Jesteśmy jednym z bardziej przedsiębiorczych krajów w UE – wynika z danych Komisji Europejskiej przeanalizowanych przez Tax Care. Zarówno pod względem przyrostu małych firm, jak i ich całkowitej liczby, wyprzedzają nas Włochy, Francja, Hiszpania i Niemcy, choć mocno pomaga nam w tym demografia.
Według szacunków Komisji Europejskiej, na koniec 2013 r. w Polsce działało 1,54 mln małych i średnich firm zatrudniających maksymalnie 9 osób. Zajmowaliśmy pod tym względem piąte miejsce w Unii Europejskiej (w zestawieniu uwzględniono też Norwegię).
Lider tabeli – Włochy – miał ponad dwa razy więcej tak zdefiniowanych małych firm niż my (prawie 3,6 mln). Ale w sumie powyżej miliona przedsiębiorstw zatrudniających nie więcej niż 9 osób, poza Polską i wyprzedzającą nas w klasyfikacji czwórką państw, miała jeszcze tylko Wielka Brytania. Średnia dla 29 państw ujętych w zestawieniu wyniosła 693 tysiące. Co ciekawe, w gronie państw o najmniejszej liczbie małych firm (poniżej 100 tys. ) znalazły się europejskiej raje podatkowe – Cypr i Luksemburg. Mniej niż 100 tys. firm zatrudniających nie więcej niż 9 osób miały też Łotwa, Estonia i Malta.
Według KE, w 2014 roku netto, czyli uwzględniając biznesy likwidowane, przybyło nam 63,3 tys. MŚP zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Znaleźliśmy się pod tym względem – analogicznie, jak w zestawieniu całkowitej liczby takich firm – na czwartym miejscu, po Włochach, Francuzach i Niemcach.
| Liczba MŚP zatrudniających 0-9 osób | |||
| liczba firm w 2014 r. | ludność w 2013 r. | liczba małych firm na 1000 mieszkańców | |
| Włochy | 3 577 468 | 59 685 227 | 60 |
| Francja | 2 448 432 | 65 578 819 | 37 |
| Hiszpania | 2 147 918 | 46 727 890 | 46 |
| Niemcy | 1 883 503 | 82 020 578 | 23 |
| Polska | 1 535 167 | 38 533 299 | 40 |
| Wielka Brytania | 1 501 500 | 63 896 071 | 23 |
| Czechy | 915 261 | 10 516 125 | 87 |
| Portugalia | 776 661 | 10 487 289 | 74 |
| Szwecja | 669 033 | 9 555 893 | 70 |
| Holandia | 666 285 | 16 779 575 | 40 |
| Węgry | 556 520 | 9 908 798 | 56 |
| Belgia | 508 060 | 11 161 642 | 46 |
| Rumunia | 447 537 | 20 020 074 | 22 |
| Słowacja | 393 004 | 5 410 836 | 73 |
| Austria | 278 731 | 8 451 860 | 33 |
| Bułgaria | 270 839 | 7 284 552 | 37 |
| Norwegia | 270 175 | 5 051 275 | 53 |
| Finlandia | 215 822 | 5 426 674 | 40 |
| Dania | 195 205 | 5 602 628 | 35 |
| Chorwacja | 142 204 | 4 262 140 | 33 |
| Grecja | 135 093 | 11 062 508 | 12 |
| Irlandia | 130 049 | 4 591 087 | 28 |
| Litwa | 109 128 | 2 971 905 | 37 |
| Słowenia | 101 320 | 2 058 821 | 49 |
| Łotwa | 69 214 | 2 023 825 | 34 |
| Estonia | 52 157 | 1 320 174 | 40 |
| Cypr | 37 916 | 865 878 | 44 |
| Luksemburg | 28 099 | 537 039 | 52 |
| Malta | 26 794 | 421 364 | 64 |
| źródło: KE | |||
40 małych firm na 1000 mieszkańców
Gorzej prezentuje się pozycja Polski na tle Europy jeśli liczbę MŚP odniesiemy do liczby mieszkańców. W takim zestawieniu plasujemy się w połowie stawki, dokładnie na miejscu 14. Na 1000 mieszkańców przypada u nas 40 firm zatrudniających nie więcej niż 9 osób. Odpowiada to mniej więcej średniej dla UE (44/1000). Liderem tabeli są Czechy – choć mają tylko 915 tys. małych firm, to przy 10,5 mln ludności, na 1000 mieszkańców przypada tam 87 MŚP zatrudniających maksymalnie 9 osób. Bardzo dobry wynik (ok. 80 małych firm na 1000 mieszkańców) mają jeszcze Portugalia, Słowacja i Szwecja. Co ciekawe, wśród krajów o najmniejszym nasyceniu drobnym biznesem znalazły się Niemcy i Wielka Brytania, znajdujące się w czołówce tabeli prezentującej całkowitą liczbę firm. Zdecydowanie najmniej małych przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców ma Grecja (tylko 12).
Więcej małego biznesu w Polsce
Choć dane przedstawione przez KE pozwalają nam ocenić poziom przedsiębiorczości Polaków na tle Europy, to sama liczba małych firm ujętych w zestawieniu istotnie różni się od statystyk dotyczących liczby takich firm udostępnianych np. GUS. Trzeba przy tym zaznaczyć, że szacowanie tej liczby generalnie jest zadaniem karkołomnym, bo różne źródła, nawet w obrębie samego GUS, podają różne dane. Najbliższy zestawieniu udostępnionemu przez KE wydaje się raport „Działalność gospodarcza firm o liczbie pracujących do 9 osób w 2012 roku”, publikowany przez GUS (nie ma jeszcze danych za 2013 r.). Według tego raportu w 2012 r. działało w Polsce 1,78 mln tak zdefiniowanych małych firm. Dodajmy, że liczba ta jest estymowana na podstawie formularza SP-3 wysyłanego przez GUS do wybranej grupy przedsiębiorców.
Prawie 3 mln osób prowadzi działalność jednoosobową (na papierze)
Znacznie świeższe, ale też zupełnie inne dane, można znaleźć w kolejnym źródle udostępnianym przez GUS – liczbie podmiotów w rejestrze REGON. Według tych danych, pod koniec lutego jednoosobową działalność gospodarczą prowadziło w Polsce 2,96 mln osób. Firmy jednoosobowe możemy uznać w przybliżeniu za mały, a nawet mikrobiznes, choć w tych statystykach nie ma mowy o wielkości zatrudnienia. Z danych Idea Banku wynika jednak, że większość tego typu podmiotów zatrudnia nie więcej niż 10 osób. W lutym liczba osób ujętych w rejestrze REGON zwiększyła się o 3,3 tys., a w ciągu roku urosła o 48,4 tys. Wygląda na to, że lutowy wzrost przerwał cykliczny okres ubytku jednoosobowych firm, z jakim mamy zawsze do czynienia na przełomie roku, choć sama liczba osób prowadzących jednoosobową działalność wciąż jest minimalnie niższa niż w listopadzie 2013 r.
Warto przy tym zaznaczyć, że w liczbie 2,96 mln ujęci są wszyscy mieszkańcy prowadzący jednoosobową firmę. Aby na jej podstawie oszacować liczbę istniejących małych firm (rozumianych jako pewne przedsięwzięcie biznesowe, a nie numer REGON) trzeba pomniejszyć ją o przedsięwzięcia rodzinne oraz spółki osobowe. Małżonkowie, którzy razem prowadzą biznes, nawet jeżeli oboje zarejestrowani są jako przedsiębiorcy, de facto tworzą jedną firmę, a nie dwie. Ile jest takich podmiotów? Niestety nie wiadomo.
Część firm jest zawieszonych
Niestety nie wiadomo też dokładnie, ile jest działalności zawieszonych, a je też trzeba wyeliminować, zwłaszcza jeżeli chcemy ustalić, ile małych firm aktywnie działa, a nie istnieje tylko na papierze. Na podstawie danych udostępnianych przez CEIDG można co prawda określić ile firm (a dokładnie działalności gospodarczych) zostało zawieszonych w danym okresie, nie wiadomo jednak ile w sumie podmiotów ma status „zawieszonych”. Działalność gospodarczą można zawiesić w skrajnym przypadku na pięć lat (i nie płacić wtedy ZUS), ale jeżeli po tym okresie nie zostanie ona wznowiona, teoretycznie powinna zniknąć z rejestru.
Mniej nowych biznesów
W lutym zarejestrowanych zostało w Polsce 20,4 tys. nowych firm jednoosobowych. Nie jest to zbyt dobry wynik – więcej osób zarejestrowało jednoosobową działalność zarówno w styczniu br., jak i w lutym 2013 r. (spadek odpowiednio o 22% i 13%). Lutowa liczba nowo zarejestrowanych osób jest też wyraźnie mniejsza od średniej z ostatnich 12 miesięcy, która wynosi 24,7 tys. W efekcie suma jednoosobowych firm zarejestrowanych w ciągu minionych 12 miesięcy spadła do 296 tys. W drugiej połowie ub.r. suma ta przekraczała 300 tysięcy. Jest bardzo prawdopodobne, że nasilenie zjawiska tworzenia nowych firm jednoosobowych, które miało miejsce w II i III kw. ub.r., było spowodowane spowolnieniem gospodarki (wzrost bezrobocia, wiele osób zagrożonych utratą pracy, poszukiwanie dodatkowego źródła dochodów).
Lepiej prezentuje się zestawienie osób wykreślonych w lutym z rejestru. Takich osób było 17 tysięcy, o 42% mniej niż w styczniu i o 14% mniej niż w lutym ub.r. Widać też, że maleje średnia liczba zamykanych co miesiąc firm. GUS nie podaje charakterystyki zamykanych firm, ale z doświadczeń zarządzających Inkubatorem Przedsiębiorczości Idea banku wynika, że najwięcej firm upada w pierwszym roku działalności.
Katarzyna Siwek
Tax Care