W 2011 roku wynagrodzenie wynosi 9 892,30 PLN miesięcznie. Za działalność o charakterze kierowniczym w ramach komisji sejmowych prawo przewiduje gratyfikacje pieniężne, podwyższające pensje zasadniczą.
W parlamencie polskim
Władzę ustawodawczą tworzy w Polsce dwuizbowy parlament. Zgodnie z rozdziałem IV Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, składa się on z dwóch instytucji: Sejmu i Senatu, liczących odpowiednio 460 posłów oraz 100 senatorów. Wynagrodzenie za sprawowanie wskazanych zadań zwane jest uposażeniem. Zgodnie z przepisami art. 25 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora „Uposażenie odpowiada wysokości wynagrodzenia podsekretarza stanu, ustalonego na podstawie przepisów o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, z wyłączeniem dodatku z tytułu wysługi lat”. W 2011 roku wynagrodzenie, o którym mowa w wymienionych aktach prawnych, wynosi 9 892,30 PLN miesięcznie.
Za działalność o charakterze kierowniczym w ramach komisji sejmowych prawo przewiduje gratyfikacje pieniężne, podwyższające pensje zasadniczą. Są to:
- dodatek dla pełniących funkcję przewodniczącego komisji – wynosi 20% uposażenia, czyli 1 978,46 PLN,
- dodatek dla pełniących funkcję zastępcy przewodniczącego komisji – wynosi 15% uposażenia, czyli 1483,75 PLN,
- dodatek dla pełniących funkcję przewodniczących stałych podkomisji – wynosi 10% uposażenia, czyli 989,23 PLN.
Oprócz uposażenia oraz dodatków posłom i senatorom przysługują diety parlamentarne. Mają one na celu pokrycie kosztów związanych z wydatkami poniesionymi podczas wykonywania obowiązków na terenie kraju. Wysokość diety to 25% uposażenia. W 2011 roku wynosi ona 2 473,08 PLN. Dieta parlamentarna jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych w granicach określonych w przepisach.
W rządzie polskim
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w rozdziale VI obowiązki Rady Ministrów definiuje jako prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej Polski. Rada składa się z Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesów oraz ministrów. Prezes i wiceprezes mogą łączyć swoje funkcje ze stanowiskiem ministra. We wrześniu 2011 roku Rada Ministrów liczyła 19 osób.
Wynagrodzenie członków Rady Ministrów zdefiniowane jest poprzez ustawę z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe i obejmuje trzy składowe:
- wynagrodzenie zasadnicze,
- dodatek funkcyjny,
- dodatek stażowy.
Wyjście do ustalenia wysokości wymienionych płac stanowi kwota bazowa kształtowana według odrębnych zasad określonych w ustawie budżetowej. Następnie wartość ta jest korygowana o mnożniki kwoty bazowej wskazane w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z 25 stycznia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
W 2011 roku kwota bazowa równa się kwocie bazowej za 2008 rok i wynosi 1 766,46 PLN. Mnożnik kwoty bazowej wynagrodzenia zasadniczego dla stanowiska ministra jest ustalony na poziomie 5,6, a mnożnik dodatku funkcyjnego na poziomie 1,5. Wszystkie te wartości od roku 2008 pozostają niezmienne.
W oparciu o przytoczone akty prawne i wartości, dwie podstawowe i jednolite dla wszystkich ministrów składowe pensji miesięcznej kształtują się następująco:
- wynagrodzenie zasadnicze = 1 766,46 PLN x 5,6 = 9 892,20 PLN,
- dodatek funkcyjny = 1 766,46 PLN x 1,5 = 2 649,70 PLN.
Dodatek za wysługę lat (stażowy) określa art. 22 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, który brzmi: „Urzędnikowi państwowemu przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w urzędach państwowych, w wysokości wynoszącej po pięciu latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.” Można go więc uznać jako zmienną część wynagrodzenia, różną dla każdego członka Rady. Podobnie jest w przypadku nagrody jubileuszowej, która także przysługuje ministrom.
Najwyższe wynagrodzenie z tytułu pełnienia swojej funkcji w rządzie otrzymuje Prezes Rady Ministrów. W roku 2010 jego roczna pensja wyniosła 198 771,24 PLN.
W Parlamencie Europejskim
Skład jednoizbowego Parlamentu Europejskiego wybierany jest demokratycznie co pięć lat w powszechnych wyborach bezpośrednich. To jedyna taka ponadnarodowa instytucja, która tworzy wspólne prawa dla kilkudziesięciu państw. Europosłowie pochodzą z 27 krajów Unii Europejskiej. Każde państwo reprezentuje ustalona liczba posłów. W 2011 roku Parlament Europejski liczy 735 osób. Środki na finansowanie posłów pochodzą z budżetu Parlamentu Europejskiego, który stanowi około jednego procenta budżetu Unii Europejskiej.
W lipcu 2009 roku wprowadzono zasady jednolitego wynagrodzenia dla członków Parlamentu Europejskiego. Do tego czasu wysokość ich płac ustalały krajowe akta prawne. W myśl praw przejściowych, posłom zatrudnionym przed lipcem 2009 pozostawiono możliwość wyboru zasad wyznaczania wysokości wynagrodzenia.
W 2011 miesięczna pensja zasadnicza europosła przed opodatkowaniem wynosi 7 956,87 EUR. Odliczając składki na podatek wspólnotowy oraz ubezpieczenie od wypadków, pozostaje 6 200,72 EUR. Wynagrodzenie członka Parlamentu Europejskiego może być dodatkowo pomniejszone o wartość podatku krajowego. Kwotą bazową dla wyznaczania wysokości płacy poselskiej jest wynagrodzenie sędziego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Uposażenie stanowi 38,5% tej kwoty.
Podobnie jak w Sejmie i Senacie, na prowadzenie swojej działalności europosłom przysługuje dieta. Parlament Europejski na taki dodatek pieniężny używa określenia zwrot. Ma on służyć pokryciu kosztów prowadzenia biura poselskiego, rachunków telefonicznych, opłat pocztowych, wydatków związanych ze sprzętem komputerowym, telekomunikacyjnym oraz informatycznym. Jeśli członek Europarlamentu nie uczestniczy w połowie posiedzeń plenarnych w ciągu jednego roku parlamentarnego (od września do sierpnia), musi być przygotowany na zmniejszenie zwrotu o połowę. Pełna kwota miesięczna zwrotu w roku 2011 przyjęta jest na poziomie 4 299 EUR.
Kolejny przywilej pieniężny wypłacany z racji sprawowania funkcji posła Parlamentu Europejskiego to dieta pobytowa. Są trzy lokalizacje Parlamentu: Strasburg (Francja), Bruksela (Belgia) oraz Luksemburg (Luksemburg). Dlatego udział w posiedzeniu bardzo często wiąże się z wyjazdem służbowym. Jeśli posiedzenie odbywa się na terenie Wspólnoty Europejskiej, Parlament wypłaca dzienną dietę w wysokości 304 EUR. Służy ona pokryciu kosztów m.in. zakwaterowania oraz wyżywienia. W sytuacji, gdy posiedzenia mają miejsce poza terytorium Wspólnoty Europejskiej, dzienna dieta wynosi 152 EUR. Zakwaterowanie oraz wyżywienie zostają dodatkowo pokryte przez Parlament. Warunkiem otrzymania diet pobytowych jest podpis na oficjalnej liście obecności.
W Komisji Europejskiej
Komisja Europejska to organ wykonawczy Unii Europejskiej. Jej funkcję można porównać do Rady Ministrów. Skład Komisji Europejskiej tworzą komisarze – 27 przedstawicieli każdego z państw członkowskich Unii. Podobnie jak w przypadku Parlamentu, jej kadencja trwa 5 lat. W roku 2011 władzę sprawuje Komisja powołana na lata 2010-2014.
Pensje członków Komisji reguluje rozporządzenie Regulation No 422/67/EEC. Zgodnie z nim, miesięczne wynagrodzenie zasadnicze komisarza wynosi w 2011 roku 20 278,23 EUR. Przewodniczący Komisji, z racji stanowiska najwyższej rangi otrzymuje 24 874,62 EUR. Płace komisarzy są przedmiotem podatku wspólnotowego. Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela. Nowy komisarz może liczyć na dodatek na pokrycie kosztów związanych ze zmianą miejsca zamieszkania w wysokości 2 pensji miesięcznych tj. 40 556,46 EUR. Koszty podróży oraz samej przeprowadzki pokrywa Komisja. Pozostałe dodatki to:
- dodatek mieszkaniowy – 15% miesięcznego wynagrodzenia,
- dodatek z funduszu reprezentacyjnego – 607,71 EUR dla komisarza, 1 418,07 dla przewodniczącego Komisji.
Parlamentarzyści w państwach Unii Europejskiej i na świecie
Każdy kraj unijny posiada swój własny ustrój polityczny oraz sposób organizacji parlamentu (np. jedno- lub dwuizbowy). Natomiast posłowie mają przydzielony rożny zakres obowiązków. Zestawienie wynagrodzeń parlamentarzystów należy więc rozpatrywać z rezerwą. Powinno ono służyć jedynie celom orientacyjnym, nie zaś tworzyć podstawy do szczegółowych analiz.
Porównując 27 parlamentów Unii Europejskiej, najwyższe wynagrodzenia w 2007 obowiązywały we Włoszech. Uposażenia poselskie w Italii znacznie przewyższały pensje przyjęte w innych krajach. W czołówce umiejscowili się również członkowie starej Unii. Na 20 pozycji, w otoczeniu państw z Europy Środkowo-Wschodniej (za wyjątkiem Hiszpanii), znalazła się Polska.
Obserwując wynagrodzenia w krajach anglojęzycznych spoza Europy, Australia, Kanada oraz Nowa Zelandia opłacają parlamentarzystów na poziomie zbliżonym do europejskiego. Najwyższe wynagrodzenie członkom parlamentu oferują Stany Zjednoczone.
Szefowie rządów na świecie
W nie każdym rządzie zasiada premier. Dla przykładu, w Stanach Zjednoczonych jego funkcję sprawuje prezydent, a w Niemczech kanclerz. Bez względu na nazwę stanowiska, obowiązkiem szefa rządu jest kierowanie instytucją odpowiedzialną za władzę wykonawczą państwa.
Wynagrodzenia szefów rządów w zaprezentowanych krajach kształtują się na znacznie wyższym poziomie niż w Polsce. Na kluczowych pozycjach znalazły się światowe potęgi gospodarcze takie jak Wielka Brytania czy Francja. Podobnie jak w zestawieniu wynagrodzeń parlamentarzystów, również i w kategorii płac szefów rządów przodują Stany Zjednoczone. Roczne wynagrodzenie Prezesa Rady Ministrów w 2007 roku w Polsce szacuje się na kwotę 29 914 GBP, co nie stanowi nawet połowy pensji premiera Hiszpanii.
Źródło: Sedlak & Sedlak