Niepewna sytuacja na rynkach finansowych spowodowała, że zadłużenie z tytułu kredytów hipotecznych w Unii Europejskiej rosło w drugiej połowie 2012 r. trzy razy wolniej niż w poprzednim półroczu. W stosunku do PKB najbardziej zadłużeni są niezmiennie Duńczycy, na 27 krajów Polska jest w tej klasyfikacji 21.
Polskie gospodarstwa domowe były na koniec 2012 r. winne bankom z tytułu kredytów hipotecznych 79,3 mld euro, co stanowiło 20,9 proc. produktu krajowego brutto. Łączne zadłużenie mieszkańców 27 krajów unijnych z tego tytułu wzrosło do 5,79 bln euro (prawie 45 proc. PKB). Tak wysokie nie było jeszcze nigdy w historii. Jednak w stosunku do pierwszego półrocza 2012 r. wzrost ten znacznie zwolnił. Wówczas wielkość portfela hipotecznego urosła o 1,8 proc., a tym razem było to 0,6 proc. Za cały rok zmiana wyniosła 2,35 proc. (w poprzednim roku 3,6 proc.).
Zadłużenie gospodarstw domowych krajów Unii Europejskiej z tytułu kredytów hipotecznych (w bln euro)
Źródło: obliczenia Open Finance, na podst. danych EBC i Eurostat.
W swoistej klasyfikacji najbardziej zadłużonych krajów przodują od lat Duńczycy, u których poziom zadłużenia gospodarstw domowych z tytułu kredytów hipotecznych przekracza 115 proc. wartości PKB. Na drugim miejscu jest Cypr, a na trzecim Wielka Brytania, ale wartości nie są tu tak spektakularne jak w Danii i wynoszą odpowiednio 71,5 oraz 66,9 proc. Na drugim biegunie klasyfikuje się Rumunia, mieszkańcy której są winni bankom z tytułu kredytów mieszkaniowych 6,4 proc. wartości PKB.
A to i tak wskaźnik wyższy niż w poprzednich latach. Na koniec 2007 r. zadłużenie wynosiło 3,9 mld euro, a teraz jest to 8,3 mld euro. Ale nie jest to największy procentowy wzrost wartości zadłużenia w UE. Tu bowiem przoduje Polska. Przez ostatnie pięć lat dług hipoteczny polskich gospodarstw domowych wzrósł z 32,7 do 79,3 mld euro, o 143 proc. Ponad 100-proc. przyrost zanotowała jeszcze Słowacja.
Co ciekawe, w pięciu krajach, w ostatnich pięciu latach zadłużenie hipoteczne wyrażone w euro spadło – to Belgia, Estonia, Irlandia, Łotwa i Węgry. Dla wszystkich 27 krajów Unii zadłużenie wzrosło w tym okresie o 15,6 proc. Warto jednak pamiętać, że są to wartości przeliczone na euro, gdyby wyrazić je w walucie danego kraju, dane wyglądałyby inaczej.
Stosunek zadłużenia gospodarstw domowych z tytułu zakupu nieruchomości
do produktu krajowego brutto w krajach UE na koniec danego roku
| 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | |
| Austria | 24,0% | 25,5% | 26,6% | 27,9% | 27,9% | 27,8% |
| Belgia | 33,9% | 24,9% | 23,3% | 23,7% | 22,4% | 23,5% |
| Bułgaria | 9,3% | 11,2% | 12,3% | 12,4% | 11,8% | 11,5% |
| Cypr | 44,0% | 50,0% | 62,3% | 69,1% | 70,4% | 71,5% |
| Czechy | 14,7% | 14,9% | 18,3% | 19,6% | 19,5% | 21,7% |
| Dania | 105,2% | 107,9% | 119,4% | 115,7% | 116,0% | 115,9% |
| Estonia | b/d | 38,4% | 44,4% | 41,7% | 36,8% | 34,6% |
| Finlandia | 34,6% | 36,4% | 41,7% | 42,9% | 43,2% | 44,4% |
| Francja | 34,1% | 35,8% | 38,0% | 40,0% | 41,2% | 41,8% |
| Grecja | 28,4% | 28,0% | 29,3% | 35,8% | 37,2% | 38,4% |
| Hiszpania | 59,5% | 60,5% | 62,7% | 63,4% | 61,9% | 60,6% |
| Holandia | 66,3% | 63,2% | 66,0% | 61,4% | 62,3% | 64,9% |
| Irlandia | 65,7% | 64,4% | 68,4% | 63,7% | 50,6% | 52,2% |
| Litwa | 16,9% | 18,7% | 22,6% | 21,7% | 19,3% | 17,9% |
| Luksemburg | 39,1% | 42,7% | 47,4% | 46,6% | 47,5% | 49,1% |
| Łotwa | 32,2% | 31,2% | 36,8% | 36,0% | 29,8% | 24,3% |
| Malta | 36,2% | 37,4% | 41,4% | 42,5% | 44,5% | 45,8% |
| Niemcy | 39,8% | 38,8% | 40,5% | 38,8% | 37,8% | 37,8% |
| Polska | 10,5% | 12,8% | 16,9% | 19,0% | 19,4% | 20,9% |
| Portugalia | 59,7% | 61,2% | 65,7% | 66,3% | 66,6% | 66,8% |
| Rumunia | 3,2% | 3,7% | 4,8% | 5,5% | 5,9% | 6,4% |
| Słowacja | 12,4% | 13,3% | 15,1% | 16,5% | 17,8% | 18,9% |
| Słowenia | 7,7% | 9,1% | 11,1% | 13,6% | 14,3% | 14,9% |
| Szwecja | 39,6% | 38,5% | 51,9% | 64,0% | 61,3% | 63,0% |
| Węgry | 12,5% | 13,9% | 16,1% | 16,3% | 13,5% | 12,2% |
| Wielka Brytania | 53,4% | 44,2% | 63,1% | 68,5% | 69,6% | 66,9% |
| Włochy | 17,1% | 16,8% | 18,5% | 22,7% | 23,3% | 23,4% |
| UE (27 krajów) | 40,3% | 38,4% | 43,3% | 44,9% | 44,7% | 44,9% |
Źródło: obliczenia Open Finance na podst. danych ECB i Eurostat.
Mimo imponującego wzrostu rynku kredytów hipotecznych, Polska jest dopiero na 21. miejscu jeśli chodzi o odsetek, jaki stanowi zadłużenie hipoteczne wobec PKB – 20,9 proc. Na podobnym poziomie (15-25 proc.) jest on jeszcze w sześciu innych krajach: Belgii, Czechach, Litwie, Łotwie, Słowacji i we Włoszech.
Niewielki odsetek kredytów hipotecznych w stosunku do PKB jest cechą charakterystyczną krajów Europy środkowo-wschodniej. 9 z 11 krajów z najniższym wskaźnikiem w całej UE wstąpiło do niej w 2004 r. lub później, wszystkie leżą w środkowo-wschodniej części kontynentu. Z krajów „starej Unii” najniższy poziom zadłużenia z tytułu hipotek mają Włochy i Belgia, gdzie na koniec 2012 r. stanowił on odpowiednio 23,4 i 23,5 proc. produktu krajowego brutto.
Z 27 krajów UE poziom zadłużenia z tytułu hipotek w stosunku do PKB spadł w 2012 r. w 10, a w 17 wzrósł. Największy wzrost zanotowano w Holandii (o 2,6 p.p.), największy spadek zaś na Łotwie (o 5,5 p.p.). Duży spadek tego wskaźnika dla Łotwy wynika ze złożenia dwóch czynników: dynamicznego wzrostu PKB i spadku nominalnego poziomu zadłużenia hipotecznego. W ujęciu nominalnym portfel kredytów hipotecznych przez ostatni rok najbardziej urósł na Słowacji (o 11,2 proc.), a najbardziej spadł właśnie na Łotwie (o 10,75 proc.).
Marcin Krasoń