działającymi na rzecz bezpieczeństwa i stabilności systemu finansowego, a tym samym ochrony interesów klientów instytucji finansowych.
Jakub Lutyk wskazał również, iż w innych państwach UE istnieją odpowiedniki Komitetu Stabilności Finansowej. W 2006 r. brytyjskie ministerstwo skarbu, bank centralny oraz organ nadzoru finansowego zawarły porozumienie o współpracy w zakresie stabilności finansowej. Na mocy porozumienia powołano tam Komitet Stabilności Finansowej (Standing Comittee on Financial Stability), składający się z przedstawicieli ministerstwa skarbu (które przewodniczy komitetowi), banku centralnego i organu nadzoru finansowego.
Cele, kompetencje
Zdaniem dr. Stanisława Kluzy – przewodniczącego KNF – Komitet Stabilności Finansowej jest platformą dialogu Ministerstwa Finansów, KNF i NBP na temat bezpieczeństwa polskiego rynku finansowego. Jego zdaniem celem tego organu kolegialnego jest wspieranie stabilności krajowego systemu finansowego oraz współdziałanie w celu wytworzenia mechanizmów znajdujących zastosowanie na wypadek kryzysu finansowego.
W przedmiocie związanym z podziałem obowiązków pomiędzy uczestnikami porozumienia Stanisław Kluza uważa, iż wszystkie strony porozumienia zobowiązane są do bieżącej wymiany informacji i współpracy w przypadku wystąpienia ryzyka niestabilności finansowej. Nie zmienia to faktu, że każda ze stron porozumienia ma swoje ustawowe kompetencje. Na przykład w przypadku instytucji finansowych, KNF monitoruje przede wszystkim ich wypłacalność, a NBP zwraca uwagę na płynność.
Przewodniczący Kluza zgodził się z twierdzeniem, że zasady instytucjonalne funkcjonowania Komitetu Stabilności Finansowej wymagają regulacji ustawowej. Projekt będzie punktem wyjścia do dalszych prac.
Maks Kraczkowski, poseł PiS, wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Gospodarki, wyraził w rozmowie z „Gazetą Bankową” pogląd, iż efektywna wymiana informacji ma szczególne znaczenie w przypadku konieczności zarządzania kryzysem w systemie bankowym. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że kryzysy indywidualnych banków, jak i całych systemów finansowych zdarzają się i nie da się ich wyeliminować, a jedyne co można zrobić, to ograniczyć ich częstotliwość i minimalizować skutki.
Biorąc pod uwagę powyższe nie powinno się – zdaniem posła Kraczkowskiego – bagatelizować znaczenia działań związanych ze sprawnym zarządzaniem kryzysowym. W ramach zarządzania kryzysem bank centralny może szybko zasilić w płynność zagrożony bank (lub cały system bankowy). Wskazane zagrożenie może dotyczyć zakłóceń na rynku pieniężnym i finansowym, bądź w systemach płatniczych i systemach rozliczeń papierów wartościowych. Taka interwencja wymaga jednak wiedzy na temat zagrożonej instytucji, dlatego niezmiernie istotna jest informacja nadzoru bankowego po to, aby dokonać wnikliwej oceny dotyczącej: wypłacalności banku, powiązań banku z innymi instytucjami kredytowymi i znaczenia banku w systemie bankowym, potencjalnego ryzyka kredytowego interwencji ze strony banku centralnego.
Wskazany pośpiech
Poseł Kraczkowski uważa, iż biorąc pod uwagę sytuację na rynkach finansowych na świecie prace nad projektem ustawy o Komitecie Stabilności Finansowej powinny zostać podjęte w Ministerstwie Finansów bezzwłocznie. Ważną rzeczą jest według niego, aby prace nad opracowanym projektem ustawy nie były opróźniane lub bagatelizowane na jakimkolwiek etapie prac legislacyjnych.
Jego zastrzeżenia i obawy nie są bezpodstawne. 14 grudnia 2007 r. bowiem złożył on do prezesa Rady Ministrów interpelację poselską w sprawie notorycznych opóźnień w pracach legislacyjnych w Ministerstwie Finansów nad projektami aktów prawnych dotyczących funkcjonowania rynku finansowego. Pyta w niej m.in. o to, dlaczego od stycznia 2006 r., tj. od przekazania przez KNF do Ministerstwa Finansów projektu ustawy implementującego dyrektywę MiFID do krajowego porządku prawnego, dopiero w maju 2007 r. projekt tej ustawy został skierowany do Sejmu RP i co przez ten okres robiło z projektem ustawy – przygotowanym przez KNF – Ministerstwo Finansów?
Wątpliwość posła wzbudziło również to, dlaczego ze znacznym opóźnieniem prowadzone były w Ministerstwie Finansów prace związane z implementowaniem do ustawy Prawo bankowe postanowień Nowej Umowy Kapitałowej oraz prace nad projektami rozporządzeń ministra finansów: w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych, w sprawie szczególnych zasad rachunkowości domów maklerskich i jednostek organizacyjnych banków, w ramach których prowadzona jest działalność maklerska, oraz w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń. Zgodnie z delegacją ustawową zawartą w Ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym wskazane rozporządzenia powinny zostać przyjęte w terminie jednego roku od dnia jej wejścia w życie, a zostały wydane z prawie 3-miesięczną mocą wsteczną.
W konkluzji zapytał się premiera o ewentualne zlecenie przeprowadzenia w tej sprawie kontroli w Ministerstwie Finansów przez pion kontroli i nadzoru w kancelarii prezesa Rady Ministrów lub przez Najwyższą Izbę Kontroli.
Należy mieć nadzieję, iż ta ustawa i związany z nią proces będzie jednak przebiegał bez zakłóceń, bowiem skala problemu i towarzyszące temu zjawiska wymagają odpowiedniego ustawowego uregulowania.