Inwestorzy indywidualni są praktycznie pozbawieni możliwości bezpośredniego inwestowania w spółki niepubliczne. Problem ten rozwiązują fundusze private equity.
Firmy owiane tajemnicą
Pojęcie „private equity” oznacza rynek spółek niepublicznych, czyli takich, których akcje nie znajdują się w obrocie giełdowym lub alternatywnym systemie obrotu. Spółki niepubliczne nie podają wyników finansowych w prasie, internecie, agencjach informacyjnych czy portalach finansowych, stąd inwestorzy mają utrudniony dostęp do informacji o ich sytuacji. Źródłem wiedzy o spółce pozostaje zazwyczaj archiwum sądu rejestrowego oraz Monitor Polski B. Tam jednak informacje są przekazywane na koniec roku obrachunkowego, nie wcześniej jednak niż przed zatwierdzeniem sprawozdania przez walne zgromadzenie – w praktyce po pięciu lub sześciu miesiącach. W ciągu roku żadne lub nie wiele informacji dotyczących spółki wychodzi poza spółkę, jak np.: informacje o zawartych umowach, inwestycjach, nadzwyczajnych zyskach lub stratach, prognozach, planach rozwoju, zmianach w kierownictwie spółki oraz akcjonariacie. Trudno więc podjąć racjonalną decyzję o inwestycji w spółkę niepubliczną.
Obecnie w spółki niepubliczne inwestują głównie inwestorzy instytucjonalni, np. fundusze lub inwestorzy indywidualni posiadający odpowiednio wysokie kapitały. Większość na polskim rynku stanowią podmioty zagraniczne.
Fundusz private equity jest to instytucja zbiorowego inwestowania, która za pieniądze zebrane od inwestorów kupuje akcje i udziały w spółkach nienotowanych na giełdach papierów wartościowych. Przed podjęciem decyzji inwestycyjnej jest przeprowadzane szczegółowe badanie kondycji spółki (due diligence).
Po pewnym czasie fundusz sprzedaje posiadane walory kolejnemu inwestorowi lub wprowadza je na giełdę. Zysk z inwestycji jest dzielony pomiędzy uczestników funduszu.
Zalety funduszy
Fundusze aktywów niepublicznych osiągają niejednokrotnie wyższe stopy zwrotu niż te, które lokują aktywa na giełdach. Na ich wycenę decydujący wpływ mają czynniki fundamentalne – nie emocjonalne. Jak pokazuje życie, rynek giełdowy może mylić się, i to bardzo – inwestorzy podejmują częstokroć decyzje pod wpływem nastrojów, a te bywają zmienne i czasami nieprzewidywalne. Ponadto na kursy akcji mają wpływ działania spekulacyjne a czasami nawet manipulacje rynkowe, częstokroć trudne do zidentyfikowania.
Fundusz private equity może być inwestorem pasywnym lub aktywnym. W pierwszym przypadku oczekuje jedynie na zysk, jaki wypracują spółki, w których jest zaangażowany. W drugim przypadku wspomaga zarządy spółek portfelowych, np. w zakresie zarządzania finansami. Fundusz może również pomóc w dokapitalizowaniu, restrukturyzacji, konsolidacji branżowej lub doradzić, jak efektywniej wykorzystać aktywa. Menedżerowie funduszy są zazwyczaj wysokokwalifikowanymi specjalistami z dziedziny finansów i zarządzania.
Wyceny funduszy aktywów niepublicznych są mniej wrażliwe na zmiany koniunktury gospodarczej oraz giełdowej. W praktyce osiągane przez nie wyniki inwestycyjne są nisko skorelowane z wynikami tradycyjnych funduszy inwestujących w akcje notowane na giełdzie.
Prywatne a jednak publiczne
Współczesne rynki finansowe pozwalają na uczestnictwo w rynku spółek niepublicznych większej ilości inwestorów, nawet tych, którzy dysponują skromnymi zasobami finansowymi. Taką możliwość dają fundusze private equity funkcjonujące na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych, nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Polityka inwestycyjna funduszu jest uregulowana w statucie, a za jej realizację jest odpowiedzialne Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, zarządzające tym funduszem.
Publiczne fundusze private equity emitują certyfikaty inwestycyjne, które są udziałowymi papierami wartościowymi, podobnie jak akcje. Jeżeli takie instrumenty są notowane na giełdzie inwestycję można otworzyć oraz zamknąć w dowolnym momencie, bez konieczności oczekiwania na najbliższą datę wykupu ustaloną przez zarządzających funduszem. Zazwyczaj podział zysków następuje po spieniężeniu konkretnej inwestycji funduszu. Dla Kowalskiego inwestowanie w tego rodzaju funduszu jest szansą na zaistnienie na rynku spółek niepublicznych, z którego potencjału nie miałby on szansy bezpośrednio skorzystać. Fundusz dzieli się profitami wynikającymi z posiadania akcji, jak wzrost wyceny, przychody z dywidendy lub praw poboru.
Uczestnicy funduszu mogą tworzyć radę inwestorów, co daje im wiele uprawnień kontrolnych wobec realizowanej polityki inwestycyjnej funduszu.
Fundusz Investor Private Equity FIZ
Przykładem funduszu private equity dostępnego dla każdego inwestora na rynku publicznym jest Investor Private Equity FIZ, skrócona nazwa Investor PE FIZ (wcześniej Investor LBO FIZ), który został utworzony w 2007 roku przez Investors Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA. Fundusz ten może nabywać akcje i udziały w spółkach ze środków zebranych od inwestorów, jak również korzystając z pożyczek bądź kredytów bankowych. Dzięki temu, że certyfikaty funduszu Investor PE FIZ są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, każdy inwestor ma możliwość zamknięcia inwestycji i wycofania pieniędzy przed dniem wykupu certyfikatów. Każdy może również stać się uczestnikiem funduszu poza terminami emisji, kupując certyfikaty w trakcie sesji na rynku notowań ciągłych GPW.
Fundusz Investor Private Equity zajął wysoką lokatę wśród najzyskowniejszych polskich funduszy pod względem rentowności za okres trzyletni. Stopa zwrotu na poziomie 46% za 3 lata daje mu szóstą pozycję wśród najlepszych funduszy polskiego rynku za ten okres. Dobry wynik został osiągnięty dzięki trafnym inwestycjom w spółki niepubliczne.
Inwestorzy mieli już okazję zrealizować zyski – w grudniu 2010 roku można było złożyć wniosek o umorzenie certyfikatów. Jak się okazało, niewielu zdecydowało się na wyjście z inwestycji, co świadczy o zaufaniu do zarządzających funduszem. I słusznie, bowiem w portfelu funduszu znajdują się bardzo dobre spółki dające szansę na wysokie zyski w przyszłości.
Źródło: Investors TFI