Każdy bank udzielając kredytu musi brać pod uwagę fakt, iż dysponuje pieniędzmi swoich klientów. To duża odpowiedzialność, za którą muszą iść takie mechanizmy, które zapewnią bezpieczeństwo transakcji oraz takie, które pozwolą na rzetelną ocenę wiarygodności osób ubiegających się o kredyty.
System bankowy opiera swoje działanie na zaufaniu, tworzonym m.in. dzięki funkcjonowaniu Biura Informacji Kredytowej – instytucji, która ułatwia klientom banków i SKOK-ów na budowanie własnej historii kredytowej.
Każdy pracownik banku doskonale wie jak istotne znaczenie dla ograniczania ryzyka kredytowego ma wiedza na temat klientów. Nikt z nas nie wyobraża sobie powierzenia swoich oszczędności lub związania się umową kredytową z bankiem, który nie ma kontroli nad tym komu pożycza pieniądze. Informacje przekazywane przez potencjalnych kredytobiorców nie są jednak wystarczające dla zapewnienia pełnego bezpieczeństwa. Polski system bankowy okres ograniczonej wiedzy o swoich klientach przeżył w pierwszej połowie lat 90-tych. Skutki tego były bardzo groźne – w wielu bankach tworzono specjalne departamenty do spraw trudnych kredytów, gdyż poziom zagrożonych należności sięgał często znacznie powyżej 25 proc.
Tuż po transformacji ustrojowej banki musiały nauczyć się funkcjonowania w zupełnie nowych warunkach prawnych i ekonomicznych. Kluczowym elementem działalności instytucji finansowych stała się wymiana informacji, które pomagały we wzmacnianiu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, a także ochrony interesów banków oraz ich klientów. Już w 1991 r. z inicjatywy Związku Banków Polskich powstał „Bankowy rejestr klientów czasowo niewywiązujących się z zobowiązań”. Ówczesny system miał jednak tę wadę, że banki niechętnie dzieliły się informacjami na temat swoich klientów z konkurencją.
Prawo bankowe uchwalone w 1997 r. pozwoliło na wzajemną wymianę informacji o kredytobiorcach. Oznaczało to, że bank, który chciał udzielić kredytu mógł zapytać inne banki o to, jaki jest u nich stan zobowiązań danej osoby. W tym celu w 1997 r. utworzone zostało Biuro Informacji Kredytowej, które z założenia miało być instytucją niezależną od banków. Jej podstawowym zadaniem było pośrednictwo w przekazywaniu informacji o rzetelności kredytowej klientów. Oznaczało to, że BIK będzie firmą infrastrukturalną dla całego systemu bankowego w Polsce, której zadaniem jest gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie informacji o aktualnych zobowiązaniach oraz historii kredytowej klientów banków i SKOK-ów.
Aby realizować tę misję konieczne było wdrożenie i przestrzeganie tzw. zasady wzajemności, która gwarantuje, iż wszystkie niezbędne informacje gromadzone są w jednym miejscu i są dostępne dla wszystkich uczestników systemu. Dzięki temu klienci banków i SKOK-ów uzyskali możliwość znacznie szybszego i łatwiejszego dostępu do kredytów. Spowodowało to uproszczenie procedur kredytowych, klienci zostali zwolnieni z obowiązku dostarczania wielu dokumentów potwierdzających ich rzetelność, co zmniejszyło też ponoszone przez nich koszty. Skrócił się także znacznie czas oczekiwania na decyzję kredytową.
Pozytywna historia kredytowa dała klientom możliwość negocjacji warunków finansowych kredytu. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż dzięki funkcjonowaniu BIK klienci banków i SKOK-ów mają swobodny dostęp do informacji, jakie instytucje te przekazują do BIK na ich temat.
Proces tworzenia się rejestrów bankowych w Polsce był wzorowany na doświadczeniach państw, w których mechanizmy te obowiązywały już dużo wcześniej. W krajach rozwiniętych od dłuższego czasu z powodzeniem działały instytucje będące pośrednikiem w wymianie informacji o klientach banków.
System wymiany informacji kształtował się przez kolejnych kilka lat – głównie ze względów technologicznych i prawnych. Dużo czasu zajęło np. przystosowanie systemów, w których operowały banki do systemu BIK. Z początkiem 2000 r. baza została zarejestrowana przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO), a System Informacji BIK – Klient Indywidualny został udostępniony w listopadzie tego samego roku. Pierwsze informacje o zaciągniętych kredytach pojawiły się w BIK w 2001 r., a w następnych latach liczba raportów o kredytobiorcach wzrastała w każdym roku. Od początku działalności udostępniono ponad 170 mln raportów.
W lutym 2004 r. Biuro Informacji Kredytowej udostępniło zupełnie nową usługę – Ocenę punktową. Jest to metoda oceny ryzyka kredytowego, jakie wiąże się z finansowaniem danej osoby. Program scoringowy oblicza, jak duże jest prawdopodobieństwo, że dany klient spłaci zobowiązanie, na podstawie porównania go z profilem osób, które już wcześniej otrzymały kredyty. Im bardziej profil osoby ubiegającej się o kredyt przypomina profil klientów terminowo spłacających swoje zobowiązania w przeszłości, tym lepsza jest ocena punktowa tej osoby. Wyższa ocena punktowa oznacza mniejsze prawdopodobieństwo, że dany klient przestanie terminowo spłacać raty kredytów. Osoby z wysokimi ocenami punktowymi są więc chętniej widziane w bankach, ponieważ są postrzegane jako bardziej wiarygodne.
Swoją ocenę punktową klienci banków i SKOK-ów mogą poznać, pobierając Raport PLUS z Informacją o Ocenie Punktowej, zawierający dane dotyczące aktualnego stanu posiadanych zobowiązań oraz historię kredytową. Opisuje on stan poręczanych przez wnioskodawcę zobowiązań oraz wszystkich spłaconych i zamkniętych kredytów. Aby taki Raport otrzymać należy wypełnić wniosek, który dostępny jest w Biurze Obsługi Klienta BIK lub na stronie internetowej www.bik.pl. Wypełniony wniosek wystarczy złożyć w Biurze Obsługi Klienta lub wysłać listem poleconym. Gotowy Raport można odebrać osobiście lub otrzymać pocztą.
Kolejnym etapem rozwoju wymiany informacji kredytowej, było wprowadzenie Sytemu Informacji BIK Przedsiębiorca – dzięki któremu oprócz klientów indywidualnych, możliwa stała się pełna ocena wiarygodności i zdolności kredytowej firm. Wielu klientów banków posiada, obok zobowiązań wynikających z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, dodatkowe zobowiązania jako konsument – a wtedy korzystne znaczenie może mieć pozytywna historia kredytowa takiego klienta banku.
Biuro Informacji Kredytowej stale rozwija system wymiany informacji. We wrześniu tego roku podpisano umowę z niemieckim odpowiednikiem SCHUFA Holding AG, dzięki czemu Polacy mieszkający w Niemczech mogą korzystać ze swojej historii kredytowej zbudowanej w kraju, również w kontaktach z bankami niemieckimi. Analogicznie, polskie banki mogą sięgać po historie kredytowe osób, które wcześniej zaciągały kredyty w bankach niemieckich.
Korzyści płynące z działań prowadzonych przez Biuro Informacji Kredytowej na przestrzeni lat są wielostronne. Klienci banków wywiązujący się ze swoich zobowiązań mają znacznie ułatwiony proces kredytowy. Banki i inne instytucje finansowe mogą w szybki sposób sprawdzać rzetelność swoich potencjalnych i aktualnych klientów, dzięki czemu ograniczają własne ryzyko kredytowe i zabezpieczają obroty pieniężne.
W krajach zachodnich budowanie pozytywnej historii kredytowej jest standardem. Ludzie już od najmłodszych lat starają się zaciągać drobne kredyty, aby dzięki ich regularnym spłatom, sukcesywnie budować swoją historię. Dzięki działaniom Biura Informacji Kredytowej sytuacja kredytobiorców dbających o historię kredytową także w Polsce nabrała niebagatelnego znaczenia. Warto więc z niej korzystać.
Źródło: BIK