Co to jest lokata bankowa?
Lokata bankowa to jeden z najpopularniejszych i najbezpieczniejszych sposobów deponowania pieniędzy. Bank, przyjmując nasze pieniądze w depozyt na określony czas, zobowiązuje się do wypłacenia po okresie trwania lokaty powierzonych mu pieniędzy z odsetkami. Odsetki są zyskiem z lokaty.
Na rynku dostępne są lokaty o terminach od kilku dni do nawet kilku lat, o oprocentowaniu zmiennym i stałym. Można je zakładać zarówno w placówkach bankowych, jak i przez internet czy bankowość telefoniczną. Niektóre oferty są zarezerwowane tylko dla stałych klientów banku.
Lokaty zazwyczaj są oprocentowane wyżej niż konta, jednak są mniej płynne. Wypłata środków przed zadeklarowanym terminem może skutkować utratą prawa do odsetek.
Co to jest oprocentowanie nominalne lokaty?
Banki w swoich ofertach podają oprocentowanie w skali roku. Aby wyliczyć rzeczywisty zysk w okresie trwania lokaty, należy odnieść oprocentowanie proporcjonalnie do tego okresu. Przykładowo: dla lokaty o wkładzie 10 000 zł, oprocentowaniu 5 proc. i kapitalizacji na koniec okresu trwania umowy, przy okresie 6 miesięcy zysk przed opodatkowaniem wyniesie ok. 250 zł, natomiast w przypadku lokaty na 12 miesięcy będzie to dwa razy więcej, czyli 500 zł.
Oprocentowanie nominalne nie uwzględnia także kapitalizacji, czyli częstotliwości dopisywania odsetek do rachunku, ani obciążenia zysku 19-proc. podatkiem od dochodów kapitałowych, tzw. podatkiem Belki.
Aby porównać opłacalność lokat, należy brać pod uwagę wszystkie te czynniki. Zdarza się, że po uwzględnieniu kapitalizacji i naliczeniu podatku lokata o wyższym oprocentowaniu nominalnym może okazać się mniej zyskowna niż pozornie mniej atrakcyjna oferta.
Jaki okres lokaty wybrać?
Każdy bank indywidualnie określa warunki, na jakich przyjmuje depozyty od klientów. Są one szczegółowo opisane w tabelach oprocentowania dostępnych na stronach internetowych i w placówkach. W większości instytucji finansowych lokatę terminową można założyć na 1, 3, 6, 12, 24 i 36 miesięcy. Niektóre banki oferują także możliwość zdeponowania oszczędności na inne terminy, np. 1 dzień, tydzień czy 9 miesięcy.
Oprocentowanie lokaty uzależnione jest od wysokości deponowanej kwoty i okresu, na który zakładamy lokatę. Lepsze warunki zarezerwowane są dla lokat o dłuższych terminach zapadalności oraz dla wyższych kwot. Należy pamiętać, że oprocentowanie podawane jest w skali roku.
Oprocentowanie zmienne czy stałe?
Wybór lokaty często wiąże się z dylematem, czy zdecydować się na stałą, czy zmienną stopę procentową. Większość instytucji rozwiążą problem za nas, oferując oprocentowanie stałe tylko dla lokat na krótsze okresy, oprocentowanie zmienne zaś dla depozytów długoterminowych.
Oprocentowanie stałe obowiązuje przez cały okres lokaty. Korzystając z takiej oferty, klient z góry wie, ile otrzyma odsetek. W przypadku lokat o zmiennym oprocentowaniu stopa procentowa może się zmienić w zależności od sytuacji rynkowej. Może być to zmiana zarówno na korzyść, jak i niekorzyść klienta.
Bank w umowie wymienia, jakie okoliczności mogą wpłynąć na wysokość oprocentowania. Zazwyczaj są to zmiany kursów walut NBP czy zmiany cen pieniądza na rynku międzybankowym, a w szczególności zmiany stóp procentowych NBP. Dlatego lokaty o stałym oprocentowaniu warto zakładać w perspektywie obniżek tych stóp procentowych. Jeżeli spodziewamy się wzrostu stóp procentowych, lepiej wybrać oprocentowanie zmienne.
Czy pieniądze na lokacie są bezpieczne?
Klasyczna lokata bankowa należy do bezpiecznych sposobów deponowania oszczędności. Tego typu wkłady są chronione przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który w razie problemów banku, wypłaca środki do równowartości 100 000 euro. Część depozytu ponad kwotę gwarantowaną można odzyskać w trakcie postępowania upadłościowego instytucji finansowej.
Wszystkie polskie banki są objęte obowiązkowym systemem gwarancji. Banki zagraniczne podlegają w tym zakresie regulacjom kraju, w którym mają siedzibę.
Co to jest kapitalizacja?
Terminem kapitalizacja określa się częstotliwość dopisywania odsetek do zdeponowanego kapitału. W przypadku standardowych lokat terminowych odsetki naliczane są do podstawowej kwoty w momencie wygasania depozytu. Oznacza to, że gdy założymy lokatę na 12 miesięcy, to dopiero po tym okresie bank wypłaci nam odsetki. Niektóre banki proponują lokaty, w których kapitalizacja następuje częściej, np. codziennie lub co 3 miesiące. Częstsza kapitalizacja jest z punktu widzenia klienta korzystniejsza. Kwota początkowa powiększona o wypracowane przez dany okres odsetki stanowi w kolejnym cyklu podstawę do naliczania nowych odsetek. Codzienna kapitalizacja odsetek jest jednym ze sposobów na ominięcie podatku Belki.
Przykład jaki wpływ ma częstotliwość naliczania odsetek na wypracowany zysk.
Lokata roczna, kwota 5 tys., oprocentowanie 5 proc., częstotliwość naliczania odsetek / zysk
12 miesięcy / 202 zł (po odjęciu podatku Belki)
3 miesiące / 205,83 zł (po odjęciu podatku Belki)
1 dzień / 256,47 zł (podatek Belki nie jest odliczany ze względu na zbyt niskie odsetki)
Podatek Belki
Podatek Belki jest pobierany od dochodów z inwestycji kapitałowych, czyli m.in. od zysków z lokat czy rachunków oszczędnościowych. Jego wysokość wynosi 19 proc. Podatek ten pobierany jest w chwili wypłacania odsetek za zdeponowane oszczędności i zajmuje się tym bank, który prowadzi lokatę. Klient nie musi się już zatem rozliczać indywidualnie z osiągniętego zysku.
Podatek Belki ma wpływ na rzeczywisty zysk z lokaty. Przykładowo: gdy klient zarobi na lokacie 100 zł, to w rzeczywistości do jego kieszeni trafi 81 zł zysku. 19 zł zostanie pobrane przez bank w momencie wypłacania odsetek. Opodatkowaniu podlega jedynie zysk, a nie kapitał powiększony o zysk.
Wysokość podatku można obliczyć według wzoru: 0,19 x N, gdzie N to wypracowany na koniec lokaty zysk.
Lokaty z dzienną kapitalizacją odsetek
Dzienna kapitalizacja odsetek jest jednym ze sposobów na ominięcie podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki. Warunek jest jeden odsetki wypłacane codziennie przez bank nie mogą być większe niż 2,49 zł. Kwota podlegająca opodatkowaniu w takim przypadku wynosi 2 zł (zaokrąglenie w dół do pełnej złotówki), a podatek od tej kwoty to 38 gr. Tu także stosujemy zaokrąglenie i w efekcie otrzymujemy 0 zł należnego podatku.
Posłużmy się teoretycznym przykładem, który pokaże nam różnicę w zysku osiągniętym ze standardowej lokaty w kwocie 10 tys. założonej na 3 miesiące o oprocentowaniu 6 proc. o kapitalizacji na koniec okresu oszczędzania i takiego samego depozytu z dzienną kapitalizacją odsetek.
Lokata standardowa: zysk po odjęciu podatku 121 zł.
Lokata antybelkowa: 150,70 zł.
Różnica: + 29,70 zł.
Aby dzienne odsetki nie przekroczyły 2,49 zł, banki wyznaczają maksymalną kwotę, jaką można wpłacić na rachunek lub lokatę. Z reguły jest to 15 tys. zł. (kwota jest zależna od wysokości oprocentowania i długości trwania lokaty). W niektórych bankach nie ma jednak górnego pułapu i klient musi pilnować salda samemu. Jest to o tyle istotne, że w przypadku, gdy kwota wyniesie 2,50 zł lub zaledwie kilka groszy więcej, to podstawę opodatkowania będzie stanowić już kwota 3 zł. Podatek od 3 zł wyniesie zatem 57 gr, a po po zaokrągleniu 1 zł. A złotówka to już 40 proc. z kwoty 2,50 zł.
Kalkulator Bankier.pl pozwoli szybko obliczyć, ile wynosi granica stanu konta pozwalająca na zaokrąglanie podatku do 0 zł przy różnych rodzajach kapitalizacji.
Jak policzyć zysk z lokaty
Obliczając zysk z lokaty, należy pamiętać, że banki podają oprocentowanie w skali roku, a nasz zysk zostanie obciążony 19-proc. podatkiem od dochodów kapitałowych.
Załóżmy, że zakładamy lokatę na 1 miesiąc o oprocentowaniu 5% i kapitalizacji na koniec okresu. Nasz wkład to 10 000 zł. Oznacza to, że w skali miesiąca zarobimy 0,4176%, ponieważ 5% / 12 = 0,4176%, co daje zysk 10 000 zł x 0,004167 = 41,67 zł. Od tej kwoty bank automatycznie pobierze jeszcze 19 proc. podatek Belki, czyli po zaokrągleniu 8 zł. Oznacza to, że po miesiącu lokata przyniesie nam ok. 33 zł zysku.
Powyższy przykład pozwala w uproszczony sposób oszacować zysk z lokaty. W rzeczywistości banki naliczając odsetki, biorą pod uwagę rzeczywistą liczbę dni w miesiącu i obliczają oprocentowanie w skali dnia. Przy pobieraniu podatku stosowane są natomiast zaokrąglenia do pełnych złotych zgodne z ordynacją podatkową. Precyzyjne obliczenia zysku z lokaty, również dla lokat o częstej kapitalizacji, pozwoli wykonać kalkulator lokat Bankier.pl
Inflacja a zysk z lokat
Najbardziej namacalnym czynnikiem zmniejszającym zarobek na lokacie jest podatek Belki. Warto jednak zdać sobie sprawę, że oprócz fiskusa nasze pieniądze uszczupla inflacja. Deponując środki, zarabiamy na odsetkach, jednak przez cały czas inflacja zmniejsza realną wartość naszych pieniędzy. Lokując środki na nieoprocentowanym rachunku bankowym, realnie więc tracimy. Wyżej oprocentowania lokata, nawet jeżeli po uwzględnieniu podatku i inflacji nie daje wiele zarobić, pozwala przynajmniej chronić oszczędności przed stopniową utratą siły nabywczej.
Czy można zerwać lokatę w trakcie jej trwania?
Pieniądze z lokaty można wycofać w dowolnym momencie. Zerwanie lokaty przed zadeklarowanym terminem będzie jednak oznaczało utratę części lub nawet całości wypracowanych odsetek. W tym zakresie banki stosują różne rozwiązania, a szczegółowe warunki określają regulaminy poszczególnych instytucji. W żadnym wypadku klient nie ryzykuje jednak utraty zdeponowanego kapitału. Lokata jest produktem bezpiecznym, który w 100 proc. chroni oszczędności klienta. Jeśli chcemy mieć możliwość wypłacania oszczędności w dowolnym momencie, lepszym rozwiązaniem będzie założenie rachunku oszczędnościowego.
Czy mogę dopłacać pieniądze w trakcie trwania lokaty?
Nie. Zakładając standardową lokatę terminową, z góry określamy, jaką kwotę chcemy zdeponować. Jeśli w trakcie trwania lokaty pozyskamy dodatkowe wolne środki, możemy je odłożyć, zakładając drugi depozyt. Jeśli planujemy systematyczne dopłacanie, np. w cyklu miesięcznym, lepszym rozwiązaniem od lokaty będzie rachunek oszczędnościowy.
Co znaczy, że lokata jest odnawialna?
Gdy zakładamy lokatę, bank już na początku zapyta nas, co chcemy zrobić ze środkami po jej zakończeniu. Jeżeli wydamy dyspozycję odnowienia lokaty, po zakończeniu zostanie ona ponownie otwarta, jednak na warunkach, które w danym momencie będą obowiązywały w banku. Mogą one być odmienne od tych, które obowiązywały w momencie zakładania lokaty na pierwszy okres. W tym przypadku wypracowane odsetki mogą powiększyć kwotę wkładu lub zostać przelane na nasz rachunek bankowy.
Po zakończeniu lokaty nieodnawialnej kapitał wraz z odsetkami zostanie automatycznie przelany na rachunek bankowy.
Czy można założyć lokatę bez wychodzenia z domu?
Tak. Klienci posiadający rachunek osobisty z dostępem do bankowości internetowej mogą zakładać lokaty bezpośrednio przez system transakcyjny, wybierając odpowiednią zakładkę. W tym przypadku mają dostęp tylko do oferty własnego banku.
Kilka banków oferuje jednak możliwość założenia lokaty przez internet klientom z innych banków. Cały proces odbywa się online, bez konieczności odwiedzania placówki, rozmowy z konsultantem czy zakładania ROR-u. Procedura przypomina dokonanie przelewu na rachunek do innego banku.
Klient na stronie internetowej wypełnia wniosek o otwarcie lokaty. Podaje w nim m.in. dane osobowe i adres. Po złożeniu wniosku generowany jest indywidualny numer rachunku technicznego, na który należy wpłacić pieniądze. Internauta dokonuje zwykłego przelewu na wskazany rachunek. Kiedy pieniądze wpłyną na rachunek, automatycznie zakładana jest lokata. Potwierdzeniem zdeponowania oszczędności jest podpisana cyfrowo wiadomość e-mail. Klient otrzymuje także dane do logowania umożliwiające mu bieżący podgląd lokaty. Po wygaśnięciu lokaty kapitał i odsetki wracają na rachunek, z którego zlecono przelew.
Lokaty dynamiczne
Lokaty dynamiczne, nazywane również progresywnymi, wyróżniają się oprocentowaniem rosnącym wraz z okresem utrzymywania lokaty. Stopa procentowa wzrasta zazwyczaj co miesiąc, w ostatnim miesiącu osiągając bardzo atrakcyjny poziom. Mechanizm ten ma zachęcić klientów do dłuższego utrzymywania środków.
Banki często reklamują lokaty dynamiczne, eksponując właśnie stopę procentową z ostatniego okresu. W rzeczywistości na takiej lokacie zarabiamy dużo mniej, zysk jest zazwyczaj porównywalny ze standardowymi lokatami na dany okres.
Zaletą lokaty dynamicznych jest możliwość wycofania środków w dowolnym czasie z zachowaniem po naliczonych odsetek.
Aby porównać ofertę lokaty dynamicznej z lokatami standardowymi, najlepiej wyliczyć jej średnie oprocentowanie, np.
1 miesiąc – 2,5%
2 miesiąc – 3,0%
3 miesiąc – 3,5%
4 miesiąc – 4,0%
5 miesiąc – 4,5%
6 miesiąc 10%
27,5 / 6 = 4,58.
Oznacza to, że powyższa oferta jest porównywalna z lokatą standardową o oprocentowaniu 4,58%.
Lokata a konto oszczędnościowe
Zasadnicza różnica między lokatą a kontem oszczędnościowym dotyczy możliwości dopłat i wypłat kapitału. W przypadku standardowych lokat wypłata środków przed końcem zadeklarowanego okresu skutkuje utratą prawa do odsetek. Do lokat nie można także dopłacać pieniędzy.
Konto oszczędnościowe teoretycznie umożliwia dowolne wpłaty i wypłaty środków. Należy jednak pamiętać, że w wielu bankach tylko jedna wypłata środków w miesiącu jest bezpłatna. Każda kolejna operacja jest obciążona kilkuzłotową prowizją. Prowizją, która może pochłonąć zyski z odsetek, a w skrajnych przypadkach może się okazać, że zamiast zarabiać na koncie, będziemy do niego dopłacać. Dlatego gromadząc środki na koncie oszczędnościowym trzeba starannie planować ewentualne wypłaty.
Zarówno lokata, jak i konto oszczędnościowe należą do bezpiecznych sposobów lokowania pieniędzy. Wybór odpowiedniego produktu zależy od potrzeb konkretnej osoby, a w szczególności jej stosunku do zamrażania pieniędzy.