Z opublikowanych przez Deloitte wyników badania opinii przedsiębiorców na temat polskiego systemu podatkowego wynika, że polscy przedsiębiorcy wciąż postrzegają system podatkowy jako nadmiernie skomplikowany, podlegający zbyt dużej ilości zmian, a także niejednoznaczny, choćby poprzez brak jednolitej interpretacji przepisów podatkowych.
Przez te czynniki podatnicy funkcjonują w warunkach niepewności, co nie sprzyja podejmowaniu długofalowych decyzji ekonomicznych. Przedsiębiorcy zauważają jednak pozytywne zmiany w administracji skarbowej, dobrze oceniając działania takie jak uruchomienie urzędów dla tzw. „dużych podatników” czy też udostępnienie Krajowej Informacji Podatkowej. Życzyliby sobie również poprawy poziomu wiedzy urzędników oraz wprowadzenia jasnych procedur działania administracji skarbowej.
Skomplikowane podatki
Przepisy dotyczące poszczególnych rodzajów podatków zostały ocenione krytycznie. 70% ankietowanych uznało regulacje CIT za bardzo skomplikowane, podobnie niemal 60% ocenia regulacje VAT i PIT. „Najprawdopodobniej wpłynęły na to częste zmiany w prawie. W ciągu ostatnich 10 lat ustawa o CIT zmieniała się 60 razy, podobnie z ustawą o VAT. Ponad 34% badanych podatników będąc na miejscu Ministra Finansów wprowadziłoby poważne ograniczenie możliwości wprowadzania zmian legislacyjnych. Co więcej w przypadku VAT-u negatywna ocena może się wiązać z brakiem zgodności z dyrektywami unijnymi, stąd „wysyp” sporów podatników z polskimi organami.” – tłumaczy Monika Wachowiec, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte.. „Na gruncie PIT bolączką są zmiany podejścia w praktyce organów. Przykładowo, podejście organów w kwestii opodatkowania pakietów medycznych od lat nie jest jednolite”.
Przedsiębiorcy obawiają się m. in. podniesienia stawek VAT (43%) oraz CIT (29%), a za najbardziej uciążliwy z wymogów dokumentacyjnych uznali przygotowywanie dokumentacji z zakresu cen transferowych (61%), którą w Polsce obowiązkowo przedstawić organom muszą firmy realizujące transakcje o wartości już od 20 tys. euro rocznie.
Urzędnicy są coraz bardziej przyjaźni
Pozytywnym sygnałem jest ocena relacji podatników z urzędami. Ponad 90% badanych stwierdza, że są one bardzo dobre lub dobre. Przykłady pozytywnych działań organów to stworzenie Krajowej Informacji Podatkowej oraz funkcjonowanie „dużych” urzędów skarbowych. Wciąż pojawiają się jednak głosy wskazujące na niedostateczną wiedzę urzędników, a przede wszystkim brak jednolitego stanowiska i wydawanie sprzecznych opinii. Respondenci zapytani o obszary, w których relacje z urzędami mogą być szczególnie trudne wskazują VAT (33%) oraz ceny transferowe (26%). „Często zdarzało się, że przepisy VAT-owskie są sprzeczne z konstytucją lub przepisami unijnymi. Przykładowo, dopiero wyroki sądowe potwierdziły, że dokonując nieodpłatnych wydań podatnicy nie muszą naliczać VAT.” – tłumaczy Radosław Pietrzak, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte. „W rezultacie powstawał dosyć duży stan niepewności, co z pewnością znajdowało odzwierciedlenie w kontaktach z organami.”
Zwroty podatku pod szczególnym nadzorem
Jedynie 14% indagowanych przedsiębiorców nie miało w okresie ostatnich 3 lat kontroli podatkowej, ale aż 47% badanych kontrolowanych było kilkakrotnie. „Najczęstszym powodem przeprowadzenia kontroli jest fakt złożenia wniosku o zwrot podatku VAT” – komentuje Tomasz Pałka, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte. „Ten zakres to aż 33% wszystkich kontroli. Stąd najbardziej rekomendowanym działaniem dla podatników składających lub rozważających złożenie wniosku o zwrot jest przeprowadzenie szczegółowej weryfikacji rozliczeń w okresie, jaki obejmuje taki wniosek.”
Niepopularne uproszczenia rozliczeń CIT i VAT
Ze wskazanych w ankiecie narzędzi upraszczających rozliczenia podatkowe w zakresie CIT najpopularniejsze są zaliczki na podatek dochodowy – korzysta z nich 42% respondentów. 16% stosuje rozliczanie różnic kursowych zgodnie z przepisami o rachunkowości. Pozostałe uproszczenia w praktyce nie znajdują zastosowania. „W ocenie polskich przedsiębiorców wciąż założenie podatkowej grupy kapitałowej obłożone jest zbyt rygorystycznymi warunkami, by takie grupy mogły funkcjonować szeroko.
Warto rozważyć zniesienie przynajmniej niektórych wymogów, by mogły one być czymś więcej niż tylko teoretyczna instytucją.” – uważa Michał Wróblewski, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte. „Podobnie, brak wskazań na korzystanie z odpisu na nowe technologie pokazuje, że w obecnym kształcie odpis ten po prostu nie działa i ustawodawca powinien koniecznie usprawnić ten instrument.”
W zakresie uproszczeń dotyczących VAT, 18% przedsiębiorców rozlicza VAT z tytułu importu towarów w deklaracji VAT, mniej niż 10% korzysta z ulgi na złe długi lub magazynu konsygnacyjnego, albo też zwrotu VAT w przyspieszonym terminie. „Powyższe uproszczenia są bardzo korzystne, jednak ich użycie uzależnione jest od spełnienia szeregu warunków” – interpretuje wyniki badania Tomasz Siek, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte. „Na przykład korekta podatku od nieściągalnych wierzytelności jest możliwa po ziszczeniu się aż sześciu przesłanek wymienionych w ustawie o VAT. O zamiarze korekty i jej dokonaniu przedsiębiorca zobowiązany jest poinformować dłużnika oraz własny urząd skarbowy. Można przyjąć, że właśnie skomplikowanie kryteriów formalnych jest jedną z przyczyn niewielkiego wykorzystania tych mechanizmów.”
Warto dyskutować z organami
Ponad połowa podatników, którzy odwołali się od niekorzystnej decyzji organu podatkowego, uzyskała korzystną lub częściowo korzystną decyzję organu wyższej instancji. Jedynie 20% deklaruje, że w sytuacji otrzymania niekorzystnej decyzji naczelnika urzędu skarbowego nie składałoby odwołania do izby skarbowej. „Powyższe wnioski mogą wynikać z przekonania podatników o skuteczności odwołania dopiero po merytorycznej analizie w sądzie. Praktyka wskazuje na istotnie częstsze prezentowanie korzystniejszej linii interpretacyjnej przez orzecznictwo sądowe w odniesieniu do zagadnień podatkowych” – komentuje wyniki Michał Siekierzyński, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte.
Komentarz
„Przez ostatnie dziesięć lat administracja skarbowa przeszła mentalną rewolucję. Podatnik, który wcześniej był przedmiotem działań urzędników uzyskał w końcu podmiotowość. Stał się może jeszcze nie równorzędnym partnerem w rozmowie z urzędnikiem, ale zyskał możliwość prowadzenia dialogu z przedstawicielami administracji. I ta zmiana w nastawieniu przedstawicieli fiskusa do podatników, została przez nich dostrzeżona. Nie zmienia to jednak faktu, że mimo działań, które miały uprościć system podatkowy, wcale nie stał się on dla przeciętnego przedsiębiorcy bardziej przyjazny, niż miało to miejsce przed tymi zmianami. I odpowiedzialności za to nie da się zrzucić wyłącznie na niedoskonałego prawodawcę. Na takie postrzeganie systemu, duży wpływ – co pokazują badania – ma też chaotyczny niekiedy sposób interpretowania przepisów oraz krótkowzroczna polityka zapełniania budżetowego worka, zamiast racjonalnej polityki ochrony źródeł budżetowych wpływów, a zatem wspomagania firm wtedy, gdy jest im trudniej, po to by nie doprowadzać do ich likwidacji, lecz w imię przyszłych dochodów pomagać im najtrudniejszy czas przetrwać.”
Marek Kutarba, z-ca red. naczelnego Dziennika Gazety Prawnej
Źródło: Deloitte